Internaciona regulizado por la ambiento ed la developado


Da la Bahaa Internaciona Komuneso


--------------------------------------------------------

Deklaro prizentita da la Bahaa Internaciona Komuneso ad la preparala Komitato di la Konfero di la Unionita Nacioni pri la ambiento ed la developo (KUNKAD - kolm-asemblo Planeto Tero)

Plu kam cent yari ante nun, Baha'u'llah, en serio de letri adresizita ad la direktanti di la epoko, anuncis ke la homaro eniris en tempo di olua historio qua necesigos radikala ristrukturizo dil vivo sur la planeto. Ilu dicas ke problemi nultempe atencita antee balde spricos, ad qui la moyeni di la maxim avancinta nacioni ne esus kapabla afrontar. Ica problemi povos esar vinkita nur per federala sistemo mondala di qua la centrala organo esos mondala parlamento kompozita ek reprezentanti qui havas plena povi por krear kodexo di legi internaciona universale aceptita ed aplikebla. 'La tero esas nur un lando," asertis Baha'u'llah, "ed omna homi esas olua civitani.'

Segun ke la enormeso, la komplexeso e la urjanta karaktero di la problemi ligita kun la ambiento impozas su ad la atenco di la publiko, la logiko di ica impero divenas sempre plu evidenta. La internaciona mekanismi e la judiciala proceduri qui nun existas revelas su ne-adaptita, esence nam oli esas fondita sur legaro qua direktas la Stati-Nacioni. Semblas klara segun la Bahaa Internaciona Komuneso ke, sen la adopto di novema preskripti por la ristrukturizo di la internaciona ordino, nur la degradeso dil ambiento, kun olua konsequi longaperiode sur la sociala ed ekonomiala developado, duktos ne-flexeble ad dizastro kun proporcioni pavoriganta.

La nuna proceso di par-laborado di internaciona regulizado pri ambiento, qua atakas nur un problemo singlafoye, esas parcela ed ne sistemala. Onu adoptis konvencioni, kontrati ed protokoli pri questioni tante diversa kam la protekto di la ozona strato ed la kontrolo di la internaciona trafiko di la danjeroza rezidui. Altra konvencioni pri la klimatala chanjadi ed pri la biologia diverseso esas negociata. Pluse altri esis sugestita pri temi quale maral poluto ek terala origino. Ne existas unika organizo responsiva propozar internaciona regulizo pri la ambiento. La nacioni anke ne konsentis pri ensemblo di principi povanta servar kom bazo por tal regulizado. Pluse, la landi, qua signatas la diferanta judiciala dokumenti, rare esas la sama. Tale, esas praktike ne-posibla harmoniigar od unionar la inter-konsenti.

La legifala internaciona proceduro esas konocata pro esar lenta, chera ed pezoza. Kande problemo esas izolata, asembli di experti esas kunvokita por preparar projeto di inter-konsento. La inter-konsento esas negociata da la koncernata guvernerii ed olu esas signatata dum asemblo plenipotenciera. Pos quo esas freque longa periodo di ratifikado ed di adherado, la regulizo valoreskas, ma nur en la Stati qui signatis olu. Sekretarieyo kustumale esas stacigita por faciligar ed surveyar la aplikado di la inter-konsento. Se modifiki mustas esar facita ad la regulizo, quale por la Protokolo di Montrealo, di qua la preskripti ne previdis la plugravesko di la degradeso di la ozona strato, la revizado povas esar tam longa kam la adopto ipsa. Multa landi, dotizita da limitizita efektivo di diplomati ed di experti, ne povas enirar en tante longa ed tante chera proceduri, tante plu ke la negociadi plumulteskas por respondar ad la urjanta problemi ligita ad la mondala ambiento.

La ad-hoc-esa nuna proceduro por la regulizado pri ambiento povas nur divenar plu desfacila en manovrado. Onu avancis plura propozi vizante stacigar globala mekanismi por krear ed sustenar modelo di duriva developado. Ula experti rekomendas plufortigar la nuna sistemo di la Unionita Nacioni revizante la komiso di agenterii quale la Programo di la Unionita Nacioni por la ambiento (PUNA), ristrukturizante la Ekonomikal e Social Konsilistaro dil Unionita Nacioni (ECOSOC), od charjante la tutela konsilantaro administrar uli ek la mondala moyeni. Altri sugestas krear nova organi quale konsilantaro di sukureso por la ambiento, mondala tribunalo di ambienta yusteso, od internaciona instanco kargota preparar, adoptar ed revizar la internaciona regulizado pri questioni qui postulas agado segun la skalo di la planeto.

Mem se ica propozi esas bone intencanta ed utila, semblas evidenta segun la Bahaa Internaciona Komuneso ke parlaborar modelo di duriva developado esas komplexa tasko kun multopla branchifado. Evidente, ico postulas rinovigita engajeso por adportar solvi ad grandega problemi qui ne koncernas nur la ambiento. Ica problemi inkluzas la armizado, la troa ne-simileso di richeso inter la nacioni ed interne di singlu ek oli, la rasismo, la manko di aceso ad edukado, la fola nacionalismo, ed la absenteso di egaleso inter la femini ed la viri. Prefere kam uzar provizora aguri konceptita por respondar ad la bezoni di la Stati-Nacioni, semblas klare preferinda adoptar Kadra Interkonsento interne di qua preciza legaro internaciona povus esar promulgita.

La longaperioda solvi advokas ad nova vido ensembla di globa socio, sustenita da nova valori. Ye la okuli di la Bahaa Internaciona Komuneso, agnoskar la uneso di la homaro esas la prima ed fundamenta kondiciono por riorganizar ed administrar la mondo quale unika lando, hemo di la homa raso. La agnosko di ica principo ne implikas la abandono di la legitima loyalismi, nek la supreso di la kulturala diverseso od la aboliso di la nacionala autonomeso. Ica principo postulas loyalismo plu larja, aspiri multe plu alta kam ti qui anmis la homa esforci til nun. Olu klare sub-ordinas la interesti ed la inklinesi naciona favore ad la imperala postuli di unigita mondo. Olu esas nekonciliebla kun ne nur omna probo impozar uniformeso, ma anke omna tendenco vers troa centraligado. Olua finaleso povas esar rezumita da la koncepto 'uneso en diverseso'.

La Bahaa Skriburi konsideras sistemo federala mondala 'favore di qua oman nacioni di la terglobo mustos abandonar propra-vole omna pretendo militar, ula yuri postular imposti, ed omna yuri mantenar armi altra kam ti necesa por la protekto di la ordino interne di olua respektiva teritorio.' Ica mondala federuro esos dotizita da 'korpo legifanta mondala di qua la membri kom reprezentanti di la tota homaro havos la suprega kontrolo sur omna resursi di la kompozanta nacioni; korpo qua ediktos la necesa legi por ordinar la vivo, satisfacar la bezoni, ed hamoniizar la relati di omna populi ed omna rasi. Mondala exekutivo apoganta su sur internaciona forco sorgos pri la exekuto di la decidi di ica legifanta korpo, aplikos la legi quin olu dekretos ed garantios la organala uneso di la tota komuneso. Mondala tribunalo judicios ed donos verdikto ultima ed obligala en omna kazi di des-konkordo qui povus spricar inter la diversa elementi di ica universala sistemo.' En ica sistemo, 'unika kodexo di internaciona yuro - naskinta de la meditita judikado di la federa reprezentanti di la mondo - disponos, por olua sancioni, de la quika interveno di la federa unaji...' Samtempe, 'la autonomeso di la Stati-Membri, ed la personala libereso ensemble kun la iniciemo di la individui qui kompozas oli esos komplete ed por sempre salveguardita.'

La Bahaa Internaciona Komuneso insiste rekomendas ad la preparala Komitato konsiderar ad-iri markizita per kreemo ed per audaco por la stacigo di la internaciona legifala mashinaro. Nula vera chanjo esas posibla sen viduro di la futuro. La Tera Charto povus kontributar signifikive por krear viduro uniga di la futuro audacoze asertante la sistemo di valori sur quo onu devos konstruktar la futuro. Laborante pri la texto di la Charto, la preparala Komitato povos trovar utila konsultar 'La Promiso di la Mondala Paco', deklaro quan la Universala Domo di Yusteso adresizis ad la populi di la mondo por adportar sua sustemo ad la proklamo da la Unita Nacioni di la Internaciona Yaro di la Paco.

La procedo kuplita da la KUNKAD grande plufortigas la optimismo di la bahaani totmonde pri la futuro di la homaro. Ni havas la konvinko ke la guvernerii di la mondo, kurajigita da la agnosko universala pri la danjeri pezanta sur la planeto, povas decidar audacoze agar intereste di la homa raso oluaensemble. La rezulto povus ne nur furnisar la klefo di la ambienta ed developa problemi ad qui ni esas nun konfrontita, ma reprezentar pluse imensa pazo ad-avane por la instalo di federala sistemo kapabla superar la multopla defii ad qui mustas afrontar homaro rapide integraliganta.