Ο pungitius hellenicus ή ελληνοπυγόστεος, ανακαλύφθηκε τυχαία ως ένα και μοναδικό ψάρι, το 1939. Εντοπίστηκε από τον ιχθυολόγο Αλέξανδρο Στεφανίδη στη περιοχή Κομποτάδων Φθιώτιδας κατά την διάρκεια έρευνας για τον gasterosteus.
                Κατάφερε να επιβιώσει για μεγάλο χρονικό διάστημα μέσα στη πορεία εξέλιξης της Γης. Έτσι για 25 εκατομμύρια χρόνια πέρασε από παγετώνες και γεωλογικές μεταβολές, μέχρι τελικά να βρεθεί ως το μοναδικό είδος των μικρών υδάτινων πηγαδιών της λεκάνης απορροής του Σπερχειού.
                Το αρχαίο αυτό ψάρι κατετάγει στο γένος Pungitius που απαντάται στην οροσειρά των Άλπεων. Ο Ελληνοπυγόστεος χαρακτηρίζεται από μικρή σωματική διάπλαση, ελαττωμένο αριθμό ραχιαίων ακάνθων, παντελής έλλειψη κοιλιακών πτερυγίων. Επίσης δεν διαφέρει εξωτερικά η ανάπτυξη των οστών της λεκάνης. Αυτά τα χαρακτηριστικά οδήγησαν τον ερευνητή αρχικά να συμπεράνει ότι πρόκειται για κάποια γενετική ανωμαλία.
                Το 1971 όμως ανακαλύφθηκε μεγάλη πληθυσμιακή ομάδα. Τα άτομα που εξετάστηκαν έφεραν τα ίδια χαρακτηριστικά με το αρχικό δείγμα. Έτσι αποδείχτηκε ότι πρόκειται τελικά για ένα καινούργιο είδος που ονομάστηκε pungitius hellenicus.
                Πρόκειται για αρχέγονο είδος ψαριού με μακρά εξελικτική πορεία. Η έρευνα έχει αποδείξει ότι το γένος pungitius hellenicus ζούσε τη τριτογενή περίοδο, δηλάδή την περίοδο που λαμβάνουν χώρα σημαντικές γεωλογικές ανακατατάξεις στον ευρύτερο χώρο του αλπικού ορογενετικού συστήματος, στο οποίο εντάσσονται και οι Ελληνίδες.
                Στοιχεία δείχνουν πως πρέπει να υπήρχε ένας αρχικός πρόγονος με μεγάλη εξάπλωση. Στη συνέχεια λόγο γεωλογικών μεταβολών έγιναν απομονώσεις πληθυσμών. Έτσι προέκυψαν εξελικτικά νέα είδη μεταξύ των οποίων και ο Ελληνοπυγόστεος. Αυτό το πρότυπο εξέλιξης είναι γνωστό με τον όρο αλλοπατρική ειδογένεση.
                Ένας πληθυσμός χωρίζεται σε ομάδες λόγω κάποιου γεωγραφικού φραγμού. Πιθανή δημιουργία βουνών ή εισβολή της θάλασσας μέσα στην στεριά και δημιουργία νησιών. Οι αποκομμένες ομάδες αναπτύσσονται ξεχωριστά και εμφανίζουν αλλαγές στο γενετικό υλικό (γενετική ποικιλότητα) και υφίστανται τη δράση της φυσικής επιλογής. Έτσι, σταδιακά μέσα από σημαντικές διαφοροποιήσεις προκύπτουν νέα είδη.
                Οι μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές συνθήκες επηρέασαν ελάχιστα τον Ελληνοπυγόστεο στην εξέλιξη ως είδος.
                Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ζούσε, σε μικρούς υδάτινους χώρους, δεν επέτρεπαν την άμεση ανταλλαγή γενετικού υλικού.
                Ο Ελληνοπυγόστεος (pungitius hellenicus) είναι ένα ιθαγενές ενδημικό ψάρι του γλυκού νερού. Το σώμα του είναι λείο και οι χρωματισμοί του συνήθως σχηματίζουν στα πλάγια ανώμαλες εναλλασσόμενες καστανόχρωμες η κιτρινωπές ζώνες.
                Προτιμά υδάτινα συστήματα πλούσια σε υδρόβια βλάστηση. Σε όλα τα στάδια της ζωής του κρύβεται ανάμεσα σε αυτά. Εκεί βρίσκει την τροφή του, η οποία αποτελείται από μικροσκοπικούς οργανισμούς. Αναπαράγεται κατά τους μήνες Μάρτιο-Ιούλιο και τα αυγά του ωριμάζουν και αποβάλλονται τμηματικά.
                Αποτελεί ένα σπάνιο είδος αλλά όχι άμεσα απειλούμενο, παρόλη την ανθρώπινη παρέμβαση στην περιοχή ανάπτυξης του.
 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

www.ncmr.ariadnet.gr/frame/ellinopigosteos.html