Unesma Lektolibro

E quale e o e Franca. U quale u Italiana o ou Franca.

Nula nazalo existas en Ido. Konseque am, an; em, en; im, in; om, on; um, un valoras ame, ane, eme, ene, ime, ine, ome, one, oume, oune di la franca.

C valoras ts. Konseque ca, ce, ci, co, cu valoras tsa, tsé, tsi, tso, trou di la Franca.

G valorasg en gogo. Konseque ga, ge, gi, go, gu valoras ga, gué, gui, go, gou di la Franca.

H aspirata quale en la Angla. La Franci, l'Italiani, ed omni qui ne havas en sua linguo h vere aspirata, devas tre specale atencar ita litero.

S sizas forte omnube lu trovesas, quale en sa, sis (six) di la Franca. Konseque sonas, esis, roso, kaso, friso, amos, donus valoras sonace, ésice, rosso, kaço, friço, amoce, donouce di la Franca.

Sh valoras ch Franca en chat. Konseque sha, she, shi, sho, shu valoras cha, ché, chi, cho, chou di la Franca.

Ch valoras tch en Tchad. Konseque cha, che, chi, cho, chu valoras tcha, tché, chi, cho, chou di la Franca.

Gn sonigas la du literi. Konseque regno, digna valoras règ-no, digue-na di la Franca.

Z finala ne devas silencar, quale en la Franca, ma sonar exakte. Konseque tirez, venez exemple, valoras tirèze, vénèze di la Franca.

Qua, que, qui, quo e gua, gue, gui, guo sonas quale coua, coué, coui, couo, goua, goué, goui, gouo di la Franca.

Au, eu sonigas la du vokali, ma diftonge, to esas kun la minima intertempo posibla inter la du soni. Ex.: audar, Europa.

Acento tonika. - L'acento tonika (plufortigo di la voco) pozesas sur la finali infinitiva -ar, -ir, -or; ma in irg altra kazo sur la prelasta silabo dil vorto. Ex.: amar, venir, diktor; Deo, shuo, pia, donas, tirez, patri, fenestri.

Remarko. - Ye la fino dil vorti formacita adminime dusilaba, la soni ia, ie, ii; ua, ue, ui, uo pronuncesas diftonge, per un sola emiso vocala: ya,yé, yi, yo; oua, oué, oui, ouo (France) e konstitucas, kun sua konsonanto, la silabo lasta. Konseque l'accento tonika pozesas - konforme a la regulo - sur la silabo prelasta. Ex.: Kaspio, radie, filii, misterio, industrio; aqua, sexue, lingui, revuo. - Ma dio, pia, tua, nam la radiko (di, pi, tu) es unsilaba.

Konsilo. - Klozez la vokali e, o en silabo apertita (finanta per vokalo). Ex.: me, bone, domo. - Apertez la vokali e, o en silabo klozita (finanta per konsonanto). Ex.: sempre, fenestro, pordo, omna, mento. Tale vua pronuncado esos plu fixa e plu eufonioza. Ma co esas nur konsilo, nule regulo obliganta.

1. Artiklo. Definita: la (singulara e plurala): la tablo, la tabli. Nula distingo di genri. Nula artiklo ne difinita.
2. Substantivo: finalo -o en singularo: fenestro, la plumo; -i en pluralo: fenestri, la plumi.
3. Adjektivo: finalo -a, nevariebla: la bona pano, la bela statui. Kun eliziono: bon', bel' o bon, bel.
4. Adverbo derivita finalo -e: bone kantar; bele skribar; kurar rapide.
5. Pronomi personala: Singularo: 1ma persono: me; 2ma tu, respektoza: vu; 3ma sengenra: lu; masla: il(u); femina: el(u); neutra: ol(u). - Pluralo: 1ma ni; 2ma vi; 3ma sengenra: li; masla: ili; femina: eli; neutra: oli.
6. Verbo: nevariebla segun nombro e persono. Finali di la tempi e modi (nula subjuntivo):

Aktivo Indikativo Infinitivo Participo

Prezento -as -ar -ant(a)
Pasinto -is -ir -int(a)
Futuro -os -or -ont(a)

Pasivo Indikativo Infinitivo Participo

Prezento -esas -esar -at(a)
Pasinto -esis -esir -it(a)
Futuro -esos -esor -ot(a)

La pasivo esas nur la kombinuro di la verbal radiko kun la verbo esar: me am-esas = me esas amata; am-esar = esar amata, e.c.
La sekundara tempi esas formacata per esis, esos, esus, esez ...inta, o per la sufixo -ab-. Exemple: me esis aminta o me ama-ab-is.
7. Nula deklinado. La finalo -n adjuntesas al rekta komplemento di verbo (od al atributo), kande ol preiras la subjeto: la homo quan vu vidas; quon divenas aquo per boliado?
8. Omna vorti esas kompozita ek elementi nevariebla, qui sempre havas identa senco: radiki, afixi (prefixi, sufixi), e gramatikal finali. Ex.: nacion-o; nacion-ala; nacion-al-eso; nacion-al-ig-ar; des-nacion-al-ig-ar; inter-nacion-a, inter-nacion-igar.

Konseque, la elementi di la linguo Ido esas selektita segun la principo dil maxima internacioneso; ol havas 91 po 100 elementi komuna kun la Franca, 83 po 100 kun l'Italiana, 79 po 100 kun l'Angla e la Hispana, 61 po 100 kun la Germana e 52 po 100 kun la Rusa. Ol esas do la quintesenco di l' Europana lingui, komprenebla per unesma vido da omna homo instruktita.

Kruela volfo volis strangular mutonino, kande brava viro forpulsis la volfo e liberigis la mutonino. Ma vespere, ta viro bonega buchis la bestio, por manjar olu.
Mortante la mutonino dicis: "Tu fortiris me de la boko di la volfo, ho viro! ma por me esas tote sama manjesar da volfo o da homo".

Sadi
(poeti Persiana, XIIma yarcento)
traduki H. Senigallia.

Sur vivoza kavalo puero kurajoza preterkavalkis superbe. Lore tauro sovaja klamis a la kavalo: "Shamez! da puero me ne lasus me direktar!"
"Ma me lasos", la kavalo respondis: "Nam quala honoron me povus recevar per infrejetar puero?"
G. E. Lessing
trad. K. E. Janotta.

Kande Herkules aceptesis en la cielo, il facis saluto a Juno unesme ek omna dei. La tota cielo e Juno ipsa astonesis pri to. "A tua enemiko," on klamis ad ilu, "tu kondutas tante jentile?" - "Yes, ad el ipsa", respondis Herkules. "Nur elua persekuti donis a me l'okaziono di la agi per qui me meritis la cielo."
La Olimpo aprobis la respondo di la nova deo, e Juno esis rikonciliita.
G.E. Lessing
trad. K. A. Janotta.

"Me desfelica!" plendis avaro a sua vicino. "On furtis de me icanokte la trezoro quan me enterigis en mes gardeno, ed on pozis maledikinda stono vice olu".
"Tamen", la vicino respondis, "Tu ne esus utiliginta tua trezoro. Do imaginez ke la stono esas tua trezoro, e tu ne esos min richa".
"Mem se me ne esus min richa," la la avaro respondis, "kad altru ne esas tam multe plu richa? Altru tam multe plu richa! Me forsan foleskos de lo".
G.E. Lessing trad K.A. Janotta.

Richa Mohamedisto esis malada de kelka semani ed astonesis ke du o tri de lua amiki ne vizitas ilu. "Li ne audacas, dicis lua kontadisto, aparar koram tu. La debi, qui ligas li a tu, jus atingis lia templimito, e li ne ja povas pagar li." - "Takaze irez, respondis la malado, e dicez a li ke li ne plus debas a me ulo, e ke me pregas nur ke li venez a me por querar lia quitigi. Me preferas ya perdar mea pekunio kam mea amiki".
Herder e Liebeskind.

On rakontas ke foxino facis nestedo de foxyuni. El edukis li omna konvene, maestrigis li pri omna malicaji, e docis a li omna moyeni por furtar maxim sekure posible. Kande li esis kreskinta e kredis ke li povas nun sorgar ipsa pri sua existo, li volis departar ed irar ad aventuri por serchar raptajo. Lore la foxino duktis li a voyo-krucumo e dicis: "Filii, yen la voyi, sequez ta qua semblas a vi preferinda, me restas hike: ma, se hazarde ni ne plus ritrovos ni, ni interrenkontros che la furisto!"
I. Nieri Ek Cento Racconti Popolari Luccesi, da Idelfonso Nieri, 2ma edituro, Livorno, R. Giusti, 1908.
trad. H. Senigallia.

Tai audis nokte tarde frapar ye sua pordo. Il su levis e questionis qua esas tante tarde. On respondis: "Araboh". - "Mea amiko Araboh!", il dicis a su ipsa, "qua motivon il povas havar, por venar che me tante tarde en nokto?" Il vokis sua sklavo, igis rapide acendar lumo, e duktis sua amiko aden sua chambro.
"Kara Araboh, il dicis, me esas trublata, vidante tu che me tante tarde. Me povas imaginar nur du kazi: o tu havas neexpektita spenso, o tu bezonas mea helpo en kazo danjeroza; en l'unesma supozo mea havajo, en l'altra, mea vivo esas ye tua servo." - "Nula del du, respondis Araboh, embracante sua amiko; me vidas tu sana, e me quieteskas. Sonjo teroriganta, qua pozis tua vivo en danjero, vekigis me; ol esis tante forta, ke me ne povis quieteskar; me vestizis me e venis hike, por konvinkesar pri la verajo per mea propra okuli".
Herder e Liebeskind.

Che volfo venis uldie hundo grasa. La volfo dicis a lu: "Bona kamarado, quale tu vivas por esar tante grasa, dum ke me esas tante magra?" La hundo respondis: "Me servas homo qua donas a me sat multo por manjar". La volfo dicis" "Takaze me volas irar kun tu ed anke servar." Kande li pose iris kune, la volfo regardis la kolo di la hundo e dicis a lu: "De quo venas ke tua kolo esas tante skrapita e senpila?" Ita dicis: "Jorne on katenizas me e ligas koliaro cirkum la kolo, to igas me sangifar; ma kande noktas, me esas libera e senkatena!" Lore la volfo dicis: "Adio, adio, kara kamarado! Me preferas esar magra e libera kam esar grasa e nelibera!"
Johannes Pauli
trad. K. A. Janotta.

Gazelo, qua havis multa amiki e volis admiresar da omni, uldie maladeskis. Omna animali kun qui lu esis kordiale amika iris por lu vidar ed facar a lu societo. La gazelo kontentega superbesis pri to, quante on povas imaginar. Fine risaneskinte, lu ekiris por aerizar su e manjar; ma ve! la tota herbo qua kreskis cirkum lua lojeyo, en la loki ube lu kustumis pasturar, esis manjita! Ne plus trovesis peceto de gramino: ol esis manjita da lua konocati, qui esis tante multa. Lore la desfelica gazelo deziris (ma ne plus esis la tempo) ke lua amiki esez min multa.

Dum ke kalifo Hussain, filio di granda Ali, sidis ulfoye an tablo, un de lua sklavuli lasis falar sur lua kapo kupo plena de rizo bolianta. La kalifo regardis iracoze la sklavo; ica, tote tremanta, su jetis a lua pedi, e dicis la sequanta vorti de la Korano: "La paradizo esas preparita por ti qui retenas sua iraco e vinkas olu". Hussain respondis kalme: "Me ne iracas". La sklavo duris citar la sama verso: "e pardonas a ti qui ofensis li". Hussain, sen regardar lu, dicis: "Me pardonas a tu". La sklavo adjuntis: "E Deo amas super omno ti qui pagas la malajo per bonajo". Hussain extensis bonvole manuo ad ilu. "Nu takaze! levez tu; me donas a tu la libereso e quara-cent arjenta drakmi". Emocanta la sklavo kisis lua pedi: "Ho mea sinoro, il klamis, tu similesas la maxim nobl arboro: ol prestas sua ombro, ol donas sua frukti, mem ad olta qua per audacoza brakio lansas stoni kontre olu".
Herder e Liebeskind.

La cerebro di Quintilio nutras su omnadie quale la ventro. La substanco enirinta hiere lua oreli trovas ekfluo per lua lango; lua cerebro restas vakua vespere. Camatine li eniras butiko e questionas: Quo esas nova? Il askoltas, departas ed iras altraloke dissavigar lo. Il kondutas quale sponjo, hike plenigata, ibe presata. Il koaktas unu rakontar, altru askoltar. Ofte il renkontras ulu qua savigas da lu (to) quon il naracis ipsa. Il korektigas la rakonto, afirmas ke ol esas alterita, ne pro ke esas altero, ma por kritikar. Se du homi interparolas nelaute, il tensas a li sua tota atenco e ne plus audas qua parolas ad ilu. Il interpretas la gesti e la regardi, e se il ne povas agar plu bone, il kreas pri li rakonteto quan il kelkafoye naracas kom kozo vidita ed audita.
Quintilio, quale ventuzo, esus vakua, se il ne impregnus su per la idei di altri.
Gasparo Gozzi. Tradukis H. Senigallia.

Diablo! bela linguo esas la Angla; ed on bezonas poko de olu por irar fore. Kun Goddam! en Anglia, nulo mankas a vu ulloke. Kad vu volas gustar bona gras hanyuno? Enirez taverno, e facez nur ta gesto al garsono (il simulas turnar spiso): Goddam! on adportas a vu bovopedo salizita sen pano. To esas admirinda! Kad vu prizas drinkar glaso de bonega Burgundiana o pala vino, nur ica gesto (il simulas desstopar botelo): Goddam! on prizentas a vu poto de biro, ek bela stano, kun spumo an la bordo. Quanta kontenteso! Advere, la Angli adjuntas hike ed ibe kelk altra vorti, konversante: ma esas tre facila vidar ke Goddam esas la fundo di lia linguo.
Beaumarchais.

Me proximeskas ad urbeto, e me ja esas sur altajo, de qua me dominacas lu. Ol esas situita ye mi-alteso; rivero balnas lua muregi, e fluas pose tra bela herbeyo; ol havas densa foresto, qua shirmas lu kontre la kolda venti e l'aquilono. Me vidas lu en tante bona lumo ke me kontas lua turmi e klosheyi; ol semblas piktita sur la inklinajo di la kolino. Me krias pro admiro, e dicas: "Quanta plezuro vivar sub ta bela cielo ed en rezideyo tante delicoza!" Me decensas aden la urbo, ed ante ke me dormis en ol du nokti, me similesas lua habitanti: me volas forirar ek olu.
La Bruyère.

Sultano Mahmud iraceskis pro negravajo pri oficiro di sua gardistaro. Il imperis kaptar lu e duktar lu senajorne a morto. La kondamnito, quan ta exajerita severeso indignigis, forirante nomizis la sultano tirano e folo. Mahmud, qua ne komprenis lu, questionis la cirkumanti, quon il dicis. Un de la viziri, qua kompatis la kondamnito, e volis sparar vexeso al rejo, paroleskis e raportis ke l'oficiro dicis: "Deo amas ti qui povas moderar sua iraco e pardonar nevolita kulpi." La sultano meditis en su e dicis: "Nu, irez e dicez al gardisto ke me remisas a lu la puniso." Ma un de la cirkumanta kortani, qua esis enemiko di la viziro, su turnis al sultano e dicis: "Servisto devas ne trompar sua mastro nek celar de lu la verajo. La kondamnito insultis la sultano mea sinioro, e pronuncis kontre lu punisinda paroli." Sultano Mahmud regardis iracoze l'akuzanto e dicis: "La bonkordia mentio di la viziro esas a me plu agreabla kam tua maligna verajo."
Herder e Liebeskind

Ne nur kun sua mastro Esopos trovis okaziono jokar e dicar espritaji. Xanthos sendabis lu ad ula loko; il renkontris voyirante la urbestro, qua questionis ad ube li iras. Sive Esopos esis distraktita, sive pro altra kauzo, il respondis ke il nule savas lo. La urbestro, konsiderante ta respondo kom desprizanta e ne respektoza, duktigis lu en karcero. Dum ke la policisti duktis lu: "Kad vi ne vidas, il dicis, ke me tre bone respondis? Kad me savis ke on irigos me adube me nun iras?" La urbestro igis liberigar lu, ed opinionis ke Xanthos esas felica havar sklavo tante espritoza.
La Fontaine.

...Rouelle havis influo nemezurebla sur la progresi di la kemio, min per sua verki, qui esas poka, kam per sua publika kursi, qui frequentesis kun extraordinara fervoro e savemeso. Cetere lua maniero docar esis tote aparta. Il eniris ordinare l'amfiteatro en vesto ceremoniala, kun velura frako, peruko bone pudrizita, e mikra chapelo sub brakio. Sate kalma en la komenco di la leciono, il pokope eciteskis e forjetis sua chapelo; pose, varmeskante, il deprenis sua peruko; fine, sempre plu ecitata, il abandonis laste sua frako e sua jileto, forjetante li l'un pos l'altra. "Ha! lore klamas Dumas, vi havis la vera Rouelle, la viro di laboreyo, amoza di bela experimenti, savanta sucesigar li ed expozanta sua demonstri kun konvinkant ardoro."
C. Matignon.

Paris forsan esas la urbo maxim sensuala en la mondo, ta en qua on rafinas maxime la plezuri; ma forsan ol esas ta en qua on havas la vivo maxim penoza. Por ke un homo vivez delicoze, oportas ke cent altri laborez sen repozo. Homino fantaziis ke el devas aparar en asemblajo kun ornivaro determinita; oportas ke de lore kina-dek mestieristi ne plus dormez, ne plus havez tempo por drinkar e manjar; el imperas, ed el esas obediata plu rapide kam esus nia monarko, nam l'interesto esas la maxim granda monarko sur la tero.
Ta ardoro por laborar, ta pasiono richeskar pasas de klaso a klaso, de la mestieristi til la grandi. Nulu konsentas esar plu povra kam ta quan il vidas nemediate sub su ipsa. Vu vidas en Paris viro havanta por vivar til la dio di la lasta judicio, qua laboras sencese, e qua riskas kurtigar sua vivo por akumular, il dicas, viv-moyeni.
Montesquieu

Sultano Oran Zeb qua, akompanata da poka viri, preiris sua armeo en tala cirkonstanci ula raja qua apartenabis til lore al enemika partisano. La raja duktis kina-cent kavalkisti, e facabis granda cirkuito, por atakar la sultano ne expektite. Lore nek fugo nek rezisto povis helpar, e sempblis restar nulo altra, kam livrar su kom kaptito. Tamen Oran Zeb kavalkis rekte al raja, signifis per la manuo e dicis abordante lu: "Me joyas, raja, ke tu preiris mea deziro, e volas unionar tu kun me. Mea senditi kun la letri kredeble faliis tu. Irez kun ta viri a Lahor, ube stacas mea armeo; me retrovenos pos kelka dii. Me penos gratitudesar pro tal amikeso".
Tale parolante il prenis de sua kolo la perlokoliaro quan il portis kom ornivo, e cirkumpozis lu al kolo dil raja. Ta audacoza jenerozeso e la honoro quan il facis a la raja ganis ica tante, ke il reale lasis la kontrea partiso e duktis sua viri aden la kampeyo di Oran Zeb.
Herder e Liebeskind.

Esante en Luxemburg en la salono ube l'imperiestro dineis, princo Luiski dicis a me: "Vu, sioro, qua venas de Francia, vu astonesas ya vidar l'imperietro tante male lojigita?" - Sioro, me dicis, me ne chagrenas vidar lando ube la guvernati esas plu bone lojigita kam la mastro."
Esante en Piemonto, rejo Victor dicis a me: "Sioro, kad vu esas parento di Sioro abado de Montesquieu, quan me vidis hike kun Sioro abado de Estrades?" - "Sioro, me dicis, Vua Majesto esas quale Caesar, qua nultempe obliviis ula nomo."
Me dineis en Anglia che la duko de Richmond; la ordinara chambrosiorino, La Boine, qua esis fatuo, quankam sendito di Francia en Anglia asertis ke Anglia ne esas plu granda kam Guyeno (anciena provinco di Francia). Me reprimandis nia sendito. Vespere, la rejino dicis a me: "Me savas ke vu defensis ni kontre via Sioro de La Boine". - ""Siniorino, me ne povis imaginar ke lando ube vu regnas ne esas granda lando."
Montesquieu

Adio, monti stacanta ek super l'aqui (l'autoro aludas la monti cirkumanta la lago di Como) ed elevita a la cielo; somiti neegala, konocata da ti qui kreskis inter vi, ed imprimita en lia spirito ne min kam l'aspekto di lia maxim kara familiari; torenti di qui li dicernas la bruisado quale la sono di voci domala; blanka rur-domi dispersita sur l'inklinaji quale trupo de mutoni pasturanta: adio! Quante trist esas la voyirado di ta qua, apud vi kreskinta, foriras de vi! En l'imagado di ta ipsa qua vole departas, atraktata da l'espero richeskar altraloke, ledeskas en ta instanto la revi pri richeso; lu astonesas ke lu povis rezignar ad ito, e lore retroirus, se lu ne pensus ke uldie lu retrovenos richigita. Segun ke lu avancas sur la planajo, lua okuli su deturnas shokata e tedata de l'uniforma vasteso; l'aero semblas a lu grava e mortinta; trista lu eniras, e ne atencante, la urbi tumultoza; la domi adjuntita a domi, la stradi abutanta a stradi semblas supresar a lu la respiro; e koram la monumenti admirata da la stranjeri, lu pensas kun trista memoro a la agreto en sua lando, a la dometo quan lu deziras de longatempe, e quan lu kompros, retrovenante richa a sua monti.
A. Manzoni.
trad. H Senigallia.

Amru, sultano di Gazna, esis vinkita e kaptita en kombato kontre Ismael Samain, sultano di Karisme. La vinkinto duktigis lu en kastelo e gardigis lu sorgoze. Amru nulo manjabis dum la tota jorno ed esis extreme depresita dal antea fatigi. Il pregis sua gardisto donar a lu kelka manjajo, ed on adportis peco de karno, quan on devis koquar juste sur la fairo acendita por varmigar la desfelica kaptito. Ma apene lua manjajo esis pozita sur la fairo, hundo insinuis su proxime, kaptis la karno e forkuris. La hungranta sultano volis persequar lu, por riprenar de lu lua raptajo; il ne pensis a sua kateni, qui impedis lu, e lore il rideskis tutkordie.
Lua gardanti kompatis lua desfelica fato, venigis altra peco de karno, ed expresis lia astoneso ke en sua trista situeso il povis ridar ankore.
"Me ridis pri la mondumal grandeso, la princo respondis. Camatine, kande me dispozis mea armeo en kombat-ordino, me remarkis en la veturaro triacent kameli, e mea chefkoquisto certigis me ke li apene suficas por portar mea koquajo; e nun un sol mikra hundo forportis lu en sua boko".
Herder e Liebeskind

Me esis en Tyr; omna sklavi di l' urbo revoltis e masakris sua mastri; ma un sklavo quan me havis esis sate humana por indulgar mea vivo ed arachar me de la furio di la ceteri. Li interkonsentis elektar kom rejo ta de il qua, en dio determinita, videskos unesma la levo dil suno. Li asemblis su en rural loko. La tota turbo fixigis l'okuli a la parto oriental di la cielo, de qua la suno ekiros: mea sklavo sola, a qua me docabis la facendajo, regardis l'ocidento. Vi ne dubas ke la ceteri qualifikis lu fola. Tamen, turnante a li la dorso, il vidis la unesma radii dil suno, qui aparis sur la somito di turmo tre alte, dum ke lua kompani ankore serchis en oriento la korpo ipsa dil suno. On admiris lua subtileso di spirito; e quik me esis elektata rejo, kom homo deala. Reale, me docabis a mea sklavo (to) quon omna saji devas praktikar: por trovar la verajo, on devas turnar la dorso a la turbo, e la komuna opinioni esas la normo dil sana opinioni, se nur on prenas lia rekta kontreajo.
Fontenelle.

Hujaje esis per sua krueleso extraordinara la teroro e l'abominajo di sua populo, e tamen il ekiris, en sua sovaja chagreno, quieta, sen eskorto e sen insigno di sua autoritato, ed il vagadis mem en fora regioni.
Ulfoye il renkontris en la dezerto Arabo, kun qua il konversis, e nesenteble il enduktis la questiono: "Ma dicez a me, amiko, quala viro esas la kalifo? on parolas pri lu tante". - "Hujaje esas tigro," respondis l'Arabo, "monstro, ne homo". - "To esas dicar multo, la kalifo respondis, e forsan tu ne povus furnisar la pruvo, se on postulus ol de tu." - "La pruvon, respondis l'Arabo, tu trovos en omna provinco, en omna urbo. Se tu volas, omna de lua guvernati povos naracar a tu krimino facita da ilu kontre sua familio. Milion homi sangifis, e tamen lua sango-dursto ne ja esas saturita." - "Kad tu vidis ultempe la kalifo?" - "No! respondis l'Arabo, e de to quon me dicis tu povos facile konkluzar, kad me deziras vidor lu." - "Tu vidas lu kontrevole, interruptis la kalifo, e pluse, tu parolas kun ile".
Sen trublesar da to, ,Arabo respondis audacoze: "E kad tu savas qua me esas?" - "No! respondis la kalifo, ma me deziras saveskor lo." - "Me apartenas a la gento di la Zobairi, respondis l'Arabo, di qua la naskinti esas fola un dio singlayare, e ca dio esas juste mea dio." La kalifo admiris ta prezenteso di spirito che vulgara Arabo, foriris ed obliviis la evento.
Herder e Liebeskind

Abado de Molières esis simpla e povra viro, stranjera por omno exter sua verki pri la sistemo di Descartes. Il havis nula servisto, e laboris en sua lito pro manko de brulligno, kun sua pantalono sur sua kapo e super sua shapko, la du gambi pendante dextre e sinistre.
Ulmatine il audas frapar ye sua pordo: "Qua venas hike?... - Apertez..." Il tiras korono e la pordo apertesas. Abado de Molière ne regardante: "Qua vu esas? -Donez a me pekunio. -Pekunio? -Yes, pekunio. -Ha! me komprenas, vu estas furtisto? -Furtisto ho no; me volas pekunio. -Vere, vu volas pekunio? nu serchez en ico..."
Il avancas sua kolo e prizentas un de la gambi dil pantalono; la furtisto serchas: "Nu, ne esas ibe pekunio. -Certe no; ma esas mea klefo. -Nu, ta klefo... -Ta klefo, prenez lu. -Me tenas lu. -Irez a ta skribotablo; apertez..." La furtisto enduktas la klefo en tirkesto. "Lasez do, ne desordinez ito! To esas mea paperaji. Per la ventro, kad vu finos? To esas mea paperaji: en l'altra tirkesto vu trovos pekunio..." La furtisto fugas. "Sioro furtisto, klozez do la pordo! Per la diablo, il lasas la pordo apertita!... quala hundo, ta furtisto! me mustas levar me en tanta koldeso; maledikata furtisto!" L'abado saltas surpede, iras klozar la pordo, e retrovenas laborar, forsan ne pensante ke il ne posedas sat pekunio por pagar sua dineo.
Chamfort.
trad. A. Vilfroy.

La buvrelo nestifas en la krategi, en la ribieri ed en l'arbusti di nia gardeni; lua ovo esas ardezea, quale la mantelo di lua dorso. Ni memoras trovir un de ta nesti en roziero; ol similesis konko ek perlomatro kontenanta quar blua perli, super qua pendis rozo tote humida. La buvrelo stacis senmove, sur apuda arbusto, quale floro purpurea ed azuratra. Ta objekti reflektesis en l'aquo di lageto, kun l'ombro di nuciero qua esis la fundo di la ceno, e dop qua on vidis l'auroro levar su. Deo donis a ni en ta mikra vidajo ideo di la gracii per qui il ornis la naturo.
trad. A. Vilfroy.

To quon l'antiqui facis per l'eloquenteso esas miraklatra; ma ta eloquenteso ne nur konsistis nur en bela diskursi sorgoze aranjita, e nultempe ol efikis plu multe, kam kande la oratoro minime parolis. To quon on dicis maxim frapante ne esis expresata per vorti, ma per signi. On ne dicis, on montris. Thrasybulos e Tarquinius, tranchante kapi di papaveri; Alexandros, aplikante sua siglilo sur la boko di sua favorato; Diogenes, marchante avan Zenon, kad li ne parolis plu bone kam se li facabus longa diskursi? Qua serio de paroli tam bone expresabus la sama idei? Darios, enirinte en Skitia kun sua armeo, recevas de la rejo di la Skiti ucelo, rano, sorico e kin flechi: la sendito depozas la donaco e retroiras tacante. Niatempe ta viro esus konsiderata kom folo. Ta teroriganta diskurso esis komprenata, e Darios maxime hastis retrovenar aden sua lando quale il povis. Substitucez letro a la signi: quante plu ol esos minacoza, tante min ol pavorigos. To esos nur fanfarono, pri qua Darios nur ridabus.
J.-J. Rousseau.

Apene la fabli quin on atributas ad Esopos aparabis, Sokrates judikis konvenanta vestizar li per la livreo di la Muzi (t.e. per versi). To quon Platon naracas pri lo esas tante agreabla ke me ne povas retenar me ornar per olu ca prefaco. Il dicas ke, pos ke Sokrates esis kondamnita a la lasta puniso (perifrazo, vice la morto), on ajornis la exekuto di la judicio pro ula festi. Kebes iris vizitar lu en la dio di lua morto. Sokrates dicis a lu ke la dei avertis lu plurfoye, dum sua dormo, ke il devas laborar pri muziko ante mortar. Il ne komprenis unesme (to) quon ta sonjo signifikas: nam pro ke la musiko ne igas la homo plu bona, pro quo suciar lu? To kredeble celis ulo misterioza, tante plu ke la dei ne cesis sendar a lu la sama inspiro. Ol venis ankore dum un de la festi. Tale ke, revante a la kozi quin la cielo povas postular de lu, il penseskis ke la muziko e la poezio tante interrelatas ke forsan to koncernas la lasta. Existas nul bona poezio sen harmonio, ma anke existas nula sen fingo; or Sokrates savis dicar nur veraji. Fine il trovis meza moyeno: selektar fabli qui kontenas ulo vera, quale ti da Esopos. Il uzis do, por versigar oli, la lasta dii di sua vivo.
La Fontaine

Duesma parto

Ica pagino es donata da

Havez vua propra senpaga ttteyo