De aanloop.

Vulkanen hebben altijd al onze "warme" belangstelling gehad. Zo zijn er in de loop der jaren al een aantal bekeken dan wel beklommen : Poas, Rincon, Irazu en Arenal in Costa Rica, Mayon en Taal in de Filippijnen, Osorno in Chili en voor dit najaar staan bezoeken aan de Haleakala, Mauna Kea, Mauna Loa en Kilauea met de aktieve Pu`u `O`o krater in Hawaii op het programma. Het is dus niet zo verwonderlijk dat als berichten melding maken dat de Etna op 17 juli weer aktief is geworden, het nieuws over deze eruptie met spanning gevolgd wordt. Met name internet blijkt daarbij een welkome bron van informatie. De volgende 2 satellietfoto's zijn van het web geplukt: links is de uitstoot van as zichtbaar, rechts de diverse eruptiebronnen.

Al snel is ook een site gevonden waarop het verloop van de eruptie dagelijks wordt bijgehouden (http://boris.vulcanoetna.com/ETNA_news.html ) en bovendien heeft de site www.videobank.it spektaculaire "live" beelden (streaming video) met geluid van de eruptie.

Als de aktiviteit na een aantal dagen nog niets is afgenomen komt het idee boven om zelf maar eens te gaan kijken hoe het er op Sicilie uit ziet. Het is toch ook te dol om duizenden kilometers te willen reizen om op Hawaii naar een werkende vulkaan te gaan kijken (met het risico dat er net op dat moment niets te zien valt) en als er dan intussen "om de hoek" een spectaculaire uitbarsting plaats vindt, daar niet heen te gaan! Op internet wordt rondgekeken naar hotels. Omdat het toch niet helemaal duidelijk is hoe de situatie er ter plekke uitziet lijkt het boeken van een hotel in Nicolosi (het plaatsje dat op de weg van een lavastroom ligt en ontruimt dreigt te worden) toch wel de goden verzoeken. We besluiten een hotel in Catania op zo’n 30 km afstand van de Etna te zoeken. Daar valt echter geen betaalbare accomodatie te vinden. Uiteindelijk besluiten we dan toch maar een hotel op de vulkaanhelling te zoeken en vinden uiteindelijk een kamer in het plaatsje Viagrande, zo’n 10 km ten oosten van Nicolosi.

Alarm !

Op 31 juli vliegen we naar Catania. We hebben geluk dat het vliegveld juist die dag weer open is gegaan nadat asregens eerder voor sluiting gezorgd hebben. Vanuit het vliegtuig is, vermoedelijk door de uitstoot van as, slechts een wazige berg waar te nemen. Overigens is de Etna met zijn hoogte van 3300 meter en zijn omtrek aan de voet van 200 km niet te missen in het verder vrij vlakke landschap.

Afgezien van de as in de lucht is het strak blauw met een temperatuur van 35 graden hetgeen de hele week zo zal blijven.
We gaan op zoek naar ons hotel.





Opvallend is de enorme hoeveelheid as die overal ligt
(zie het verschil met de geveegde straat op de foto rechtsboven).
Overigens is dat gezien de verkeersborden geen nieuw verschijnsel.

Van de baliemederwerker van het autoverhuurbedrijf op het vliegveld krijgen we de tip om naar Piano Provenzale te rijden dat hoog op de noordoostzijde van de berg ligt. Een tocht die ons dwars door enorme lavavelden voert: overblijfselen van een aantal eerdere uitbarstingen.

Onderweg krijgen we wat meer zicht op de vulkanische aktiviteit. Zoals we op de website al gelezen hadden zijn er erupties op 5 verschillende plaatsen, waarbij met name bij een van de kraters hoog op de berg enorme explosies plaatsvinden. Stond op de website nog dat de explosies (die tot in Catania de ruiten deden rinkelen) zo eens in de 5 a 30 minuten plaatsvinden, nu komen ze meer zo eens in de 5 a 30 seconden voor! Bij elke explosie wordt een enorme aswolk de lucht in geblazen. Absoluut spectaculair!
Piano Provenzale ligt echter te hoog op de helling om een goed uitzicht op de aktiviteit dichter bij de top te bieden en aangezien het ook tegen etenstijd begin te lopen (voor ons althans, want de Sicilianen vinden 22:30 een mooie tijd om te gaan dineren, dan waren wij al verhongerd) besluiten we weer richting Viagrande te rijden en onderweg een hapje te gaan eten. Tussen Milo en Zafferane vinden we een restaurant met terras dat een prachtig uitzicht op de explosieve krater biedt. Als het donker begint te worden zien we dat er bij de explosies niet alleen as vrijkomt. Langzaam ontvouwt zich het schouwspel van enorme lavafonteinen die bij elke knal hoog de lucht in worden geblazen waarna de lava langs de zijkanten van de askegel naar beneden loopt. Ook vallen twee lavastromen langs de berg naar beneden waar te nemen.
Klik hier voor een korte videoclip in wmv-formaat, grootte 239 Kb (vergeet niet het geluid op je PC aan te zetten), of hier voor een uitgebreide videoclip in mpeg-formaat, grootte 1,6 Mb.

Hadden we vooraf nog wat twijfels over wat er te zien zou zijn, alleen dit schouwspel maakt de trip al dubbel en dwars de moeite waard. De camcorder komt op tafel en staat een tijd ongegeneerd te draaien terwijl wij ons tegoed doen aan een pizza en ons vergapen aan de fantastische beelden. Vervolgens rijden we terug naar ons hotel, van waaruit de lavastromen duidelijk waarneembaar zijn, terwijl de explosies de toch bepaald niet geruisloze airconditioning overstemmen.

Midden in de nacht wordt ik ruw door Carla wakker geschud: "wakker worden !! wakker worden !! Er is alarm, hoor maar !!"
Carla springt uit bed, rent naar de airco en zet deze uit om haar woorden kracht bij te zetten.
Een doodse stilte volgt ……
Ik krijg de slappe lach.

Nicolosi

De volgende ochtend besluiten we naar Nicolosi te rijden om te kijken of we de lavastroom die daar naar beneden komt kunnen benaderen.



In het stadje zelf blijkt – in tegenstelling tot de persberichten – geen sprake van paniek. Men lijkt het gebeuren eerder als een welkom spektakel te zien en op het centrale plein heerst een ontspannen sfeer. Net buiten het stadje stuiten we al snel op een politie afzetting. We laten de auto achter en gaan verder lopen. Een uur en vier kilometer later stuiten we echter op een tweede versperring waar we niet langs mogen. In tegenstelling tot wat we vooraf verwacht hadden is hier geen volksoploop, slechts een handjevol toeristen toont belangstelling.

Gestaag dwarrelt er as naar beneden. De loop van de lavastroom is vanuit deze lokatie duidelijk te volgen. We zijn er nog ongeveer hooguit een kilometer van verwijderd.

Opvallend – of eigenlijk juist niet – is dat de lavastroom er uitziet als een oude afgekoelde lavastroom, en je moet goed kijken om hier en daar oranje gloed te ontdekken. Bepaald niet de vloeiende lavastromen die je b.v. van vulkaan documentaires over Hawaii kent.

Al met al vinden we dit nog steeds veel te ver weg.
Het is wel mogelijk om via een oud lavaveld nog wat dichterbij te komen, maar erg veel zoden zet dit niet aan de dijk. Als er een paar toeristen echter via het lavaveld een "omtrekkende" beweging maken om zodoende achter de versperring weer op de weg te komen, kijken we belangstellend toe hoe de politie hier op reageert. Niet dus, en even later zijn wij ook weer op (de) weg …..

We komen bij een splitsing en staan te twijfelen welke kant we uit zullen gaan. Een paar wegwerkers (ja er wordt gewoon doorgewerkt zo dicht bij de lava en onder de asregen) wijzen ons welke weg we het best kunnen nemen, en we komen te weten dat helemaal naar boven nog een kilometer of 14 is …. We gaan verder..
De weg loopt inmiddels door een bos en we kunnen niet goed zien waar de lavastroom zich bevindt.
Na een tijdje zien we aan de rechterkant wat rook opstijgen en hebben we het idee dat we langs de stroom aan het lopen zijn en dat we letterlijk door de bomen het bos niet kunnen zien.



Carla ziet in het bos wat brandweerlieden en we besluiten om polshoogte te gaan nemen. We lopen het bospad in en komen daar een Italiaans stel tegen dat ons weet te vertellen dat de lavastroom zich achter de volgende heuvel bevindt, maar dat het vanwege brandgevaar wel erg gevaarlijk is daar heen te gaan. We besluiten tegen beter weten in toch even te gaan kijken.

Boven gekomen zien we op zo’n 50 meter afstand onder ons de lavastroom en realiseren ons dat de situatie inderdaad bloedlink is. We staan op een bosrijke heuvel waar de lavastroom als het ware tegen aan botst, de vrij krachtige wind staat pal onze kant op en van beneden is geknisper te horen waarvan het onduidelijk is of dit alleen van de stroom afkomstig is of dat er ook brand is. Als hier de vlam in de pan slaat worden we onherroepelijk geroosterd. Carla neemt een paar foto’s en ik laat een seconde of 15 de camcorder lopen en daarna weten we niet hoe snel we daar weg moeten komen. Poeh.
Videoclip (mpeg-formaat, grootte 1,9 Mb).

Terug op de weg besluiten we om maar terug richting auto te gaan. Het wordt al wat later en we hebben er niet op gerekend dit uitstapje te gaan maken, d.w.z. geen eten bij ons.

Als we langs een onverhard zijpad komen waar ook nog een paar wegwerkers bezig zijn, wordt ons duidelijk gemaakt dat ook via dit pad nog een en ander te zien valt en inderdaad na een paar honderd meter loopt het pad dood tegen een lavamuur van een meter of 10 – 15 hoog.

Eerst denken we dat het een oude lavastroom is, totdat we een plek zien die nog rookt ! Wat blijkt: we staan aan de rand van de actieve stroom, die hier tegen de heuvel is op gebotst en daarna is afgebogen. De gloeiende lava valt vanuit dit standpunt niet te zien. Tot ons genoegen staan hier een groot aantal fruitbomen, zodat we in ieder geval weer wat te eten hebben. We blijven hier een tijdje, terwijl we door de steeds heviger wordende asregens zwarter en zwarter worden en er als schoorsteenvegers na een zware dag beginnen uit te zien. Uiteindelijk lopen we terug waarbij we geeneens de moeite nemen om om de versperring heen te lopen. De politie reageert niet. Tja er is tenslotte ook geen enkele reden om iemand tegen te houden die van die kant komt…..

We komen nog een paar Nederlanders tegen die weten te vertellen dat, als je vanuit Nicolosi doorrijdt richting het volgende dorp en onderweg een afslag neemt, je hier ook met de auto kunt komen. Shit ! Hebben we voor niets die 4 km heen gelopen en wat erger is: die we nu ook nog weer terug moeten lopen. Wel goed om te weten dat het kan natuurlijk. Ze vertellen ook nog dat ze in een restaurant verderop hebben gegeten, een praatje hebben gemaakt met de eigenaar en dat die heeft aangeboden ze mee de berg op te nemen; omdat hij nog familie verderop heeft wonen, mag hij de versperring passeren.

Stikjaloers beginnen we aan de lange weg terug naar de auto.

Toeval

Na een toch nog wat onrustige nacht zijn we wel aan wat rust toe en zoeken die dag het strand op. Waar we ook rijden: de Etna en zijn torenhoge rookkolom blijft overal zichtbaar.

’s Avonds gaan we opnieuw – nu echter zonder 4 km te hoeven lopen – naar het uitzichtspunt bij de versperring in de buurt van Nicolosi. In het donker gloeien de lavastromen wel degelijk oranje op en de rookkolommen van overdag blijken bij nacht lavafonteinen te zijn. Wat een geweldig gezicht!
Videoclip (wmv, 257 Kb), of (mpeg, 1,4 Mb).

Na een uur of twee wordt het etenstijd, we overwegen het restaurant waar ons gisteren over verteld was, vinden dat bij nader inzien toch maar niks en belanden uiteindelijk in een restaurantje in Nicolosi zelf.
Carla legt pontificaal onze reisgids met een foto van de ETNA open op tafel. "je weet maar nooit of er iemand op reageert’. Er reageert echter niemand en we blijven piekeren hoe we het moeten aanpakken om toch nog meer te zien te krijgen zonder 14 km naar boven te moeten lopen en daarna uiteraard weer naar beneden.
Even na elven komen 2 mannen het restaurant binnen. Gezien hun beroete gezichten komen ze niet van het strand. Ze gaan 2 tafels verderop zitten en wij vangen wat Duitse woorden op, afgewisseld met een in het Italiaans gevoerd telefoongesprek. We hebben het idee dat gezien hun uiterlijk het geen kwaad zou kunnen met deze heren een babbeltje te gaan maken.
Als het wat stiller is geworden in het restaurant trekken we de stoute schoenen aan, gaan naar hun tafeltje en vragen in het Duits of het klopt dat zij hier beroepsmatig zijn en of zij ons misschien kunnen vertellen of en hoe het mogelijk is om de uitbarsting van wat dichterbij te bekijken.
Na een eerste verbaasde blik, gevolgd door enkele brede glimlachen, krijgen we te horen dat ze beiden vulkanoloog zijn en dat de weg de berg op is afgesloten, behalve voor politie, brandweer, een enkele lokale bewoner en uiteraard vulkanologen.
Na enig aandringen of er toch echt geen mogelijkheid is, luidt het antwoord: ja, proberen om om de blokkade heen te lopen en vervolgens een kilometer of 15 bergop. Als toerist met de auto verder komen is echt onmogelijk. Geen nieuws dus. We bedanken hen en druipen enigszins teleurgesteld af.

Buitengekomen en nog even napratend hebben we toch het idee dat er meer in zit ….. We gaan weer naar binnen en vragen doodleuk of ze ons dan geen lift willen geven. Na een nog verbaasdere blik als daarstraks gevolgd door een nog bredere glimlach wordt onderling even overlegd en daarna krijgen we als antwoord :dat is goed maar alleen van achter de blokkade.
We springen bijna een gat in de lucht en schuiven aan. De heren stellen zich voor als Peter Ippach en Boris Behncke . Boris Behncke woont in Catania en bestudeerd al 12 jaar de Etna, Peter Ippach is een kennis/collega uit Duitsland die een paar dagen op bezoek is. We maken een afspraak voor de volgende middag 15:00. Het is op het nippertje, want overmorgen vertrekt Boris naar Toscane en Peter gaat terug naar Duitsland, dus ze gaan nog maar 1 keer de berg op om naar de eruptie op 2100 meter te kijken, die volgens beiden het best vanaf de kant van Zafferana te benaderen is.

Het blijkt dat de weg zowel bij Nicolosi als Zafferana de Etna op loopt naar het toeristencomplex Rifugio Sapienza, echter dat juist daar de lavastroom de weg is overgestoken. Voor alle zekerheid - er zou eens wat tussen kunnen komen - geeft Peter ons z’n GSM nummer. Maar goed dat Carla d’r mobieltje heeft meegenomen ! We worden uitgebreid bijgepraat over het wel en wee van de huidige eruptie. Ook vertellen ze ons dat er morgen nog een Nederlandse geoloog met ze mee zal gaan. Pffff, wat een mazzel dat we die 2 zijn tegengekomen.
Die nacht wordt er van pure opwinding erg weinig geslapen.

Lava

‘sOchtends doen we kalm aan, halen wat broodjes onderweg en gaan in de buurt van Zafferana uitgebreid brunchen. Er is betrekkelijk weinig wind, dus ook weinig asregen, maar het is daardoor wel zeer warm. We overleggen hoe lang we daar boven zullen blijven – Peter en Boris hebben aangekondigd pas in de loop van de avond terug te gaan – zullen we terug gaan lopen, of blijven we en liften we weer mee terug, het is natuurlijk wel op z’n mooist als het donker wordt. We komen er niet uit en besluiten het maar aan het toeval over te laten. We weten eigenlijk niet goed tot hoe dichtbij we gaan komen en er mag dan wel gezegd zijn dat het niet echt gevaarlijk is, we hebben toch een beetje bibberknietjes.

Om 14:00 bel ik Peter op z’n GSM om te vragen of de afspraak nog doorgaat: Jazeker wel.

14:15. We rijden we bij Zafferana de berg op tot bij de daar eveneens aanwezige wegversperring. Vlak voor de versperring blijkt een zijweg te zijn het bos in. Hier wordt het ons wel heel gemakkelijk gemaakt ! We parkeren de auto een stukje verderop, lopen met een boog om de wegversperring heen en gaan net na een bocht in de berm zitten, zodat we vanuit de wegversperring niet zichtbaar zijn.

14:45. We zijn ruim op tijd.

15:00. Nog niemand te zien.

15:15. Ze zijn zeker wat verlaat.

15:30. Zouden ze ons voor de gek gehouden hebben ? Als ze er om 16:00 nog niet zijn zal ik Peter weer gaan bellen.

15:35. Er komt een auto de berg op: niet iemand die wij kennen.

15:40. Er komt weer een auto aan: het is de groene bestelbus van Peter met in zijn kielzog een Fiat Panda. Als Peter ons ontdekt wijst hij op ons en brult hij uit het raam tegen de Panda "da sind die Holländische Volcanofreaks". Wij ontkennen niets en stappen in.

Met een gestaag gangetje gaat het naar boven. Er ligt ook hier erg veel as zodat de haarspeldbochten met beleid moeten worden genomen. Na een kwartier zijn we ook blij dat we dit hele stuk niet hebben hoeven lopen. Die rokende kraters beginnen trouwens wel angstig dichtbij te komen. Na de zoveelste bocht zien we plotseling rechts van ons een zeer steile heuvel met helemaal bovenop een paar mensen, en vlak daarachter een rookkolom. Het ziet er bloedlink uit en ik stoot Carla aan en wijs op die idioten die absoluut levensmoe moeten zijn om daar te gaan staan. Vlak daarna worden we uit de auto gezet. We zijn er bijna en anderen mogen niet zien dat wij een lift hebben gekregen.
We lopen dus die laatste bocht om …….. en staan op de plek waar de lavastroom de weg is overgestoken. Links staan een paar auto’s geparkeerd waaronder de bus en de Panda. Rechts is nog steeds de steile helling en recht vooruit ….. niets dan dampende lava. Verbijsterd lopen we naar de stroom toe. Hoe breed is ie hier? 200 meter ? De hitte die er af komt valt mee, ’t is best uit te houden. Aan de andere kant zijn ze druk met bulldozers in de weer om de lava weg te houden van het Rifugio Sapienza. Door het trillen van de lucht boven de lava is dat echter niet goed te zien. Rechts is een huis half bedolven.
Videoclip (wmv, 252 Kb), of (mpeg, 2,9 Mb).

Wow, niet te geloven dat we hier pal naast een lavastroom staan. Hoe dichtbij wilden we komen !
Net als we een beetje zijn bijgekomen komt Peter op ons af: "Geht Ihr mit hoch ??"

Slik……

"Meinst Du wirklich ….."

"Ja sicher"

"Aber ist dass den nicht sehr gefärlich ?" (bij Nicolosi werden we gewaarschuwd dat er zo af en toe stenen naar beneden konden komen, en dat was dus kilometers ver weg)

"Ach nee, nicht gefärlich" !

"..............."

"..............."

"OK"

En voor we het weten klimmen we via een steil pad de heuvel op naar "die idioten daar boven". We zijn blij dat het pad enkele meters breed is, want de lavastroom loopt hier pal naast de heuvel en om hier van het pad af in te glijden lijkt ons geen pretje.

Het is een hele klim naar boven door het mulle lavazand. De asregen is hier nog veel heftiger dan bij Nicolosi en die enorme rookkolommen zien er dreigend uit. Ook de zware zucht/steun geluiden die van boven komen, afgewisseld met explosies, dragen bij aan een onheilspellend gevoel.

Tenslotte bereiken we de top van de heuvel en krijgen we een overzicht: de heuvel is geen heuvel maar een kraterrand ontstaan bij een vorige uitbarsting. De rand is bovenop tussen de een en twee meter breed, wat in verhouding tot de behoorlijke hoogte (100 meter ?) en steilheid best wel smal is. Maar wat ons de adem doet benemen is het uitzicht op een andere krater zo’n 150 meter verderop. Hieruit stijgt een enorme rookkolom op en zie je de lava naar beneden stromen. Je hoort de lava in de krater klotsen en van tijd tot tijd zijn er explosies waarbij een groot aantal stenen de lucht in worden geblazen, die vervolgens met doffe klappen in de centimeters dikke aslaag neerkomen.

Hmmm, als er een keer een ietsje sterkere explosie komt kunnen we wat van boven verwachten....
Videoclip (wmv, 435 Kb), of (mpeg, 1,8 Mb), en nog een clip (mpeg, 1,7 Mb).

Het is ondertussen een uur of vijf geworden.

Van even snel kijken en wegwezen is dan al geen sprake meer. Dit schouwspel is onvoorstelbaar, hoe moet dit er wel niet uitzien als het donker wordt en de lavastroom gaat opgloeien !
Videoclip (wmv, 205 Kb), of (mpeg, 1,6 Mb).
Een Italiaanse vulkanologe gaat van de rand af naar beneden naar de lavastroom (linker foto). De rand is afgekoeld en beweegt niet meer. Iets van de rand af zie je de lava echter langzaam voorbijschuiven. Ze lijkt het lot te tarten door letterlijk te voelen waar ze nog kan "staan". Helemaal geschuffeld, vinden zelfs Peter en Boris (rechts). De lava heeft een temperatuur van 1200 graden. Een misser en weg is die voet.
Videoclip (wmv, 211 Kb), of (mpeg, 1,4 Mb).

We gaan op de rand zitten en temidden van heftige asregens, giftige gassen, onheilspellende geluiden en explosies laten we de beelden op ons inwerken.
Videoclip (mpeg, 1,8 Mb).
Regelmatig onstaat boven de lavastroom een wervelwind die zo af en toe ook "onze" krater op raast en zomogelijk een nog grotere stofboel veroorzaakt.

Na een paar uur (!) gaat de zon onder.

Carla maakt foto’s en van tijd tot tijd film ik – vanonder een paraplu (foto rechts onder) - wat met de camcorder.
Videoclip (wmv, 205 Kb), of (mpeg, 1,8 Mb).

Lang voor het echt donker is kleurt de lava al oranje. Ook nu zien we dat de explosies gepaard gaan met lavafonteinen. Dit is absoluut geweldig om van zo dichtbij te kunnen meemaken.
Videoclip (wmv, 401 Kb), of (mpeg, 1,7 Mb).
en nog een (wmv, 238 Kb), of (mpeg 1,7 Mb).

Zien is hier niet het goede woord. Dit is beleven pur sang.
Waanzinnig.

Hoe was het ook al weer ?

Uiteindelijk zijn we vijf uur op de rand blijven zitten.

En die website die ons naar Italie heeft gelokt blijkt van ….. Boris.