Antón Tséachov

An Sách is an Seang

Casadh beirt seancharad ar a chéile ar stáisiún an bhóthar iarainn i dtreo Niocolaigheavo. Fear acu, bhí sé sách sáite, agus an fear eile, bhí sé seang stiúgtha. Bhí an Sách go díreach i ndiaidh béile a chaitheamh i seomra itheacháin an stáisiúin, agus loinnir an ime ina chuid fiacal. Bhí boladh na seirise is na liomanáide oráiste as. An Seang, áfach, bhí sé ag tuirlingt ón charbad, agus é ag tarraingt a chuid bagáiste ina dhiaidh. An boladh a tháinig as an fhear seo, bagún agus dríodar caife ba mhó a bhí le haithne fríd. Bhí scrogaire stiúgtha mná ag siúl sna sálaí aige, - b'í sin bean chéile mo dhuine, - comh maith le scoláire ard meánscoile a bhí ag amharc ar an tsaol mhór le súile leathdhruidte - b'eisean mac na lánúine seinge, gan amhras.

- A Phóirfírí! a scairt an Sách, ag feiceáil an fhir eile dó. - A sheanchara, an tusa atá agam ansin dáiríribh? Nach fada ar shiúl uaim thú!

- Dia dár réiteach, nach é Míocháil atá ann? arsan Seang. - Mo chara cléibh! Cá has a dtáinig tusa, comh tobann sin?

Thug an bheirt fhear trí phóg dá chéile agus iad ag stánadh ar a chéile fríd na deora. Bhí draíocht dheas ar gach fear acu.

- Anois, ní rabh súil ar bith agam le seo! arsan Seang. - Bain sásamh do shúl asam agus tchífidh tú nach dtáinig aon athrú ar an tseanrógaire! Agus tú féin, cad é mar a d'éirigh an saol leat féin? An bhfuil tú ag saothrú go maith? Ar sháith tú do mhéar i sealán cheana? Chuaigh brat pósta orm féin le fada, mar a tchí tú: seo mo bhean chéile, Wanzenbach ba sloinne daoithi roimh an phósadh, de phór na Liútaránach í... agus seo Nafanáíl, mo mhac: tá sé ins an treas leabhar scoile inniu, an stócach. Féach, a Nafanáíl, seo mo chara scoile! Chuaigh muid in aon mheánscoil le chéile, tráth den tsaol!

D'éirigh Nafanáíl smaointiúil ina ghnúis agus bhain sé a bhairéad de.

- Chuaigh muid ar scoil in éineacht! a lean an Seang leis. - An cuimhin leat an dóigh a mbítí ag spochadh asat? Bheirtí Herostratos ort, ó chuir tú leabhar de chuid na scoile le thine le stumpa toitín. Agus mise, ba mise Ephialtes, ó bhí mé i mo spiadóir mhór. Hó, hó... Inár bpáistí a bhí muid ins an am sin. Ná bíodh eagla ort, a Nafanáílín! Tar ar aghaidh agus sín lámh chuig an uncail dheas! Agus seo mo bhean chéile, de mhuintir Wanzenbach - de phór na Liútaránach...

D'fhan Nafanáíl ina thost ag smaointiú leis, ach ansin, chuaigh sé i bhfolach taobh thiar de dhroim a athara.

- Cogar, a chara, cad é mar atá tú? a d'fhiafraigh an Sách, agus é ag amharc go maorga ar an fhear eile. - An i seirbhís na Corónach atá tú? An bhfuil céim ard bainte amach agat?

I seirbhís an stáit, ar ndóighe! Tá mé i mo Mheasúnóir Barra i Stainioslav le conablach dhá bhliain anuas. Níl mé ag saothrú go rómhaith, ach is cuma, nó tá mo bhean chéile ina múinteoir pianó, agus mé féin ag saoirsiniú bocsaí siogár as adhmad. Agus níl aon chaill ar na bocsaí sin! Díolaim ar rúbal an bocsa iad, ach, ar ndóighe, aon duine a bhfuil níos mó ná deich gcinn de dhíth air, gheobhaidh sé lacáiste. Tá muid ag streachailt linn go measartha. An bhfuil a fhios agat, chaith mé seal i seirbhís na Roinne, ach ansin, h-athlonnaíodh anseo mé le dhul i gceannas ar an chraobhoifig a fhreastólfas ar an taobh seo den tír. Anseo a bhéas mé ag obair feasta. Agus tú féin, caithfidh sé go bhfuil tú i do Chomairleoir Stáit cheana féin!

- Chan eadh, a chara, airdigh d'aidhm, - a d'fhreagair an Sách. - Tá mé i mo RúnChomhairleoir anois, agus dhá réalt óir ag dul ar mo bhrollach.

D'éirigh an Seang mílítheach ar fad anois, agus rinneadh staic de mar a bheadh cloch ann. Ansin, áfach, leath meangadh ar a cheannaightheacha, meangadh a sháraigh fá thrí an ceann a bhí air roimhe seo. Shílfeá go rabh sé ag splancarnaigh ar fad, eadar aghaidh agus shúile; ach ins an am chéadna, chuach sé agus chúb sé isteach chuige féin, thit na guailneacha aige, agus é ag éirí ní ba seinge, ní ba stiúgtha ná mar a bhí roimhe seo... A chuid bagáiste, eadar mhála is mhealbhóga, tháinig tuilleadh roicneacha orthu, agus iad ag titim i ngaire dá chéile... Má bhí smigead caol fada ag a mhnaoi chéile ó thús, chuaigh sé an oiread eile i bhfad agus chun caoladais... Tháinig Nafanáíl chun tosaigh, agus é ag iamh na cnaipe deireanaí ar a éide scoile...

- A Fhoruaisleacht Mhórga, le do thoil uasal... Mór an pléisiúr! Seanchara a bhí ionat, tráth dár saol, le do thoil uasal, agus tú i do thiarna mhór anois, le do thoil uasal, hí-hí-hí...

- Anois, arsan Sách, agus roicneacha ag teacht ina éadan, - cuir uait na geáitsí sin! Chuaigh muid ar scoil in éineacht - b'olc an seanadh dúinn bheith ag buaireamh ár gcloigne fá dtaobh de thábla na gcéimíochtaí!

- Más é do thoil uasal... Do thoil uasal... - arsan Seang, agus é ag gáirí go neirbhíseach i gcónaí is ag umhlú ní ba doimhne fós. - Más é toil uasal d'Fhoruaisleachta Mórga... is ionann d'fhabhar uasal agus deoch na híocshláinte... Seo anois, a Fhoruaisleacht, mo mhac Nafanáíl... agus seo mo bhean chéile, Louise, de phór na Liútaránach, i gciall fhoirmiúil áithrid...

Thug an Sách in amhail cur in aghaidh an lústair seo, ach staon sé, nuair a fuair sé radharc ceart ar ghnúis a sheanchara: chuir an lútáil is an béal bán sin samhnas ar an RúnChomhairleoir. Ghread sé leis, gan ach an lámh a chroitheadh leis an tSeang le slán a fhágáil aige.

D'airdigh an Seang trí mhéar, d'umhlaigh sé leath go talamh agus é ag miongháirí i gcónaí mar a bheadh Síneach ann: hí-hí-hí. Dhrann an bhean aoibh gháirí í féin. Bhain Nafanáíl tailm as talamh le leathchos, agus thit a hata de. Bhí draíocht dheas ar an tríúr acu.

A CHRÍOCH SIN

Panu Petteri Höglund a d'aistrigh go Gaeilge.

Is é is brí le "Measúnóir Barra" ná "kollezhskii asessor" na Rúisise, an chéimíocht shibhialta a d'fhreagair do chéim mhíleata an Chaptaein nó an Mhaoir Airm. Chaithfeá "vaise vaosocoblagoróidie" nó "D'Ard-Dhea-Fhréimhíocht" a thabhairt ar a leithéid sin. B'í an t-ochtú céim í. Maidir leis an tSách, bhí sé ar an tríú céim ab airde den dréimire, agus é ina RúnChomhairleoir - nó ina Leifteanant-Ghinearál, de réir an leagain mhíleata den tábla. Ní rabh ach an Fíor-RúnChomhairleoir, a mb'ionann é agus an Ginearál san arm, agus an Seansailéir - nó an Marascal - os cionn an RúnChomhairleora.

Aguisín


Tábla na gCéimíochtaí


in Impireacht na Rúise


ó laetha Pheadair Mhóir i leith

Céim Uimhir a... Céim Státseirbhíse Céim Mhíleata Ceiliúr
1 Seansailéir (kantsler) Marascal (general-feldmarshal) Vaise Vaosocopréavoschoidíteilstvo ("D'Ard-Fhoruaisleacht")
2 Fíor-RunChomhairleoir (deistvitel'nyi tainyi sovetnik) Ginearál (general) Vaise Vaosocopréavoschoidíteilstvo("D'Ard-Fhoruaisleacht")
3 RúnChomhairleoir (tainyi sovetnik) LeifteanantGhinearál (general-leitenant) Vaise Préavoschoidíteilstvo ("D'Fhoruaisleacht")
4 Fíor-StátChomhairleoir (deistvitel'nyi statskii sovetnik) MaorGhinearál (general-maior) Vaise Préavoschoidíteilstvo ("D'Fhoruaisleacht")
5 StátChomhairleoir (statskii sovetnik) - Vaise Vaosocoróidie ("D'Ard-Fhréimhíocht")
6 Comhairleoir Barra (kollezhskii sovetnik) Coirnéal (polkovnik) Vaise Vaosocoblagoróidie ("D'Ard-Dhea-Fhréimhíocht")
7 Comhairleoir Cúirte (nadvornii sovetnik) LeifteanantChoirnéal (podpolkovnik) Vaise Vaosocoblagoróidie ("D-Ard-Dhea-Fhréimhíocht")
8 Measúnóir Barra (kollezhskii asessor) Captaen nó Maor Airm Vaise Vaosocoblagoróidie
9 Comhairleoir Teidil (tituliarnyi sovetnik) Fo-Chaptaen Airm (stabskapitan) Vaise Blagoróidie ("Do Dhea-Fhréimhíocht")
10 Rúnaí Barra (kollezhskii sekretar') Leifteanant (porutchik) Vaise Blagoróidie
11 Rúnaí Loinge (korabel'nyi sekretar') - Vaise Blagoróidie
12 Rúnaí Gobharnóra (gubernskii sekretar') - Vaise Blagoróidie
13 Rúnaí Cúige (provintsial'nyi sekretar') - Vaise Blagoróidie
14 Cláraitheoir Barra (kollezhskii registrator) - Vaise Blagoróidie