EKLEMLER (ARTHROLOGİA) ;
İskeletin değişik kemiklerini birbirine birleştiren yapılardır.
EKLEM ÇEŞİTLERİ ;
· Oynamaz Eklemler ( synarthrosis)
· Yarı oynar eklemler ( amphiarthrosis)
· Oynayan eklemler ( diarthrosis)
1) OYNAMAZ EKLEMLER ; Kafa kemikleri
2) YARI OYNAR EKLEMLER ; Omurlar
3) OYNAR EKLEMLER ; Birleşme şekillerine göre tiplere ayrılır.
· Menteşe şeklindeki eklem (ginglymus) ; Eklem başı makara , çukuru ise bunu içine alacak şekildedir. Dirsek ve parmak eklemleri.
· Semer şeklindeki eklem ( art.sellais ) ; Her iki eklem yüzü de at semeri şeklinde. El baş parmağının el bileği ile yaptığı eklem.
· Küresel şekildeki eklem (art.sphenoidea) ; Omuz kalça eklemleri.
· Silindirik şekildeki eklem (art. Trochoidea) ; Döner kemik , dirsek kemiği.
· Düz eklemler ( art plana) ; Bilek kemikleri arasındaki eklemler.
KASLAR (MİYOLOGİA) ;
Kaslar insan vücut ağırlığının erkeklerde % 42’sini , kadınlarda % 36’sını oluşturur. İnsan vücudunda bir arada 656 kas hareketi , 30 kas besinlerin bağırsağa geçmesini ve kanın vücutta dolaşmasını sağlar.
Kaslar 3 türe ayrılırlar ;
1) Düz kaslar
2) Enine çizgili kaslar
3) Kalp kası
KASLARIN ÇALIŞMASI ;
Kaslar kasılarak (kontraksiyon) ve gevşeyerek çalışırlar. Hareket esnasında bazı kaslar tek yönde kasılırken , diğerleri de tek yönde gevşeme yaparlar. Bir ekleme aynı yönde etki yapan kaslara “ sinerjist kaslar “ , karşı yönde etki yapan kaslara “antagonist “ kaslar denir.
Kasın dinlenme sırasında gösterdiği gerginliğe kas tonusu denir.
KAS KASILMASININ KONTROLÜ ;
İskelet kaslarının kontrolü MSS tarafından sağlanır. Çizgili kaslar MSS’den gelen uyartılar sonucu hızla kasılırlar ve aynı anda etkin bir mekanik yaratmak için gerilim oluştururlar. Sinirsel uyartılar alındığında motor sinirin ucunda “asetilkolin” denen bir madde salgılanır. Eğer uyartılar peş peşe gelirse kas sürekli kasılma halinde kalır bu duruma “tetani hali” denir.
KAS KASILMASININ MEKANİĞİ ;
Kasdoku telciklerini meydana getiren aktin ve myosin kasılma esnasında birbirleri ile kilitlenirler. Gevşeme esnasında ise birbirlerinin üzerinde kayarak açılabilir.
Kaslar zorlandıklarında , hareket önce zorlaşır , sonrada imkansızlaşır. Nedeni ; aşırı derece çoğalan laktik asit kasları yorması ve kramplara yol açmasıdır.
Ölüm öncesinde kaslarda ortaya çıkan bol miktarda laktik asitin kas hücresi sıvısını katılaştırması ile ölüm sertliği adı verilen bir sertlik oluşur. Buna rigor motris denir.
ÖNEMLİ İSKELET KASLARI ;
BAŞ KASLARI ;
Başın iskeleti çevresinde iki türlü kas vardır. Biricisi çiğneme ile ilgili olan çiğnetici kaslar , ikincisi ise saçlı deri altın bulunan deri kasları.
A) ÇİĞNETİCİ KASLAR ; Bu kaslar çiğnemenin yanı sıra konuşma hareketini de yaptırırlar.
· Şakak Kası ( m.temporalis) ; Alt çenenin kapanması , çiğneme.
· Çiğneme kası ( m.masseter) ; Çenenin kapanmasını sağlar.
· Kanatsı kaslar (m.pteryoidei) ; sağda ve solda ikişer tane toplam 4 tanedir. Çeneyi öne çeker , alt çeneye yan hareketi verirler.
B) YÜZ KASLARI ; Yüzün mimik ve hareketlerini sağlayan kaslardır.
· Göz çevresi kası (m.orbicularis)
· Dudak çevresi kası ( m.orbicularis oris)
· Yanak duvarı kası (m.buccinator)
· Kaş kası (m corrugator super cilii)
· Çene ucu kası ( m.mentalis)
BOYUN KASLARI ;
Boyun hareketlerini sağlayan bu kaslar , akzarlar (facia) tarafından sarılı olup en önemlileri;
- Sternon Koleido mastoid kas ; Başı yan tarafa eğme , yüzü bir tarafa çevirme hareketlerini yaptırır.
- Boyun deri kası ( platysma) ; Boyun önünde ve deri altında bulunan ince yassı bir kastır.
- Dil kasları ; dilin çeşitli hareketlerini sağlar.
- Hyoid üstü kaslar ; Hyoid kemiğinin üstünden çıkan üç tane kas vardır bunlar ; m.digastiricus , m.mylohyoideus , geniohyideus. Yutma işlemine yardımcı olan kaslar.
- Hyoid altı kaslar ; 4 tanedirler. Sternohyoid , omohyoid , sternotroid , tirohyoid.
- Omurga önü kaslar (m.prevertebrae) ; omurga önünde bulunurlar.
- Skalen kaslar (m.scalenus) ; Boyunun her iki yanında bulunan derin kaslardır.
ÜST YAN KASLARI ;
OMUZ KASLARI ;
Bu kaslar köprücük kemiği ile sol kemiğinin üst ucuna ve kürek kemiği üzerine yapışırlar. En önemlileri ;
· Deltoid kas (m.deltoideus) ; Omuza yuvarlaklık veren kas. Kola her türlü hareketi yaptırır. Aşı uygulamaları bu kasa yapılır.
· Diğer omuz kasları ; Omuzda kürek ve kol kemiği arasında uzanan ve kolun hareketlerine yardımcı olan kaslar bulunur bunlar ; m.supraspinatus , m.infraspinatus , m.teres major , m.teres minör ve m.subscapularis.
KOL KASLARI ;
- İki başlı kol kası (m.biceps brachii) ; pazı kası da denir. Ön kola bükülme hareketini yaptırır.
- Brakial kas (m. Brachialis) ; Ön kolu kol üzerine çeker.
- Üç başlı kol kası ( m.triceps brachii) ; Kolun arka tarafını kaplar.
ÖN KOL KASLARI ;
Ön kolun arka ve yan yüzlerinde 20 kas vardır.. ön koldan parmaklara kadar uzanan germe ve bükme hareketini yaptırırlar.
EL KASLARI ;
El
ayasında, baş parmak tarafında bulunan kas kabartısına tenar , serçe parmak
tarafındaki kas kabartısına hipotenar denir. El deki kaslar gerici ve açıçı
hareketleri ele sağlarlar.
Özeti Hazırlayan:Ufuk Tan Doğan YILDIZ
<<< Önceki Sayfa Sonraki Sayfa >>>