Merhaba Arkadaslar,
Bir onceki mesajimda belirttigim gibi F-4E modernizasyonu
projeleri, Fantom kullanan bazi ulkelerde devam ediyor.Ben size
bizim daha cok ilgimizi cekecek olan Turk ve Yunan F-4E projeleri
hakkinda bilgi vermek istiyorum.
Turkiye:
Turkiyenin elinde 150-180 arasinda 8 filoluk F-4E oldugu tahmin
ediliyor.Bu ucaklardan durumlari iyi olan 54 adedi modernizasyon
kapsaminda. Hepimizin bildigi gibi iki ucak teslim
edildi.Ucaklarin yeni ismi F-4E-2020 Terminator. Modernize edilen
ucaklar 111 ve 171'inci Av/Bombardiman filolarinda gorev
yapacak.Ayrica Kesif tipi olan RF-4E ucaklari icin Turkiye gecen
gunlerde sonuclana ihale ile Israel firmasinin LOROP denilen Uzun
mesafe kesif sisyeminin secti. Bu sistem Turkiyenin RF-4E kesif
filolarinin modernizasyonunda kullanilacak. Ayrica Turkiye
Almanyadan aldigi 46(12 adeti yedek parca olarak kullaniliyor)
adet RF-4E nin APQ-99 radarlarini APQ-172'ye modernize ediyor
ilave olarak Kesif ucaklarinin hepsine ECM sistemleri monte
ediliyor. Almanyadan gelen ucaklarin hepsinin gove omurleri
onceden 6000 saat gorev yapacak sekilde uzatildigi icin gelen
ucaklarada 2500 saatlik daha govde omurleri bulunuyor.
Modernizasyon kapasaminda ucaklara uygulanan yenilikler sunlar;
*Elta-2032 Atis Kontrol Radari(Hava-Yer gorevleri icin optimize
edilmis SAR kabiliyeti ile Yerdeki Tank,Bina, Kopru, Radar, Fuze
Bataryasi gibi hedeflerin Satand-off mesafesinden goruntulenemesi
ve istendiginde bu hedeflere kilitlenerek Maverik veya Popeye
gibi fuzelerin gudum sistemine bu hedef bilgilerinin otomatik
olarak aktarilmasi kolaylikla yapiliyor)
*Yapisal degisiklikler ile govde omrunun 6000 saat uzatilmasi.
*Ucaklarin kablo sistemi tamamen yenilestirilmesi.
*Mil STD 1553 Multiplex Databus (bu sistem sayesinde ucaklara
modern silah sistemleri kolaylikla entegre edilebilecek.)
*Genis acili El/OP urunu HUD (Head-Up Display)sistemi (F-16
ucaklarindaki HUD'un benzeri)
* HOTAS sisteminin ucaklara uygulanmasi(Bu sistem ile pilot
elinin lovye ve gaz kolundan ayirmadan silah ve radar modlarini
secebiliyor)
*On ve Arka kokpitte Multi Function Display(Cok funsiyonlu
gostergeler) .
*Yeni INS/GPS entegre seyrusefer sistemi
*Store Management sistemi( Ucaga Yuklenen Silahlarin secilmesi ve
Hedef bilgilerinin girilmesini saglayan sistem)
* Yeni ECM sistemi(Elistra SPS-1000 Radar Uyari sistemi ve Elta
active/Passive jamming sistemi)
* Popeye Fuzesinin ucaga entegre edilmesi. Ucak daha once
kullandigi Silah sistemlerini kullanmaya devam ediyor.(Sparrow,
Aim-9, Laser Gudumlu Bombalar, Maverick fuzeleri)
Yunanistan:
Yunanistan 39 adet F-4E modernize etmek icin Alman DASA firmasi
ile 317 milyon dolarlik bir anlasma imzaladi. Modernizasyon
disinda kalan 70 civarinda F-4E icin ise yapisal tadilat
yapilarak gorev sureleri 15 yil daha uzatilacak. Modernizasyon
genelde Alman F-4F lerine uygulanan modernizasyonun biraz daha
gelistirilmis sistemler ucaklara uygulanacak. Ilk ucak Nisan 28
1999 tarihinde Almanyada ilk ucusunu yapti. Diger ucaklar
Yunanistanda Modernize edilecek. Modernizasyon kapsamindaki
yapilacak isler sunlar;
* Govde yenilestirlesi ve komple kablo sisteminin yenilenmesi
* Yeni Hughes APG-65 Radari(Alman ve Misir F-4 modernizasyon
proj. lerindede kullaniliyor esasen F/A-18A Ucaklari icin
gelistirilmis)
* GPS/INS seyrusefer sistemi
* GEC air data computer
* 1553B Databus
*HOTAS sistemi
*Renkli Cok Fonksiyonlu Ekranlar( On ve Arka kokpit)
*Yeni IFF ( Dost dusman tanima sistemi)
*Litton ALR-68 Radar Uyari sistemi
*Aim-120 Amraam, Aim-9 L/M, Alman BGT firmasinin IRIS-T(
Sidewinder fuzesine alternatif yeni nesil bir fuze) ve AGM-130
fuzelerini atma kabiliyeti. Ayrica DASA firmasindan SCALP denilen
20km menzilli Bomba ve Durandal Pist Tahrip roketlerini hedef
uzerine birakan fuze sistemi
*Israel Rafael Fimasinin LITENING laser nisanlama ve Flir hedef
bulma sistemi( 35 milyon degerinde 20-25 adet pod icin anlasma
imzalanmak uzere bu sistem LANTIRN sistemine alternatif olarak
gelistirilen bir sistem Amerikan National Guards F-16 ucaklari
icinde secildi.
* Note: Ogrendigime gore Yunanistan Popeye Fuzelerinide
alinacakmis.
Karsilastirma:
Iki ulkeninde envanterinde cok sayida F-4E ucagi var. Turkiye
dunyada en cok Fantom filosu olan ulke.
Turkiye genel olarak ucaklarini Hava-Yer gorevlerinde
kullanilacak sekilde modernize ediyor, Yunanistan ise gorunuse
gore her iki gorevide yapabilecek sekildebu islemi yapiyor .Bunu
Hava-Hava ve Hava-Yer gorevlerinde kullanilacak modern muhimmati
envanterine almasindan anlayabiliriz. Turkiyenin modernizasyon
disi kalan F-4E lerin ne olacagi belli degilken ,Yunanistan diger
70 adet F-4'un govde modernizasyonunu yaparak 15 sene daha
kullanacagini acikladi.
Her iki ulkenin kullanacagi Radarlara bakarsak E/L-2032 radari daha cok MIG-21 ve F-5 modernizasyon projelerinde kullanildi. Radarin performansi hakkinda tam bilgiler elimde yok ama yazilanlara gore 80 milden bir savas ucagini yakalaya biliyor. APG-65 ise F/A-18 ler icin gelistirilmis daha sonra Amerikan Harrier, Alman F-4F ve Misir F-4E modernizasyon projelerinde kullaniliyor. Hava-Hava gorevlerinde 6 hava hedefine ayni anda Amraam fuzesi atma kabiliyetine sahip bir radar. Fakat hava-yer gorevlerinde SAR kabiliyeti yok. Bu siralalarda bu radarin daha gelismis bir versiyonu olan APG-73 radari F/A-18 ve F-15C ucaklarina takilmaya basladi. Yunanistan genelde her turlu muhimmati envantere alarak cok amacli bir ucak olusturmaya calisiyor.
Turk F-4E projesinde ise benim gordugum bir kac
eksik nokta var. Oncelikle Hava-Yer gorevleri icin optimize
edilmis olasa bile ucaklara her yonden hedefe kilitlenme ozelligi
olan Aim-9L/M fuzeleri self defence icin entegre edilmeliydi. Bu
fuzeler suanda F-16'larda kullaniliyor. Zaten envanterde vardi.
Suan F-4 lerde kullanilan Aim-9P fuzeleri hedef ucagin ekzonu
gormeden hedefe kilitlenmiyor. Uzun menzilli Aim-120 Amraam
fuzeleri ise ucagin radarina bagli calistigi icin Elta-2032
radari uzerinde Hava-Hava modlarinda gerekli degisiklikleri
yapmak gerkiyor sanirim bizim amcimiz Hava-Yer agirlikli oldugu
icin Amraamlar gereksiz goruldu sanirim. Amerikan Hava Kuvvetleri
bir sure once F-4G tipi ucaklarini hizmet disina cikardi. Bu
ucaklar SEAD( Dusman hava savunmasinin Bastirilmasi) gorevlerinde
cok basarili olan bir ucakti.Ucakta bulunana APR-47 Radar
Yakalama sistemive HARM fuzeleri sayesinde arkaka kokpitteki
silah sistem subayi radar sitelerine basarili bir sekilde
fuzeleri firlattilar. Ayni zamanda ALQ-131 ECM podu ile dusman
radarlarinin karistirilmasi gorevlerinde bulundular. Bu SEAD
harekatlari asiri koordinasyon gerektiren ucaktaki pilotun
ustesinden gelemeyecegi bir is. Bu nedenle F-4G ucagindaki Silah
Subayi bu harekatlarin koordinasyonunda cok onemli gorevler
uslendiler. Korfez savasinda atilan HARM fuzelerinin yarisindan
fazlasi F-4G tarafindan atildi. Bu ucak yerine F-16C Block 50
lere bu gorev icin gerekli HTS denilen radarlarin yerini bulan
sistemi ve HARM fuzeleri yerlestirildi. Fakat son Bosna savasinda
gorulduki bu tur gorevler icin iki kisilik ucaga gerek var. Simdi
F-4G ucaginin eksikligini ariyorlar. Daha sonra Amerikan hava
kuvvetleri Deniz kuvvetlerinin envanter disina cikardigi EA-6
prowler ucagini Hem ECM gorevleri Hemde HARM fuzelerini atma
gorevlerinde kullaniyor.
Simdi son yillardaki yasanan savas tecrubeleri boyleyken madem
F-4 leri bir 20 sene daha kullanacagiz Modernize edilen F-4 lere
bir kismina bu SEAD ve ECM gorevlerinde kullanilmasi icin gerekli
degisiklilleri yapa bilirdik. En azindan HARM fuzelerini atma
kabiliyetinin bu ucaklarda olamsi sart.
Diger bir eksiklik her hava sarttinda gece gunduz kullanilan bir
hedefleme podunun eksikligi. Su anda envanterde bulunan PAVE
SPIKE sistemi sadece gunduz ve iyi hava sartlarinda kullaniliyor.
Bazi dergilerde PAVE TACK denilen gecede kullanilan sistemin Turk
Hava kuvvetleri envanterinde oldugnu soyluyor. Ama her hava
sartinda gunduz ve gece kulanila bilecek hemde seyrusefer
kolayligi saglayacak LITENING gibi bir sistemin ucaklara entegre
edilemesoi gerekirdi diye dusunuyorum.
Son olarak Maverick Fuzesinin IR gudumlu D modeli ve daha buyuk
Harp basligi olan G modelini atma kabiliyeti bu ucaklara
kazandirildimi bimiyorum eski F-4 ler A/B tipi TV gudumlu fuzelri
kullanabiliyor. Eger bu islem yapilmadiysa bu fuzeleride ucaklara
entegre etmekte yarar var cunku A/B modellerine gore daha uzun
menzilden (25-30 km den ) hedefe atila biliyor bu fuzeler.
Aslinda bu konuda daha soylenecek cok sey var.Mesela Turk F-4
modernizasyonunun 1 milyar dolara cikacagi soyleniyor( 630 milyon
+ 80 milyon Popeye fuzeleri + ??? egitim ve yer destek techizati
+ ortak uretim masraflari ). Yunan projesinin ise tahmini toplam
maliyeti 500-600 milyon dolar( 317 milyon + 35 milyon litening
pod+ diger modern muhimmat+ egitim yer destek techizati+ ortak
uretim masraflari)
GE-79 motorlarina herhangi bir modernizasyon uygulandi mi
bilmiyorum ama bu motorlarin 5-10 sene sonra yedek parcalarini
bulmak zorlasa bilir. Cunku bu sure zarfinda diger F-4 kullanan
ulkeler baska ucak tiplerine geciyor. Dunyada sadece Turkiye ve
Yunanistan bu ucaklari kullaniyor olacak gelecek 10 sene icinde.
Benim yazimin belitmek istedigim nokta harcadigimiz paralarin karsiliginda sadece Popeye fuzelerinin ucaklara entegrasyonu olmamaliydi.Tamam ucaklara yeni Radar, yeni avionics , HUD, HOTAS, ECM var ama silah olarak eski sistemler kullanmaya devam ediliyor.Guney Korea Hava kuvvetleri ucaklarina Popeye fuzelerini asiri bir modernizasyon yapmadan entegre etti. Biz sadece Popeye icin butun bu modernizasyonu yaptiysak harcanan paralara yazik. Sonucta ucaga yeni kabiliyet olarak HUD, HOTAS, Yeni Cok Fonksiyonlu gostergeler, GPS/INS gibi pilotlarin islerini kolaylastiran ve daha hassas seyru sefer yapmalarini saglayan sistemler ucaga kazandirildi. Bu kabiliyetlerin yaninda ucak daha modern Silahlar ile desteklenir ise bu modernizasyon ise yarar. Bu silahlarda sunlar olabilir HARM fuzeleri, DEniz hedefleri icin Harpoon,Aim-9L/M, AGM-65D ve G, GPS gudumlu bombalar, Yeni Nesil LGB bombalar(LGB'lere GPS sistemide entegre ediliyor), Yani nesil Hedefleme podlari(LANTIRN'in bir degisik ve ucuz versiyonu SHARPSHOOTER veya Israel LATENINIG sistemi)
Nazimin soyledigi gibi bende bu projede politik baskilarin olduguna inaniyorum. F-4 projesi bildigim kadariyla ihale edilmeden Israel sirketlerine verildi. Buda maliyetin artmasina yol acti. Proje tamamen Israel devletinin guvencesinde Turkiyeye kredi olarak verilen paralar ile finanse ediliyor. Sonucta ihalesiz oldugu icin bize hem pahaliya geldi hemde aldigimiz kredi icin bir suru faiz oduyoruz. Amerikadaki basininda Turk-Israel yakinlasmasina Phantom Alliance (Fantom ittifaki) deniliyor. Bu yakinlasma daha cok Turkiyenin isine yaradi denilebilir cunku Turkiye kendisine gerekli bazi modern muhummmati ve teknoloji yi hic bir kisitlama olmadan alabiliyor. Israel ise Pilotlarinin egitiminde Turk uslerini kullanark onlar icin hayati oneme sahip kara uzerinde alcak ucus tekniklerini gelistiriyorlar. Ayni zamanda Turk pilotlarida Israel pilotlarindan gercek savaslarda ogrenilen, SAM sitelerine taarruz taktiklerini ogreniyor.
Yapilan anlasma ile Israel sirketlerinin Yunan F-4 projesine teklif vermeleri onlenmis fakat Ihaleyi kazanan Alman firmasi DASA(Mersedes-Benz firmasi esas ortak bu sirkette) maliyetleri dusurmek ve F-4 projesinde avionics konusunda daha deneyimli olan Israel Elbit firmasina alt yuklenici olarak is vermistir. Yunan projesindede bir suru saibe dolasiyor. Daha dusuk teklif veren Amerikan sirketleri ihaleyi politik nedenlerle almadilar ve yunan hukumetine suclamalarda bulundular. Daha sonra Alman sirketi fiyatini dusurdu fakat bu fiyat bile Amerikan Sirketinin verdigi oneriden daha fazla idi. Sonucta Alman hukumeti projeyi almak sartiyla Yunanistana Leopar-1A-5 Tank verecegini acikladi ve ihaleyi kazandi.
Herkese iyi gunler
Cok uzun bir yazi oldu insallah faydali olmustur. Herkese selamlar.
Forum Bölümümüzde ki Feridun Tasdan'ın yazılarından derlenmiştir.F-4E Modernizasyonu veya diğer konularda görüş belirtmek isterseniz Forum'umuza girebilirsiniz.