Het Europees Charter voor Regionale en Minderheidstalen legt de nadruk op een culturele invalshoek. Het algemene doel van het Handvest van de Raad van Europa is het beschermen en bevorderen van de deels kwetsbare Europese streektalen of talen van minderheden als wezenlijk en levend onderdeel van het Europese culturele erfgoed. De schaalvergroting die nu, in onze tijd gestalte krijgt, doet ons vrezen dat al het kleinschalige ? zoals onder meer de streektalen - waaruit we onze culturele identiteit halen zonder meer prijsgegeven moet worden.
A. Situering en inhoudelijke bepalingen van het Charter
Het Handvest van de Raad van Europa
? Het éénwordende Europa moet nog op velerlei terreinen de gevolgen van zijn letterlijk grensverleggende activiteiten onderzoeken en er passende politieke besluiten voor formuleren. De schaalvergroting die nu, in onze tijd gestalte krijgt, doet ons tegelijk vrezen dat al het kleinschalige waaruit wij onze identiteit halen zonder meer prijsgegeven moet worden.
? Vanuit de zorg om het behoud van kleinschalige waarden op talig vlak heeft het ministerscomité van de Raad van Europa op 5 november 1992 een Handvest goedgekeurd voor streektalen of talen van minderheden.
? Het algemene doel van dit Handvest is het beschermen en bevorderen van de deels kwetsbare Europese streektalen of talen van minderheden als wezenlijk en levend onderdeel van het Europese culturele erfgoed.
? 16 lidstaten van de Raad van Europa hebben dit Handvest totnogtoe ondertekend: Denemarken, Spanje, Luxemburg, Liechtenstein, Oostenrijk, Macedonië, Malta, Roemenië, Zwitserland, Oekraïne, Cyprus, Finland, Noorwegen, Hongarije, Nederland en Duitsland).
? De 5 laatstgenoemde (Finland, Noorwegen, Hongarije, Nederland en Duitsland) hebben het Handvest ook reeds geratificeerd.
? Van de 41 lidstaten van de Raad van Europa hebben er inmiddels 22 het Handvest ondertekend en 9 ook geratificeerd (Duitsland, Nederland, Noorwegen, Zwitserland, Zweden, Lichtenstein, Hongarije, Finland, Kroatië).
? België zit nog steeds in de groep van kleinere en Oost-Europese landen die het Handvest tot op heden niet ondertekenden. De andere passieve lidstaten op dit vlak zijn: Albanië, Andorra, Bulgarije, Cyprus, Tsjechië, Estland, Georgië, Griekenland, Ierland, Letland, Litouwen, Moldavië, Polen, Rusland, San Marino, Slovakije, en Turkije.
B. Wat bepaalt dit Handvest?
Het gaat over streektalen én talen van minderheden
Doelstellingen:
1. aHet Handvest verwacht "... dat de bescherming van de historische streektalen of talen van minderheden in Europa, waarvan sommige geheel dreigen te verdwijnen bijdraagt aan de instandhouding en ontwikkeling van de culturele rijkdom en tradities van Europa."
(preambule)
2. artikel 7: "de erkenning van streektalen of talen van minderheden als uiting van culturele rijkdom" en over "de bevordering van studie en onderzoek van streektalen of talen van minderheden aan universiteiten of gelijkwaardige instellingen".
3. Er worden geen individuele of collectieve rechten in toegekend, maar het Handvest biedt de ondertekenende lidstaat een instrumentarium aan om op het eigen grondgebied en met eigen middelen een aantal maatregelen ter bescherming en bevordering van deze bedreigde talen te kunnen nemen.
4. Er is een tweeledige, getrapte erkenning van dergelijke streek- of minderheidstalen voorzien:
o deel II beperkt zich tot een algemene onderschijving van de fundamentele doelstellingen en beginselen van het Handvest
o deel III impliceert tevens de uitvoering van een aantal effectieve beschermings- en stimuleringsmaatregelen door de lidstaat.
De ratificatie van deel II van het Handvest is een cultureel gegeven dat voor de provincie Limburg een structureel beleidskader biedt om enerzijds op een gefundeerde manier grondig wetenschappelijk onderzoek met betrekking tot de Limburgse streektalen te laten verrichten, en anderzijds tot een gerichte sensibilisering van de Limburgse bevolking te kunnen overgaan.
Omdat een ratificatie van deel II van het Handvest door de Vlaamse regering niet in het verschiet lijkt te liggen, zal er op provinciaal vlak in de geest van het charter gewerkt worden.
De provincie Limburg vaardigde een intentieverklaring uit naar analogie van het charter, waarin de provincie Limburg die elementen overneemt waar ze achter staat. Werken in de geest van het charter is een positief signaal inzake de omgang met streektalen en levert een formeel beleidskader voor de uitwerking van initiatieven.
©
Provincie Limburg
versie: 26/11/2001
redactie : 5de Directie afdeling Cultuur en Bibliotheekwezen
vormgeving : Cel Beeld- en Media-educatie
