Ja plurfoye me meditis pri la problemo, pro quo Ido esas min sucesoza kam Esperanto, quankam sua linguala qualesi qualifikas Ido kom plu developita e plu avantajoza kam la Zamenhofa Esperanto. Me questionis me, ka linguala qualesi di interlinguo ne esas lo plu importanta por la publiko.
Evidente ankore existas altra kauzi por la relative granda suceso di Esperanto kompare kun altra interlingui.
Certe la fakto ke Esperanto esas plu vaste difuzata kam omna altra interlingui e konseque to havas plu granda valoro por atingar internaciona kontakti, esas tre importanta por la til nuna suceso di ol. Ma pro quo esas Esperanto tante sucesoza, tante difuzata?
Me memoras ke ja ante multa yari, Doktoro Blanke, olim chefo dil esperantisti en la pasinta estgermana stato DDR explikis la suceso di Esperanto per sua interna ideo dil frateso e dil homaranismo. Per idealista skopo o quaze nova mondreligio, evidente on trovas plu multa e plu fidela adheranti kam per la nura propago di simpla e reguloza interlinguo kom instrumento di interkomunikado mondvasta. Ca esas nur praktikala, ma ne ideala skopo, e ni ne omisez ke prezente por la majoritato dil mondpopularo, l'Angla pleas ca rolo.
Recente en letro, nia amiko Jacques Bol mencionis ke il lektis en la revuo "Esperanto" interesiva interviuvo di Umberto Eco, famoza italiana profesoro di semiotiko ed autoro di tre konocata romani.
De oktobro 1992 til januaro 1993, il prizentis kurso en Paris, Collège de France, titulizita "la serchado di perfekta linguo" en filozofiala skopo.
Dum ta studiado, il judikis ke singla linguo generale reprezentas propra mond-koncepto e deskovris, lu deklaras, ke dop Esperanto esas ula ideologio, to quo explikas pro quo ol povis mantenar su dum ke l'altra interlingui fiaskis. Il judikas ke existas esperantista religio (en la senco di mond-koncepto) qua incitas homi lernar e parolar la linguo dum ke existis nula religio di Volapük od Ido (citata da lu). Segun lu povas existar incito de idei, qui decidigas lernar e parolar linguo.
Do, quale me ipsa konstatis, perfekteso di interlinguo ne esas qualeso suficanta por atraktar la publiko. Co esas la opiniono di profesoro Umberto Eco, qua tamen ne konvertis su ad Esperanto. Se nia amiko Andreas Juste karakterizis Ido kom linguo dil amiki, dil amikeso, anke tale il konektis kun Ido-idealo.
Anke me opinionas ke nia movemento* bezonas ideala skopo en ca mondo dil materialismo vulgara, dil odio e milito e dil destruktado di nia mondo, di la naturo.
Cetere carelate la idistaro ne darfas esar nepolitikala, nam la futuro di nia mondo esas grava problemo por omnu.
Komprenende nia movemento ne esas quaze l' instrumento di ula partiso. Ni esez neutrala relate la partisi e tolerema koncerne la diversa mondkoncepti, ma ni ne povas esar desinteresita koncerne la grava problemi di nia mondo: la povreso, hungro, neyusteso, kreskanta violento e la ne-impedigita explotado dil tero.
Polona amiko di me, esperantisto e simpatianto por Ido, sendis a me
artiklo sub la titulo "La Zamenhofa Humanismo - HOMARANISMO - de qua me
volas expozar hike lo maxim importanta.
Homaranismo esas ideologio di Zamenhof, qua nomizis ol "plufortigita esperantismo". La vorto homaranismo devenas de homaro, konektita kun humanismo. Ca ideologio vidas la homi en lia diverseso ed okupas su pri aferi inter homi o grupi de homi, populi, nacioni, rasi edc. en la homaro kom lojantaro dil tero.
Zamenhof kom humanisto volis kontributar a lo bona, ad amikeso, yusteso e paco sur la tero.
Realigante ca skopi, Zamenhof kreis Esperanto por posibligar la interkomprenigo dil homi sur la tero, por konoceskar la kulturo e mentaleso di homi, apartenanta ad altra rasi e populi. Zamenhof kredis ke un di la esencala elementi di vera feliceso esas amikeso, qua bazas sur simpatio e kompreno inter homi. Skopi dil nuna homaranismo esas difuzar l' ideo dil toleremeso e dil paco, la solvo di konflikti ed antagonismi inter - ofte enemikala - grupi de homi por la konstruktado di spiritala ponti inter li. Homaranisti anke komparas la penso - manieri inter homi e li esforcas korektigar, quo esas mala en li. La homaranisti probas agnoskar la kauzi, qui separigas od unionigas la homi, e li volas agnoskar la kauzi di militi.
Li trovis tri kauzi por militi:
Homaranisti luktas kontre diskriminado e persekutado ek kauzi rasala, religiala, sexuala, edc.
Li partoprenas en la sorgo por la konservado dil naturo.
Skopo esas ke la homi divenez plu bon amiki, plu bona membri dil homala socio e plu bona lojanti dil tero.
Me recevis la informi pri HOMARANISMO de mea amiko,