Unesma Lektolibro

E quale e o e Franca. U quale u Italiana o ou Franca.

Nula nazalo existas en Ido. Konseque am, an; em, en; im, in; om, on; um, un valoras ame, ane, eme, ene, ime, ine, ome, one, oume, oune di la franca.

C valoras ts. Konseque ca, ce, ci, co, cu valoras tsa, tsé, tsi, tso, trou di la Franca.

G valoras g en gogo. Konseque ga, ge, gi, go, gu valoras ga, gué, gui, go, gou di la Franca.

H aspirata quale en la Angla. La Franci, l'Italiani, ed omni qui ne havas en sua linguo h vere aspirata, devas tre specale atencar ita litero.

S sizas forte omnube lu trovesas, quale en sa, sis (six) di la Franca. Konseque sonas, esis, roso, kaso, friso, amos, donus valoras sonace, ésice, rosso, kaço, friço, amoce, donouce di la Franca.

Sh valoras ch Franca en chat. Konseque sha, she, shi, sho, shu valoras cha, ché, chi, cho, chou di la Franca.

Ch valoras tch en Tchad. Konseque cha, che, chi, cho, chu valoras tcha, tché, chi, cho, chou di la Franca.

Gn sonigas la du literi. Konseque regno, digna valoras règ-no, digue-na di la Franca.

Z finala ne devas silencar, quale en la Franca, ma sonar exakte. Konseque tirez, venez exemple, valoras tirèze, vénèze di la Franca.

Qua, que, qui, quo e gua, gue, gui, guo sonas quale coua, coué, coui, couo, goua, goué, goui, gouo di la Franca.

Au, eu sonigas la du vokali, ma diftonge, to esas kun la minima intertempo posibla inter la du soni. Ex.: audar, Europa.

Acento tonika. - L'acento tonika (plufortigo di la voco) pozesas sur la finali infinitiva -ar, -ir, -or; ma in irg altra kazo sur la prelasta silabo dil vorto. Ex.: amar, venir, diktor; Deo, shuo, pia, donas, tirez, patri, fenestri.

Remarko. - Ye la fino dil vorti formacita adminime dusilaba, la soni ia, ie, ii; ua, ue, ui, uo pronuncesas diftonge, per un sola emiso vocala: ya,yé, yi, yo; oua, oué, oui, ouo (France) e konstitucas, kun sua konsonanto, la silabo lasta. Konseque l'accento tonika pozesas - konforme a la regulo - sur la silabo prelasta. Ex.: Kaspio, radie, filii, misterio, industrio; aqua, sexue, lingui, revuo. - Ma dio, pia, tua, nam la radiko (di, pi, tu) es unsilaba.

Konsilo. - Klozez la vokali e, o en silabo apertita (finanta per vokalo). Ex.: me, bone, domo. - Apertez la vokali e, o en silabo klozita (finanta per konsonanto). Ex.: sempre, fenestro, pordo, omna, mento. Tale vua pronuncado esos plu fixa e plu eufonioza. Ma co esas nur konsilo, nule regulo obliganta.

1. Artiklo. Definita: la (singulara e plurala): la tablo, la tabli. Nula distingo di genri. Nula artiklo ne difinita.
2. Substantivo: finalo -o en singularo: fenestro, la plumo; -i en pluralo: fenestri, la plumi.
3. Adjektivo: finalo -a, nevariebla: la bona pano, la bela statui. Kun eliziono: bon', bel' o bon, bel.
4. Adverbo derivita finalo -e: bone kantar; bele skribar; kurar rapide.
5. Pronomi personala: Singularo: 1ma persono: me; 2ma tu, respektoza: vu; 3ma sengenra: lu; masla: il(u); femina: el(u); neutra: ol(u). - Pluralo: 1ma ni; 2ma vi; 3ma sengenra: li; masla: ili; femina: eli; neutra: oli.
6. Verbo: nevariebla segun nombro e persono. Finali di la tempi e modi (nula subjuntivo):

Aktivo Indikativo Infinitivo Participo

Prezento -as -ar -ant(a)
Pasinto -is -ir -int(a)
Futuro -os -or -ont(a)

Pasivo Indikativo Infinitivo Participo

Prezento -esas -esar -at(a)
Pasinto -esis -esir -it(a)
Futuro -esos -esor -ot(a)

La pasivo esas nur la kombinuro di la verbal radiko kun la verbo esar: me am-esas = me esas amata; am-esar = esar amata, e.c.
La sekundara tempi esas formacata per esis, esos, esus, esez ...inta, o per la sufixo -ab-. Exemple: me esis aminta o me ama-ab-is.
7. Nula deklinado. La finalo -n adjuntesas al rekta komplemento di verbo (od al atributo), kande ol preiras la subjeto: la homo quan vu vidas; quon divenas aquo per boliado?
8. Omna vorti esas kompozita ek elementi nevariebla, qui sempre havas identa senco: radiki, afixi (prefixi, sufixi), e gramatikal finali. Ex.: nacion-o; nacion-ala; nacion-al-eso; nacion-al-ig-ar; des-nacion-al-ig-ar; inter-nacion-a, inter-nacion-igar.

Konseque, la elementi di la linguo Ido esas selektita segun la principo dil maxima internacioneso; ol havas 91 po 100 elementi komuna kun la Franca, 83 po 100 kun l'Italiana, 79 po 100 kun l'Angla e la Hispana, 61 po 100 kun la Germana e 52 po 100 kun la Rusa. Ol esas do la quintesenco di l' Europana lingui, komprenebla per unesma vido da omna homo instruktita.

La rivero Reuss, qua fluas en lito profunda de sisa-dek pedi, inter rokaji abrupte tranchita, impedis omna komuniko inter la Griza kantono e la habitanti di Uri. Plura ponti konstruktesis ye komuna spensi, ma nula esis sat solida por rezistar plu longe kam un yaro al tempesto, al kresko dil aqui od al falo di avalanchi. Ta lasta probo esis facita cirkum la fino dil dek-e-quaresma yarcento, e pro la vintro preske fininta on esperis, ke la ponto cafoye rezistos omna ataki, kande, ulmatine, on venis avizar la balifo di Göschenen, ke la paso esas itere ruptita. "Nur la diablo", klamis la balifo, "povos konstruktar ponto por ni".

Il ne finabis ta paroli, kande servisto anuncis: "Sinioro Satano!" - "Igez lu enirar", dicis la balifo. La servisto foriris ed igis enirar viro evanta cirkum triadek e kin yari, vestizita, germanmode, per reda pantalono justega e nigra korsajo kun fenduri, qui lasis aparar fairea futero. Lua kapo esis kovrita da nigra chapeleto ornita per longa plumo reda. Lua shui esis ronda ye l' extremajo, e granda unglo, simila a ta di hanulo, semblis servar a lu quale sporno, kande il fantaziis voyajar kavalke.

Pos la kustumal politaji, la balifo sideskis sur stulego, e la diablo sur altra; la balifo pozis sua pedi sur la morilii, la diablo pozis simple la sui sur la karboni brulanta. "Nu! mea brav amiko", dicis Satano, "vu do bezonas me?" - "Me konfesas, sinioro, respondis la balifo, ke vua helpo ne esus a me sen utileso." - "Por ta ponto maledikita, kad ne?" Ol esas por vu tre necesa." - "Ni ne povas karear olu. Yen, esez bona diablo, facez lu a ni." - "Me jus venis propozar lo a vu" - "Nu! restas do nur interkonsentar pri..." La balifo hezitis. - "Pri la preco", duris Satano, regardante sua konversanto malicoze. - "Yes" respondis la balifo, sentante ke hike la afero komplikesos. "ho! ante omno", dicis Satano, "me esas tre konciliema". - "To quietigas me", dicis la balifo. La lasta kustis de ni sisadek ora "mark". Ni duopligos ta sumo por la nova; ma ni ne povos spensar plu multe." - "He! kad me bezonas via oro?" respondis Satano; "me facas oro kande me volas. Videz." Lu prenis ardoranta karbono en la mezo dil fairo, quale lu prenus drajeo en bonboniero. "Prizentez la manuo", il dicis al balifo qua hezitis, ed il pozis en lua fingri lingoto de oro maxim pura e tam kolda, kam se ol ekirus la mineyo. La balifo turnis e riturnis lu omna latere; pose il volis ridonar lu. "No, no, konservez lu, respondis Satano, to esas donaceto a vu". - "Me komprenas, dicis la balifo pozante la lingoto en sua monetuyo ke, se ne kustas de vu plu granda peno por facar oro, vu preferas ke on pagez vu per altra pekunio; ma me ne savas ta qua, plezas a vu; do me pregas, ke vu ipsa enuncez vua kondicioni".

Satano reflektis un instanto. "Me deziras, ke l'anmo dil unesma, qua pasos sur ta ponto, apartenez a me". - "To esez", respondis la balifo. - "Ni redaktez la kontrato", duris Satano. - "Diktez vu ipsa." - La balifo preparis su skribar. Pos kin minuti, privata kontrato en formo valida signatesis da Satano, propranome e dal balifo quale prokuraciero di sua administrati. La diablo obligis su formale per ta kontrato konstruktar ponto sat solida por durar kinacent yari; la komonestro, sualatere, koncesis kom pago l'anmo di l'unesma, qua trapasos olu.

La morga dio, ye la jornesko, la ponto esis konstruktita. La balifo venis frumatine konstatar, kad la diablo satisfacis sua promiso. Il vidis la ponto, quan il judikis tre konvenanta, e, ye la kontrea extremajo, il videskis Satano sidanta sur termino e vartanta la preco di sua laboro. - "Vu vidas ke me esas fidel a mea parolo", dicis Satano. - "E me anke", respondis la balifo. - "Quale!", dicis la diablo astonegita, "kad vu sakrifikus vu por la salvo di vua administrati?" - "Ne precize", duris la balifo, pozante sur la komenco dil ponto sako quan il adportis sur shultro, e desligante la kordoni. Lore ekiris, tote teroranta, hundo kun padelo ligita a sua kaudo, qua, trairante la ponto, pasis ululante avan la pedi di Satano.

"He! dicis la balifo, yen vua anmo qua fugas; kurezx do ad olu, sinioro."

Satano furieskis: lu esperis anmo di homo, e lu mustis saciesar per anmo di hundo. Por venjar su, ol su preparis lansar sur la facuro rokajo tam grosa kam la turmi di "Nia Siniorino" (Katedralo di Paris), kande ol videskis la klerikaro di Göschenen, qua venas kun kruco avane e banero desfaldita, konsakrar a Deo la ponto dil diablo. Pri la balifo, il nultempe plus audis l'infernal arkitekto, ma l'unesma foyo kande il serchis en sua monetuyo, il brulis forte sua fingri.

Tri Arabi disputis inter su, qua esas la maxim jeneroza e nobla viro inter sua samlandani. Un donis prefero ad Abdallah, kuzo di Mohamed, altra a Kais, filio di Saad, e la triesma ad Arabah. Nula volis cedar, til ke fine un ek li propozis decidar la questiono per probo. Singla devis irar a sua amiko e pregar lu pri helpo, por vidar, quante ica agos por lu ipsa.

L'unesma iris ad Abdallah, qua esis quik acensonta sur sua kamelo por voyajeskar e havis ja pedo en l'estribo. "Onklo dil profeto, il dicis, me esas voyajonta e sufras del indijo." Abdallah quik retiris sua pedo, lasis a sua amiko la kamelo riche charjita, e nur pregis lu sorgar pri la sabro, qua pendis de la selo, pro ke il heredis lu de Ali, mi-filio di Mohamed. La amiko trovis sur la kamelo kelka silka vesti e quaramil ora monetpeci; ma lo maxim precoza esis la sabro di Ali.

L'altra iris a sua amiko Kais, dum ke ica dormis. La sklavo questionis, quon il volas de lua mastro. "Me estas voyajonta, respondis l'amiko, e havas nula pekunio." La sklavo dicis, ke il ne povas trublar sua mastro dormanta, e donis a lu sepamil ora monetpeci, kun la certigo, ke to esas la tota pekunio qua esas heme. Ma irez a la kamelisti, li adjuntis, ed igez donar a tu anke un kamelo ed un sklavo." Kande Kais vekis e saveskis de sua sklavo, quon il facis, il donis a lu la libereso e dicis: "Pro quo tu ne vekigis me? nam me donabus mem plu multo a mea amiko."

La triesma renkontris sua amiko Arabah, kande il jus ekiris sua domo a la prego. Du sklavi duktas lu, nam il esas olda e lua okuli divenabis mala. Il apene audis la demando dil amiko; il forlasis la sklavi, kunfrapis sua manui, e plendis pri sua desfeliceso, ke il nun havas nula pekunio. "Prenez adminime mea du sklavi, amiko, il dicis, e vendez li." La viro ne volis agar lo; ma Arabah certigis, ke se il ne prenos li, il donos a li la libereso. Samtempe il lasis la sklavi stacanta, e formarchis kun sua manui palpanta la muri.

"Arabah agis maxim jeneroze inter nia tri amiki", dicis unavoce la tri disputante, kande li retrovenis kun la recevita donaci. ___________________

La koridoro di la tentado.

La rejo Nabussan esis sempre laudata, trompata e furtata; omnu penis konkurence raptar lua trezori... Il konfidencis sua chagreno a saja Zadig: "Vu qua savas tanta bel kozi", il dicis, "kad vu ne savus la moyeno trovar trezoristo qua ne furtos me?" - "Certe", respondis Zadig," me konocas infalibla maniero donar a vu viro, qua havos pura manui". La rejo joyoza questionis, embracante lu, quale il devas procedar. "Oportas nur", dicis Zadig, "dansigar ti omna, qui ambicios la funciono di trezoristo, e ta qua dansos maxim alerte esos infalible la maxim honesta viro". - "Vu mokas", dicis la rejo; "yen jokoza maniero selektar recevisto di mea financi. Quo! vu asertas, ke ta qua facos maxim bone dansosalto esos la financisto maxim honesta e maxim habila!" - "Me ne garantias, ke il esos la maxim habila", respondis Zadig; ma me certigas, ke il esos nedubeble la maxim honesta". Zadig parolis kun tanta fido, ke la rejo kredis, ke il havas ula supernatura sekretajo por dicernar la financisti. "Me ne prizas la supernaturajo", dicis Zadig; la homi e la libri mirakloza sempre desplezis a me; se vua majesto voluntos lasar me facor la probo, quan me propozas, lu esos ya konvinkita, ke mea sekretajo esas la maxim simpla e facila kozo". Nabussan esis multe plu astonita audar, ke ta sekretajo esas simpla, kam se on prizentus lu kom miraklo: "Nu! il dicis, facez quale vu volos". - "Lasez me facor," dicis Zadig, "e vu ganos per ta probo plu multe kam vu pensas".

La sama dio, il publikigis, ye la nomo dil rejo, ke ti omna, qui ambicios la ofico di alta recevisto di la financi di lua gracioza majesto Nabussan, devos venar, en vesti de lejera silko, l'unesma dio di la luno di krokodilo, en l'avanchambro di la rejo. Li venis sisadek e quar nombre. On venigabis violinisti en apuda salono; omno esis preparita por la balo; ma la pordo dil salono esis klozita, ed on mustis por enirar lu pasar tra mikra galerio obskura. Bedelo venis querar ed enduktar singla kandidato una pos altra, tra ta paseyo, en qua on lasis lu sola dum kelka minuti. La rejo, avertita da Zadig, expozabis omna sua trezori en ta galerio. Kande omna kandidati enrirabis la salono, lua majesto imperis, ke on dansigez li. Nultempe on dansis plu pezoze e min gracioze; li omna havis la kapo deslevita, la dorso kurvigita, la manui aplikita a la flanki. "Quala friponi!" dicis nelaute Zadig. Un sola facis pazi ajile, kun alta kapo, sekura regardo, extensita brakii, rekta korpo, ferma poplito. "Ha! la honesta viro! la brava viro!" dicis Zadig. La rejo kisis la bona dansero, nominis lu trezoristo, e la ceteri esis punisata ed evaluata maxim yuste: nam singlu, dum sua resto en la galerio, plenigabis sua poshi, e povis apene marchar. La rejo regretis, pro la homal naturo, ke en ta sisadek e quar danseri existis sisadek e tri furtisti. La obskura galerio esis nomizata la _koridoro di la tentado_.
Voltaire

Charnecé havis tre longa aleo avan sua domo en Anjou; ma en ta bela e perfekta aleo esis domo di ruranulo kun mikra gardeno, qua trovesis ibe kande on facis l'aleo. Nultempe Charnecé nek sua patrulo povabis decidigar ta rurano vendar olu, irge quanta precon li ofris ad ilu; to esas obstino quan multa proprieteri manifestas por vexar la homi. Ne plus savanta quale agar, Charnecé de longe abandonabis la kozo, e ne plus parolis pri olu; ma tedita fine, da ta dometo, qua baras la vido e pupresas la tota agreableso di l'aleo, il imaginis procedo di eskamoto. La ruranulo qua lojis en lu ed a qua lu apartenis, esis mestiere talioro, kande il trovis laboro; ed il esis tote sola heme, sen spozino nek filii. Charnecé querigis lu, dicis ke il esas vokata a la korto por grava ofico, ke il mustas hastar irar adibe, ma ke il bezonas kostumo. Li kontratas pri sumo sontanta; ma Charnecé deklaras, ke il ne volas fidar al promisita templimito; ke, po kelko pluse, la talioro ne ekiros de che ilu ante ke la kostumo esos facita; ke il donos a lu por su kushar e manjar, e pagos lu ante konjedar ilu. La talioro konsentas e komencas lanorar. Dum ke il esas okupata, Charnecé igas relevar kun extrema exateso la plano e dimensioni di la domo e gardeno, dil interna chambri e mem di la plaso di l'utensili e mobleti; il igas desmuntar la domo kun omno kontenanta, rimuntar ol tal quala ol esis exakte, interne ed extere, ye quar musket-atingi (expresuro uzita en anciena tempi, por dicar: disto atingata da musket-pafo) plu fore, apud la aleo, ripozar omna mobli ed utensili en la sama situeso ube on trovis li, e restaurar same la mikra gardeno; samtempe il igas planigar e purigar la loko di la aleo, ube ol esis, tale ke nula traco aparos; to omna esis exekutita ankore ante ke la kostumo esis facita; dume, on gardas la talioro per diskreta observado.Olda viro e lua dek-e-duyara filiulo duktis tote tranquile avan su asno por vendar ol en la proxim urbeto.

"Dices do a me, oldo! questionis un de la preterpasanti, "quale vu povas esar tante fola? Vu e vua filio pede? E la necharjita asno iras komode avane!" La oldo opinionis, ke la stranjero havas motivo por mokar, sidigas sua filio sur l'asno ed iris apude.

"Ho, qual puero!" balde pose klamis ulu duesma. "Kad decas a tu, indolenta bubo, kavalkar ipsa e lasar pedirar tua desfelic olda patro? Tacante la oldo igis decensar la puero e sideskis ipsa sur l'asno.

"Ho, regardez do la old indolenta furtisto!" klamis ye kelka pazi pose ulu triesma." Il delektesas sur l'asno, e la mikra, febla puero devas tranar su apud ilu! Lu preske ne plus povas irar!" - "Anke to esas remediebla," la oldo pensis, e lu prenis la filio dop su sur l'animalo.

"Kad la asno esas via? itere questionis ye fusil-atingo plu fore ula stranjero. - Yes!" - "Nu, ton vere me ne pensabus! Tante trocharjar sua propra desfelica bestio!" La oldo decensis e sukusis la kapo.

"Me ya preske ne plus savas," il dicis a su ipsa, "quon me devas facar! Irge quale me agas, tamen me recevas reprochi. Nu, me volas facar lasta probo! Li kunligis al asno la pedi per kordi, trapozis tango e portis ol tale a la ferio.

Se li esis antee mokita da singli, to nun eventis generale. Omnu, qua renkontris li, mokis laute, til ke fine la olda viro tante iraceskis, ke il jetis l'asno en la maxim proxima rivero e retrovenis a la hemo sen animalo e sen pekunio, ma plena de despito; nam il obliviis l'anciena saj parolo, ke ta qua volas kontentigar omni, generale sucesas kontentigar nulu.
A.G. Meissner.
trad. K. A. Janotta.

Komercisto volis voyajar a stranjera lando, e konfidis a dervisho, quan il kredis sua amiko, monetuyo kun mil sekini, pregante lu konservar ad ilu ta pekunio dum lua absenteso. Pos un yaro la komercisto retrovenis e postulis sua pekunio; ma la trompera dervisho mentiis ad ilu ye lua facio (to esas sen shamo, senshame), ed asertis, ke il recevis nulo. La komercisto sentis varma iraco pro ta desfideleso, ed iris al kadi, plendar pri la dervisho. "Tu esis plu honesta kam prudenta, respondis la judiciisto. Tu devis ne fidar tale a viro, di qua tu ne konocis la fideleso. Esos desfacila decidigar ta ruzoza trompero a retrodonar volunte dopozajo, quan il recevis sen testi; tamen me vidos, quon me povas facar por tu. Riirez ad ilu, e parolez a lu amikale; ma ne lasez divinar, ke me konocas la afero, e rivenez a me morge, ye la sama kloko."

La komercisto iris e tale agis; ma vice la monetuyo il recevis insulti. Dum ke li ankore interdisputis, aparis la sklavo dil kadi, qua invitis la dervisho irar a lua mastro. La dervisho iris. La judiciisto aceptis lu tre amikale; duktis lu en sua maxim bela chambro, e facis a lu tam granda honoro, kam a la maxim eminenta viro del urbo. Il parolis pri multa kozi, ma insinuis okazione tante flatoza laudi pri la jenerozeso, sajeso ed eruditeso dil dervisho, ke il ganis lua tota fido. "Me igis invitar tu, nobla dervisho, ke il ganis lua tota fido. "Me igis invitar tu, nobla dervisho, dicis fine la kadi, por donar a tu pruvo di mea fido ed alta estimo. Grava cirkonstanco obligas me forvoyajar dum kelka luni (monati). Me ne fidas a mea sklavi e volus lasar mea trezori en la manui di viro, a qua la tota urbo donas tam bela atesto kam a tu. Se me povas komisar a tu tala sorgo sen detrimentar tua cetera aferi, me sendos a tu mea precozaji morge nokte. La kozo postulas la maxim profunda sekreteso; pro to me sendos oli a tu per mea maxim fidela sklavo sub nomo di donaco."

Amikal rideto aparis sur la vizajo dil dervisho; il facis multa profunda reverenci, dankis pro la granda fido, certigis per la maxim bela expresuri, ke il sorgos pri la trezori konfidita quale pri sua okuli, e salutis kun tam granda sekreta joyo, kam se il ja trompabus la kadi.

En la morgal matino, la komercisto rivenis e ridicis l'obstino di la dervisho. "Irez ankore unfoye ad ilu, dicis la kadi, e se il itere refuzos, minacez lu plendar pri lu ad me. Me pensas, ke il ne lasos su minacar dufoye." La komercisto iris. Tam balde kam la dervisho audis pri la kadi, di qua il volis nulmaniere perdar la fido, por povar furtar de il lua precozaji, il retrodonis quik la monetuyo. "He! kar' amiko", il adjuntis ridetante, "pro quo irar a la kadi? Tua havajo esas neperdita en mea manui. Me nur jokis, por vidar, quala tu montros tu en ta okaziono." La komercisto esis tante prudenta, ke il simulis aceptar la joko. Il iris a la kadi, e dankis lu pro lua jenezora helpo.

Dume la nokto venis, e la dervisho su preparis al recevo dil promisita trezori; ma la nokto pasis, sen ke la sklavo di la kadi aparis kun la sekreta donaco. La tempo divenis a lu nedefineble longa, e tam balde kam jorneskis, il iris al domo di la judiciisto. "Me volis nur informesar, il dicis, pro quo sinioro kadi ne sendis sua sklavo." - "Pro ke il audis de ula komercisto, respondis la kadi, ke tu esas nefidela trompero, quan la judiciisti punisos segun merito, kande nur duesma plendo simila facesos pri tua desboneso." La dervisho inklinis su respektoze til la tero, e forreptis silence.
Herder e Liebeskind

La rejo Nabussan esis sempre laudata, trompata e furtata; omnu penis konkurence raptar lua trezori... Il konfidencis sua chagreno a saja Zadig: "Vu qua savas tanta bel kozi", il dicis, "kad vu ne savus la moyeno trovar trezoristo qua ne furtos me?" - "Certe", respondis Zadig," me konocas infalibla maniero donar a vu viro, qua havos pura manui". La rejo joyoza questionis, embracante lu, quale il devas procedar. "Oportas nur", dicis Zadig, "dansigar ti omna, qui ambicios la funciono di trezoristo, e ta qua dansos maxim alerte esos infalible la maxim honesta viro". - "Vu mokas", dicis la rejo; "yen jokoza maniero selektar recevisto di mea financi. Quo! vu asertas, ke ta qua facos maxim bone dansosalto esos la financisto maxim honesta e maxim habila!" - "Me ne garantias, ke il esos la maxim habila", respondis Zadig; ma me certigas, ke il esos nedubeble la maxim honesta". Zadig parolis kun tanta fido, ke la rejo kredis, ke il havas ula supernatura sekretajo por dicernar la financisti. "Me ne prizas la supernaturajo", dicis Zadig; la homi e la libri mirakloza sempre desplezis a me; se vua majesto voluntos lasar me facor la probo, quan me propozas, lu esos ya konvinkita, ke mea sekretajo esas la maxim simpla e facila kozo". Nabussan esis multe plu astonita audar, ke ta sekretajo esas simpla, kam se on prizentus lu kom miraklo: "Nu! il dicis, facez quale vu volos". - "Lasez me facor," dicis Zadig, "e vu ganos per ta probo plu multe kam vu pensas".

La sama dio, il publikigis, ye la nomo dil rejo, ke ti omna, qui ambicios la ofico di alta recevisto di la financi di lua gracioza majesto Nabussan, devos venar, en vesti de lejera silko, l'unesma dio di la luno di krokodilo, en l'avanchambro di la rejo. Li venis sisadek e quar nombre. On venigabis violinisti en apuda salono; omno esis preparita por la balo; ma la pordo dil salono esis klozita, ed on mustis por enirar lu pasar tra mikra galerio obskura. Bedelo venis querar ed enduktar singla kandidato una pos altra, tra ta paseyo, en qua on lasis lu sola dum kelka minuti. La rejo, avertita da Zadig, expozabis omna sua trezori en ta galerio. Kande omna kandidati enrirabis la salono, lua majesto imperis, ke on dansigez li. Nultempe on dansis plu pezoze e min gracioze; li omna havis la kapo deslevita, la dorso kurvigita, la manui aplikita a la flanki. "Quala friponi!" dicis nelaute Zadig. Un sola facis pazi ajile, kun alta kapo, sekura regardo, extensita brakii, rekta korpo, ferma poplito. "Ha! la honesta viro! la brava viro!" dicis Zadig. La rejo kisis la bona dansero, nominis lu trezoristo, e la ceteri esis punisata ed evaluata maxim yuste: nam singlu, dum sua resto en la galerio, plenigabis sua poshi, e povis apene marchar. La rejo regretis, pro la homal naturo, ke en ta sisadek e quar danseri existis sisadek e tri furtisti. La obskura galerio esis nomizata la _koridoro di la tentado_.
Voltaire

Charnecé havis tre longa aleo avan sua domo en Anjou; ma en ta bela e perfekta aleo esis domo di ruranulo kun mikra gardeno, qua trovesis ibe kande on facis l'aleo. Nultempe Charnecé nek sua patrulo povabis decidigar ta rurano vendar olu, irge quanta precon li ofris ad ilu; to esas obstino quan multa proprieteri manifestas por vexar la homi. Ne plus savanta quale agar, Charnecé de longe abandonabis la kozo, e ne plus parolis pri olu; ma tedita fine, da ta dometo, qua baras la vido e pupresas la tota agreableso di l'aleo, il imaginis procedo di eskamoto. La ruranulo qua lojis en lu ed a qua lu apartenis, esis mestiere talioro, kande il trovis laboro; ed il esis tote sola heme, sen spozino nek filii. Charnecé querigis lu, dicis ke il esas vokata a la korto por grava ofico, ke il mustas hastar irar adibe, ma ke il bezonas kostumo. Li kontratas pri sumo sontanta; ma Charnecé deklaras, ke il ne volas fidar al promisita templimito; ke, po kelko pluse, la talioro ne ekiros de che ilu ante ke la kostumo esos facita; ke il donos a lu por su kushar e manjar, e pagos lu ante konjedar ilu. La talioro konsentas e komencas lanorar. Dum ke il esas okupata, Charnecé igas relevar kun extrema exateso la plano e dimensioni di la domo e gardeno, dil interna chambri e mem di la plaso di l'utensili e mobleti; il igas desmuntar la domo kun omno kontenanta, rimuntar ol tal quala ol esis exakte, interne ed extere, ye quar musket-atingi (expresuro uzita en anciena tempi, por dicar: disto atingata da musket-pafo) plu fore, apud la aleo, ripozar omna mobli ed utensili en la sama situeso ube on trovis li, e restaurar same la mikra gardeno; samtempe il igas planigar e purigar la loko di la aleo, ube ol esis, tale ke nula traco aparos; to omna esis exekutita ankore ante ke la kostumo esis facita; dume, on gardas la talioro per diskreta observado. Fine, la du labori esante finita, Charnecé retenas sua viro til nokto tote nigra, pagas lu e konjedas lu kontenta. Yen ke ica eniras l'aleo; balde il judikas lu longa; pose, il iras a l'arbori, e ne plus trovas li; il remarkas, ke il preteriris l'extremajo, e quik retrovenas serchar l'arbori; il sequas li segun sua evaluo, pose trairas, e ne plus trovas sua domo; il ne komprenas ta aventuro; la nokto pasas dum ta exercado; la jorno venas e divenas sat klara por ke il povez vidar sua domo. Il vidas vulo; il fricionas sua okuli; il serchas altra objekti, por kontrolar la defekto di sua vidado; fine, il kredas ke la diablo intervenis, e forportis lua domo. Pos multe irir e retroirir, e regardir ad omna flanki, il videskas ye pasable granda disto de l'aleo domo simila al sua; il ne povas kredar ke to esas olu, ma pro kuriozeso il iras ad ibe, ube il nultempe vidis ula domo; quante plu il proximeskas, tante plu il agnoskas, ke to esas la sua. Por plu bone certeskar pri to, quo trubas lua kapo, il probas sua klefo; il apertas, il eniras, il ritrovas omno, quon il lasis, e precize en la sama loki, il preske esvanas, e konvinkesas, ke to esas sorco. Ante la fino dil jorno, la ridado dil kastelo e dil vilajo instruktas lu pri la vereso dil sorco, e furiozigas lu; il volas pledar, il volas postular yusteso de l'intendanto, ed omnaloke on mokas lu; la rejo saveskis lo, ed anke ridis. Tale Charnecé obtenis sua aleo libera.
Saint-Simon.

Duesma parto

Ica pagino es donata da

Havez vua propra senpaga ttteyo