S j a m a n i s m e

Overal ter wereld komen vormen van sjamanisme voor. Het is afgeleid van het woord "saman" van de Evenken, een Siberisch volk. De tradities van volkeren in Siberi� gelden als de kern van sjamanisme,samen met sterk verwante gebruiken van de Inu�t (eskimo's) en Noord-Amerikaanse Indianen. In Oost-Afrika, waar de nationale taal het Swahili is, worden ze waganga genoemd,van het werkwoord mganga, wat genezen of beter maken betekent. Er bestaan tussen sjamanistische gebruiken en idee�n van in ver uit elkaar liggende streken die nooit met elkaar in contact zijn geweest - zoals het noordpoolgebied, het amazonegebied en Borneo - opvallende overeenkomsten die niet een, twee drie kunnen worden verklaard.

Aan het sjamanistische denken ontbreken het vaste raamwerk en een centrale figuur zoals de paus of de dalai lama, of een centrale plaats zoals tempels. Dankzij de buigzame aard van de sjamanistische idee�n is het mogelijk ze aan te passen aan iedere streek. Elk landschap heefrt zijn eigen spirituele betekenis. Op het Siberische schiereiland kamtsjatka ziet men geesten in het onbarmhartige weer, in het Amazonegebied geloofd men dat er geesten huizen in bepaalde soorten hoge bomen die dicht op elkaar aan het water staan.

Waar het oorspronkelijke sjamanisme nog aanwezig is, zien we door de verschillende uiterlijke vormen steeds diezelfde grondtendens in het wereldbeeld: de sjamaan beschouwd de mens in een in een groter geheel en ziekte en gezondheid hangen voor hem samen met zowel het lichaam en de psyche, als met ecologische, het sociale en het politieke klimaat �n met een spirituele werkelijkheid. Al deze krachten moeten met elkaar in evenwicht zijn en en de sjamaan is de persoon bij uitstek om door middel van rituelen en spirituele reizen de oorzaak van de onbalans (ziekte) te achterhalen en weg te nemen. Contact met het rijk der doden is ook mogelijk.

In het sjamanistische wereldbeeld heeft alles, niet alleen dieren maar ook planten, stenen, de wind en regen een ziel of geest. Geest kan hier vertaald worden als de "essentie" van een verschijning.- het is wat het dier tot dier maakt en een stuk gereedschap tot gereedschap. Geest kan ook verwijzen naar bewustzijn: wezens, bomen en rotsen hebben een bewustzijn dat overeenkomt met het menselijke bewustzijn. Geesten hebben een eigen bestaan maar bemoeien zich soms met mensen en grijpen in ons leven in. Ze kunnen liefde voelen voor mensen, over ze waken maar ook ziek maken. Dergelijke opvattingen gaan duizenden jaren terug en bieden een manier van omgaan met de wereld om ons heen. Het ge�ntergreerde universum van de sjamaan kent vele categorie�n. Ontelbare geesten hebben hun eigen vorm, naam en eigenschappen. De geest van de zon verschild van de geest van de maan, ze kunnen broer en zus zijn of man en vrouw. Hun gelijkenis voor de mens wordt benadrukt in mythen over hoe ze zijn geworden tot wat ze zijn en over hoe ze het leven be�nvloeden. Beregeesten zijn groot en sterk, terwijl muizengeesten verlegen zijn en in kleine spleten kunnen kruipen. De geest van een mes snijd en de geest van een pot kan iets bevatten. Zoals elke persoon uniek is, maar toch iets met de andere gemeen heeft, zo kan elke beek en elke berg een specifieke geest hebben met een eigen naam, eigenschappen en invloed op mensen.

Wie wordt er sjamaan?

Bij sommige volkeren wordt je sjamaan omdat je in een familie van sjamanen geboren bent en er van je verwacht wordt dat je de traditie voortzet. Je gaat in de leer en moet allerlei beproevingen doorstaan. Maar over het algemeen wordt het als sterker beschouwd wanneer je door een droom of een visioen daartoe geroepen wordt. Ze worden gekozen door geesten, die hen leren in trans te gaan en met hun ziel op te stijgen naar andere werelden of via gevaarlijke kloven af te dalen tot de verschrikkingen van het onderaardse. Maar sjamanen zijn tegelijkertijd gewone mensen die op jacht gaan, koken, in de tuin werken en huishoudelijke taken verrichten. Als een sjamaan het dan ook heeft over werelden dan bedoelt hij daarmee geen oorden die zijn afgescheiden van deze wereld, integendeel, de werelden waarover hij praat, vertegenwoordigen de ware aard van dingen en de ware aard van gebeurtenissen om ons heen. Dit wordt door iedereen in de gemeenschap onderschreven en vele mensen kunnen in mindere of meerdere mate sjamaan zijn, afhankelijk van hun inzicht in deze werkelijkheid.....
Het is algemeen bekend dat wanneer bij een volk waar sjamanisme nog leeft,iemand die geroepen wordt om sjamaan te worden dat het beste ook kan doen, ook al heeft hij andere plannen met het leven. Het niet beantwoorden van de oproep kan een jarenlang zeer ernstige ziekte tot gevolg hebben, of een ernstige psychische instabiliteit, en niet zelden sterft degene die geen gehoor heeft gegeven aan de oproep.

De Sjamaanse reis.

Als de sjamaan de zielen van overledenen naar de onderwereld moet begeleiden,zal hij of zij bekend moeten zijn met dit gebied. De sjamaan zal de gevaren van de onderwereld moeten kunnen trotseren omdat hij, in tegenstelling tot de zielen van de doden, ook in staat moet zijn de reis terug te ondernemen. Pas als de sjamaan zijn extase tijdens de inwijding heeft leren beheersen, kan de trance als voertuig voor een reis naar de boven- of onderwereld dienen, daarbij is de hulp van de beschermgeesten die verschijnen in de vorm van dieren of voorouders onontbeerlijk. De trance die de sjamaan bij zichzelf op roept heeft nog het meeste weg van zelfhypnose en kan worden opgeroepen met extreme beproevingen zoals vasten, waken, pijn lijden en jezelf uitputten.
Andere manieren zijn ademhalingstechnieken, of intense concentratie, vaak op een krachtvoorwerp. In verschillende delen van de wereld worden geestverruimende middelen gebruikt om trance te bereiken, zoals vliegenzwam, hasj, peyote, mescaline of ayahuasca. Daarnaast is bijna overal op de wereld muziek, en dan speciaal het trommelen, een beproefd middel om in trance te raken. Langdurige herhaling van ritmische klanken en de herhaling van bewegingen in dans werken hypnotiserend en brengen mensen in een andere bewustzijnsstaat. In het oproepen van trance worden meestal troms rammelaars en ratels gebruikt.

HET MEDICIJNWIEL