Havez vua propra senpaga ttteyo
Ante kushar me, dum mi-horo, me esis folyuminta la lasta kayeri di Progreso. Me esis ridetanta lektante ulloke la rimarko, ke AB esas preferinda kam AV pro ke multi, precipue negri, ne povas pronuncar : V, nam me savis tre bone ke en omna amerikana rakonti pri negri on riprezentas li quale dicanta: LIB e LUB vice angla LIVE e LOVE; ma altralatere me audis multa negri en U.S.A. pronuncar tala vorti korekte e me savis ke la sono V existas en multa negrala afrikana lingui.
Lor, subite, me audis altru facar la rimarko, ke pro ke plura populi pronuncas plu facile AB kam AV, on ne plus devas hezitar por adoptar AB por la kompozita tempi.
E ne plus ridetanta, ma reale ridanta, me kushis me e me dormeskis.
En sonjo me vidis quaze granda tribunalo internaciona. Sur splendida trono sidis mayestoze Sinioro Akademio, vestizita en belega robo di judikisto. Avan il staris multkolora trupo, evidente veninta de omna parti di la mondo.
La judikisto demandis silenco e parolis:
-"Me kunvokis vi, kara amiki, por audar via opinioni e konsili segun la principo ke me ne volas decidar pri irga kozo sen audir omno quo povas dicesar por e kontre.
Me ipsa opinionas, ke la vorto SKRIBAR esas tre bona e ja sat internaciona konocita por adoptesar en nia linguo, ma forsan ulu ek vi havas altra propozo, e me invitas vi diskutar la questiono, nam me deziras, se to esas posibla, plezar ad omni. Do parolez libere."
Don Ranudo de Colibrados paroleskis unesma.
Malgre sa vesto poke konsumita e ne tro nova, sa aparo esis vere aristokrata ed inspiris respekto. Il dicis:
"Sinioro Judikisto, me apartenas a granda nobela familio kastiliana, e mea linguo parolesas da multa milioni tam en Europa kam en Amerika. Or en mea linguo la vorto hike diskutenda esas ESCRIBIR, ma ni havas granda nefacileso pronuncar B ye la sama maniero, kam exemple la franci o angli; ni dicas proxime ESKRIVIR. Vu savas ke olim on facis jokacho kontre ni en latina pro ta pronunco de B: "Felices quibus bibere est vivere". (Felica ti por qui drinkar esas vivar); ma me nur volas asertar ke segun mea opiniono esus multe plu facila e bona abolisar ta sono nefacila di B e substitucar omnube V."
Quik Onklo Sam kuris ad-avane kun granda gesti di brakii e manui, qui facis nebela kontrasto a la tranquila digneso di Don Ranudo; il krieskis:
"No, Masa Kademio, me protest, V ne es facil, B multe plu facil por la max mult, to es por la kolorizit hom. Vu deb esah senparti, Masa Kademi, e ne facah omno por la blank sol. me ne pov pronuncah literach e me ne dezir lernah ol, eh."
La judikisto levis su e dicis:
"Felice me havas simpla moyeno kontentigar la du honorinda parolanti; me eskartas la litero e dicas SKRIAR vice SKRIBAR."
Lor yuna finlandano inklinesis profunde e dicis:
"Me grande admiras Vua sajeso, Sinioro Judikisto, ed aprobas vua decido tante plu volunte pro ke en mea patrala linguo ni havas nula B e konseque la formo provizore selektita ne tote plezis a me. Ma me kredas ke ni devas irar ultre. Mea linguo juste reputesas un ek la max sonora e harmonioza, e la kauzo esas simple ke ni havas min granda nombro de konsonantala grupi kam la max multa altra lingui. Ni ne toleras tam barbara kombinuri kam SKR en la komenco di vorti; tale ek la sueda vorto SKRäddare ni facis simple Räâtäri. Ka to ne esas importanta simpligo? La Hungari certe sekondos mea propozo abolisar omna tala nefacila grupi."
-"Bone, vivez omna simpligi! Ni do dicas RIAR vice SKRIBAR."
Chinano ja facis plura provi kaptar la okuli di la judikisto; nun il sucesis e dicis:
"Certe ni devas omni gratular pro la granda afableso e yusteso di Sinioro Akademio. Me vidis kun granda joyo ke sub sa manui la linguo proximijis a la nelongeso karakteriziva por la max bona inter la naturala lingui, nome la unsilaba est-aziana lingui.
Ma vua linguo ankore havas granda difekto qua esas tante plu surprizanta pro ke Sioro Schleyer o plu bone Schleyel -bendikata esas sa memoro- ja montris la bona voyo sequenda. Il audis ke ni Chinani ne povas pronuncar la litero R, e konseque il vicigis ol regulale per L. Por esar vera mondlinguo la linguo devas anke plezar a la flava raso."
"Ni omni respektas via neyuna civilizeso, dicis la judikisto, e ni esas felica povar konsiderar via deziri; do ni dicos future: LIAL. Yusteso devas esar blinda."
"Yes, vu devas esar blinda", nepaciente interrompis vivoza Japonano, "se vu ne vidas ke me anke apartenas a la flava raso e ke mea yuna civilizeso esas adminime tam bona kam ilsa. Ni Japonani havas nula L en nia linguo. Se vu volas esar senpartia, vu ne devas preferar il kam me: L esas abolisenda."
La judikisto dicis: "Malgre la tote ne polita formo di la lasta rimarko me sentas ke en la nomo di la egaleso avan la yuro me esas obligata konsiderar anke la argumenti di nia yuna amiko, e me do proklamas qualel rezultajo di omna ca interesanta diskuto, ke la sola formo adoptinda esas la tre simpla e facila IA. Per ta decido me esas certa kontentigar omni."
"Yes, omna asmi!" Nulu povis audar, de ube ta vorti venis. Ma quik on audis teroriganta bruiso di milvoca koro di asni, qui omni krieskis "IA, IA, IA" tante laute, ke me vekis subite de mea dormo.
Otto Jespersen 1910
Interreta adreso di la oficala TTTeyo: http://members.aol.com/idolinguo/index.html
Havez vua propra senpaga ttteyo