Omna la jurnali inkluzis ca anunco:
La nova minerala fonto ye Rondelis ofras omna la avantaji dezirinda por longa sejorno o mem por permananta rezido. Olua aqui feroza, agnoskita kom la maxim bona en la mondo por kontre-aganta omna nepuresi dil sango, anke semblas posedar specala qualesi desegnita por prolongar la vivo homala. Ca cirkonstanco remarkinda esas forsan atribuebla a la situeso eceptala di la mikra urbo, qua jacas en regiono montoza, meze di foresto de abieti. Esas fakto ke dum plura yarcenti ol esabas famoza por kazi di extraordinara longa vivo.
E la populo arivis ibe en turbi.
Un matino la mediko qua responsis la minerala fonto recevis demando vizitar nove-arivinto. Sioro Daron, qua advenis plura dii antee, e qua lokacis charmanta domo ye la bordo dil foresto. Il esis mikra oldulo evanta 86 yari, ankore sat vivoza, magra ma vigoroza, sana ed aktiva, qua penis extreme por celar sua evo.
Il invitis la mediko sideskar e komencis questionar il quik. Mediko, il dicis, se me standas bone, esas pro ke me vivas sorgoze. Quankam ne tre olda, me ja atingis evo respektinda, ma me restas libera de omna maladesi e mem deskomforti, per tre sorgoza vivado. On dicas ke hike la klimato esas tre bona por saneso. Me voluntas kredar lo, ma ante establisor me hike, me bezonas pruvo. Do, me demandas ke vu venos vidar me unfoye singlasemane por donar a me la sequanta informo detaloza. Unesme, me deziras havor obsolute kompleta listo de omna la habitanti dil urbo e la regiono cirkondanta qui evas plu kam 80 yari. Me anke bezonas plura fizikala e fiziologiala detali pri singlu. Me deziras savar lia profesioni, lia vivo-maniero, lia kustumi. Irgekande un de ta populo mortos, voluntez informar me, donante la preciza kauzo di morto e deskriptanta la cirkonstanci.
Lore, il adjuntis afable: Me esperas, mediko, ke ni divenos bon amiki, ed ofris sua rugoza mikra manuo. La mediko presis ol, promisante sua devota koopero.
Sioro Daron havabis sempre obsedanta timo di mortar. Il privacabis su de preske omna la plezuri di ca mondo pro ke oli esis danjeroza, e irgekande on expresis astoneso ke il ne drinkis vino, - vino, ta provizanto di revi e di gayeso - il respondis en voco kontenanta noto di timo: Me prizas mea vivo. Ed il emfazis la vorto mea, quale se ta vivo, sua vivo, posedis ula specala distingeso. Il expresis en ta vorto mea tala difero inter sua vivo e la vivo dil altri, ke irga respondo esis neposibla. Fakte il havis tre specala maniero, emfazante la pronomi posedala deskriptanta parti di sua korpo e mem kozi apartenanta ad il. Kande il dicis mea okuli, mea gambi, mea brakii, esis tote evidenta ke existis nula eroro pri co: ta organi esis tote diferanta a ti di altri. Ma ube ca distingo esis partikulare remarkebla esis en referi ad ilua mediko. Kande il dicis mea mediko on pensus ke ta mediko apartenis ad il ed a nul altra, destinita por su sole, por kuracar su ed a nul altra e ke il esis supera ad omna altra mediki en la mondo, sen ecepto.
Il regardis altra homi kom nur ulsorta marioneti, kreita por plenigar mondo vakua. Il repartisis li aden du klasi: ti quin il salutis pro ke chance il kontaktis li, e ti quin il ne salutis. Ma amba ca kategorii di individui esis egale nesignifikanta en ilua okuli. Tamen, komencante del dio kande la Rondelis-mediko adportis la listo del 17 habitanti dil urbo qui evis plu kam 80 yari, il sentis la veko di nov intereso en sua kordio, nefamiliara anxio por ca olda personi quin il vidus falar ye la voy-latero un pos un. Il havis nula deziro renkontrar li ma il formacis klar ideo di lia personi, e kande la mediko dineis che su singla jovdie, il parolis nur pri li. Ho, mediko, il dicis, e quale esas Joseph Poinçot cadie? Ni livis il sentante maladeta last-semane. E kande la mediko explikis ad il la sanesala stando dil maladulo, sioro Daron sugesti chanji en lua dieto, experimenti, metodi di kuraco quin il posible povus aplikar a su ipsa plu tarde se oli sucesus por la altri. Ica 17 olduli provizis ad il experimental areo de qua il lernis multa lecioni.
Unvespere, enirante, la mediko anuncis Rosalie Tournel mortabas. Sioro Daron quik questionis: De quo? - De koldesko. La mikra oldulo tresayis e sospiris pro alejo. Lore il dicis: El esis tro grasa, tro pezoza, el mustas manjir troe. Kande me atingos elua evo me esos plu sorgoza pri mea pezo (Il esis du yari plu evoza kam Rosalie, ma il pretendis evar nur 70).
Plura monati plu tarde esis la foyo di Henri Brissot. Sioro Daron esis tre perturbita. Icafoye esis homulo, advere dina homulo, diferante nur 3 monati de sua propra evo, e sorgoza pri ilua saneso. Il ne audacis pozar irga questioni ma vartis anxioze til ke la mediko provizis ula detali. Ho, il mortis tre subite, il dicis. - Ma il standis perfekte bone lastsemane. Il mustas facir ulo fola, ka ne, mediko? La mediko, qua amuzis su, respondis: Me pensas ke no, Ilua pueri informis me ke il esabis extreme sorgoza. Lore, nepovante supresar sua emoci, e timoza sioro Daron demandis: Ma... ma... pro quo il mortis?... - Il mortis pro plevrito. La mikra oldulo klakis sua manui joyoze. Me dicis lo a vu! Me dicis ke il facabis ulo fola. On ne aquiras plevrito sen kauzo. Il evidente ekiris por obtenar fresh aero pos dineo e la koldesko atakis sua pektoro. Plevrito! Do to esis acidento, ne maladeso. Nur foli mortas pro plevrito. Ed il manjis sua dineo en bona humoro, parolante pri ti qui ankore vivis.
Existas nun nur 15 de li, ma li omna esas sana e forta, ka ne? La tota vivo esas quale lo: la maxim febla departas unesme; personi qui vivas pos 30 havas bona chanco atingar 60; ti qui pasas 60 ofte atingas 80; e ti qui pasas 80 preske sempre vivas esar 100, pro ke li esas la maxim sana, maxim tenaca, e maxim saja di omni.
Plusa du desaparis dum la yaro, un pro disenterio e l'altra pro sufokanta konvulso. Sioro Daron esis tre amuzata da la morto dil unesma e pensis ke il mustas manjir ulo stimuliva la dio antee. Disenterio esas maladeso di personi sensorga. Ho, mediko, vu devis sorgar ilua dieto... Pri l'altra, ilua morto esis probable pro kordiala misfunciono qua antee esis ne observata.
Ma unvespere la mediko anuncis la morto di Paul Timonet, ulsorta mumio qua, on esperis, divenus centyarulo e reklamo por la minerala fonto. Kande sioro Daron demandis kustumale: Quo kauzis ilua morto? la mediko respondis: Ho, ho, me fakte ne savas. - Quon vu dicas, vu ne savas. Mediko sempre savas. Kad il ne havis organala lezuro? La mediko sukusis sua kapo. No, nula. - Posible ula infekteso dil hepato o dil reni? - No, il esis tote sana. - Ka vu verifikis ke la stomako funcionis bone? Apoplexio esas ofte kauzita da mala digesto. - Esis nul apoplexio. Sioro Daron, tre perplexita, dicis ecitite - Videz, il mustas mortir pro ulo? La mediko levis sua sultri - Me havas nul ideo. Il mortis pro ke il mortis, nulo plusa.
Lore sioro Daron kun voco emocanta demandis: Exakte quanta yari evis il? Me ne povas rimemorar. - 89. E la oldulo, samtempe nekredema e kurajigita, klamis 89. Do, irgequo kauzis ilua morto, ol ne esis grand-evo!
Del franca, tradukis Tom Lang
Ek la revuo Progreso (# 304, mayo-agosto 1995)
Oficala organo di la
Uniono por la Linguo Internaciona
IDO
27, Ville du Bois,
6690 Vielsalm, Belgia
Interreta adreso di la oficala TTTeyo: http://members.aol.com/idolinguo/index.html
Idal TTTeyo di James Chandler: http://members.aol.com/idolinguo/index.html
