ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

                  ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

                  ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

2.6. Η ΛΕΞΗ  ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ

Η λέξη  ορθοπαιδική  θα πρέπει να γράφεται με  -αι-,  γιατί δημιουργήθηκε με βάση τα ελλην.  ορθόν  και  παιδίον  τον 18_ο αι. από τον καθηγητή της Ιατρικής Σχολής των Παρισίων Nicolas Andry και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά σε έργο του, εκδοθέν το 1741, που αφορούσε στις σωματικές δυσμορφίες των  παιδιών.  Απόδειξη ότι η σωστή γραφή της εν λόγω λέξης είναι με  ­αι-  αποτελεί η δήλωση του ίδιου του Andry, που περιλαμβάνεται στο βιβλίο του (την παραθέτει σε άρθρο του ο καθηγητής Ιατρικής Ι. Πουρνάρας, βλ. την πολύ ενδιαφέρουσα ιστοσελίδα): «quant au titre en question,  Orthopédie,  je l’ai formé de deux mots grecs, à savoir d’Orthos,  qui veut dire Droit, et  Paidίon,  qui signifie Enfant» [«ως προς τον εν λόγω τίτλο,  ορθοπαιδική,  τον δημιούργησα από δύο ελληνικές λέξεις, δηλ.  ορθός  και  παιδίον »]. Αξιοσημείωτο μάλιστα είναι και αυτό που αναφέρει εν συνεχεία ο Πουρνάρας: «για να τιμήσουν δε την ελληνική προέλευση της ονομασίας, η Αμερικανική Ορθοπεδική Εταιρεία και η Αμερικανική Ακαδημία Ορθοπεδικών Χειρουργών, που είναι και ο πολυπληθέστερος φορέας της ορθοπεδικής επιστήμης παγκοσμίως, περιλαμβάνουν τις δύο ελληνικές λέξεις [ ορθόν, παιδίον ] με ελληνικά στοιχεία γραμμένες και πολύ εμφανώς στο σήμα και το λογότυπό τους».   

Η εσφαλμένη γραφή του όρου με  ­ε-  ( ορθοπεδική ) μπορεί να οφείλεται στην παρετυμολογική του σύνδεση:

α)  με το λατ. pes, pedis «πόδι» (πβ. το ελλην.  ορθοποδώ ).

β)  με το β’ συνθετικό  πέδη  λέξεων όπως  τροχοπέδη  (άρα  ορθοπεδική  είναι «η όρθωση (των οστών) με πέδες», δηλ. δεσμά, επιδέσμους κ.λπ.). 

γ)  με το  πέδον  «έδαφος» (πβ.  οικόπεδον ).

Την πρώτη άποψη υποστηρίζει σε επιστολή του στην εφημερίδα  Ελευθεροτυπία  (31.1.2001) ο Βρασίδας Παπαδόπουλος. Ο επιστολογράφος αποφαίνεται δογματικά ότι η λέξη είναι ελληνολατινική, σύνθετη από τα  ορθός  και pes.

Τη δεύτερη άποψη διατυπώνει ο Απόστολος Τζαφερόπουλος (  Ελληνική Αγωγή,  φύλλο Μαρτίου 2000), χωρίς όμως κανένα στοιχείο που να τεκμηριώνει τη σύνδεση του όρου  ορθοπαιδική  με την  πέδη.  O φιλόλογος μεταφέρει μάλιστα αυτό που διάβασε σε γνωστό λεξικό, ότι δηλ. ορθότερη θα ήταν η μορφή  παιδορθωτική  αντί του  ορθοπαιδική.  Ωστόσο, η παρατήρηση αυτή αφορά στη  μορφολογική δομή  του τύπου και δεν έχει σχέση με το συζητούμενο  ορθογραφικό  θέμα. Είτε  ορθοπαιδική  είτε  παιδορθωτική  είναι η μορφή της λέξης, δηλ. όποια κι αν είναι η σειρά των συνθετικών της μερών, το  -αι-  δεν επηρεάζεται, εφόσον έχει ετυμολογική βάση. Επίσης, ο Απ. Τζ. παραθέτει τον ορισμό της  ορθοπαιδικής  από τον Ανδριώτη, όπου «δεν γίνεται διάκρισι ηλικίας του ασθενούς». Ο ορισμός που περιλαμβάνεται όμως σε ένα συγχρονικό νεοελληνικό λεξικό, όπως αυτό του Ανδριώτη,  αποτυπώνει τη  σημερινή  σημασία της λέξης, ενώ η ετυμολογική ορθογραφία μπορεί να ρυθμίζεται από μια  προγενέστερη  σημασία, την αρχική σημασία της λέξης στην προκειμένη περίπτωση. Εκείνο που μας ενδιαφέρει εδώ είναι ότι ο όρος αρχικά χρησιμοποιήθηκε για θεραπεία  παιδιών,  γι’αυτό και πρέπει να γραφεί ακόμη και σήμερα με  -αι-.  Αλλιώς, δεν εφαρμόζεται ετυμολογική ορθογραφία, αναιρείται η ουσία της ιστορικής ορθογραφίας. 

Την τρίτη άποψη εκφράζει ο επιστολογράφος της  Ελευθεροτυπίας  Χριστόφορος Μπενέκος, φιλόλογος (25.1.2003). Ο τελευταίος επιχειρεί μια τεχνητή, εκ των υστέρων ετυμολογική σύνδεση του όρου  ορθοπαιδική  με το αρχ.  πέδον  «έδαφος», που, μολονότι αληθοφανής, δεν είναι έγκυρη, αφού αναιρείται από την ίδια την ιστορία της λέξης. Τι θα πει ότι «η λέξη έχει διαμορφώσει ένα εννοιολογικό περιεχόμενο ως σύνθεση των λέξεων  ορθό  +  πέδον »; Η ιστορία της λέξης αποδεικνύει ότι είναι αυθαίρετη, αν και αληθοφανής, η ετυμολόγησή της από το  πέδον  «έδαφος» και η ερμηνεία της  ορθοπαιδικής  ως επιστήμης που «θέλει να βοηθήσει τον πάσχοντα να σταθεί όρθιος στο έδαφος». Τέλος, η ύπαρξη επιμέρους κλάδων όπως η  ορθοπαιδική  για παιδιά ή για ζώα δεν μπορεί να αναιρέσει σε καμιά περίπτωση τη γραφή με  -αι-,  όπως πιστεύει ο Χριστόφ. Μππεν. Σήμερα, βεβαίως, ο συγκεκριμένος όρος έχει επεκταθεί σημασιολογικά, αφού δεν χρησιμοποιείται μόνο για παιδιά. Ωστόσο, η αρχική του σημασία, που αφορούσε μόνο σε παιδιά, επιβάλλει την ορθογράφησή του με  -αι-.  Όσο κι αν δεν είναι πια άμεσα αισθητή η σύνδεση της λέξης  ορθοπαιδική  με το  παιδί,  η γραφή της με  -αι-  ( ορθοπαιδική ) είναι η ετυμολογικά δικαιολογημένη και πάντως προτιμότερη από την αντίστοιχη με  -ε-  ( ορθοπεδική ), που βασίζεται σε καθαρή παρετυμολογία.

Για τη λέξη  ορθοπαιδική  είχαν γραφεί ανακρίβειες και παλιότερα. Ο συντάκτης της πειραϊκής εφημερίδας  Η γλώσσα μας  (φύλλο Οκτωβρίου 1995), στην προσπάθειά του να αποδείξει ότι η λέξη πρέπει να γράφεται με  -ε-,  παρέθετε  το λήμμα  πέδη  του γνωστού λεξικού της Αρχαίας Liddell-Scott, με αρχαιοελληνικά χωρία που περιλαμβάνουν διαφόρους τύπους της λημματογραφούμενης λ. πέδη,  καθώς και ερμηνεύματα της  ορθοπαιδικής  και συγγενών λέξεων από νεοελληνικά λεξικά. Στο τέλος αναρωτιόταν δημαγωγικά: μα τόσο λάθος έκανε ο Πλάτων, ο Όμηρος, ο Πλούταρχος και οι κορυφαίοι συγγραφείς των λεξικών; Προσέξτε πόσο παραπλανητική είναι στην προκειμένη περίπτωση η επίκληση των αρχαίων κειμένων, αλλά και των λεξικών της νέας και της αρχαίας Ελληνικής! Μα, τι απέδειξε η παράθεση χωρίων με τη λ.  πέδη,  που περιλαμβάνονται στο αντίστοιχο λήμμα του Liddell-Scott; Απολύτως τίποτε σχετικό με το συζητούμενο θέμα, που είναι η ετυμολογική ορθογραφία του νεότερου όρου  ορθοπαιδική.  Απλώς απέδειξε ότι στην αρχαία Ελληνική ...υπήρχε η λέξη  πέδη,  πράγμα που ήδη γνωρίζαμε. Ως προς την παράθεση ορισμών της  ορθοπαιδικής  και του  ορθοπαιδικού  από νεοελληνικά λεξικά, ας σημειωθεί και πάλι ότι η ετυμολογία είναι η αναγωγή στην αρχική μορφή και την αρχική σημασία μιας λέξης. Άρα, ετυμολογική είναι η ορθογραφία που ρυθμίζεται από την αρχική μορφή ή σημασία. Σύμφωνα με αυτό, είναι εσφαλμένο να ανατρέχουμε στον σημερινό ορισμό της  ορθοπαιδικής,  προκειμένου να τεκμηριώσουμε την ετυμολογική ορθογραφία της λέξης. Εκτός αυτού, όπως εξηγεί ο καθηγητής Ιατρικής Π. Συμεωνίδης στη μνημονευθείσα ιστοσελίδα, η εσφαλμένη ετυμολόγηση του όρου από το αρχ.  πεδώ  «περιδένω», που έδωσε και την  πέδηση,  «δεν ανταποκρίνεται ούτε ανταποκρινόταν στο αντικείμενο της ορθοπαιδικής σε όλη του την έκταση». Ούτε, βεβαίως, η ορθοπαιδική περιορίζεται στη βοήθεια που προσφέρει σε κάποιον να «ορθοποδήσει» ούτε, φυσικά, αφορά μόνο στα πόδια. Αλλά, όπως και νά’χει, δεν ετυμολογείται έτσι μια λέξη, δηλ. εμπειρικά και χωρίς στοιχεία. Η γιατρός Τ.Μ. (εφημ.  Η γλώσσα μας,  φύλλο Οκτωβρίου 1995) συνδέει αυθαίρετα την ορθοπαιδική με τα  πέδον, πέδη, πέδησις.  Ομοίως, για τους λόγους που εξηγήσαμε, αντιεπιστημονική είναι και η μέθοδος του συγγραφέα Δ.Σ., ο οποίος στην ίδια εφημερίδα προσπαθεί να στηρίξει τη γραφή με  -ε-  προβάλλοντας το επιχείρημα ότι η ορθοπαιδική αγωγή (κατ’αυτόν  ορθοπεδική ) προϋποθέτει την πέδηση, δηλ. την ακινησία του ανθρώπινου μέλους. Η ετυμολογική ορθογραφία μιας λέξης, όμως, δεν ρυθμίζεται από τη σημασία της σε συγχρονικό επίπεδο, αν είναι αυτή φυσικά η σημασία της επίμαχης λέξης. Συν τοις άλλοις, αυτές οι ετυμολογίες είναι εμπειρικές, ακριβώς επειδή δεν βασίζονται σε επιστημονική έρευνα, αλλά χαρακτηρίζονται από μια απλή αληθοφάνεια. Το γεγονός ότι αποδεδειγμένα ο όρος πρωτοχρησιμοποιήθηκε για θεραπεία παιδιών μάς δεσμεύει να τον γράφουμε με  -αι-.  Η Τ.Μ. λέει, ακόμη, ότι μια ζωή ξέρουμε και γράφουμε τη λέξη με  -ε-  εμείς και τα ορθογραφικά λεξικά. Απάντηση: το τι γράφουμε «μια ζωή» δηλώνει απλώς τη συνήθη γραφή μιας λέξης, που μπορεί κάλλιστα να αποκλίνει από την ετυμολογική. Και το  τραβώ  αποδίδεται μια ζωή με  -β-,  ενώ θα έπρεπε να παριστάνεται με  -υ-,  γιατί συνδέεται με το  ταύρος  μέσω του παλαιότερου τ.  ταυρίζω  «ασκώ ισχυρή έλξη όπως ο ταύρος».  Όσο για τα ορθογραφικά λεξικά, υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους δεν επιλέγουν μια ετυμολογική ορθογραφία: ένας λόγος είναι η άγνοια (και τα λεξικά γράφονται από ανθρώπους, που δεν είναι παντογνώστες). Ένας άλλος είναι η επιθυμία μερικών λεξικογράφων να μην ξενίσουν τον αναγνώστη με γραφές σωστές, αλλά μη συνηθισμένες. Αξιοσημείωτη είναι και η δικαιολόγηση της γραφής της επίμαχης λέξης με  ­ε-  από το έγκυρο Λεξικό του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη (ΛΙΤΡ, λ.  ορθοπεδική ) «κατά το γαλλ. πρότυπο ίσως και για να μη συνδέεται αποκλειστικά με τη θεραπεία παιδιών». Μήπως εκείνο που πραγματικά ενοχλεί τους ετυμολόγους ενός συγκεκριμένου ιδεολογικού χώρου είναι η συμμετοχή ενός Γάλλου καθηγητή στο όλο θέμα; Μάλλον τα αίτια των αντιδράσεων στη γραφή του όρου με  -αι-  είναι και ιδεολογικά, εκτός από την προφανή άγνοια του θέματος και της επιστημονικής μεθόδου που ακολουθείται κατά την ετυμολόγηση των λέξεων. Ποιο θα ήταν τώρα το στοιχείο που θα ανέτρεπε το όλο σκηνικό; Μόνο ένα: η ανακάλυψη της λέξης  ορθοπεδική  (με  -ε- και με την ίδια σημασία) σε κείμενο της Ελληνικής πριν από το 1741. Τέτοιο κείμενο, όμως, δεν υπάρχει! Άλλωστε, την όλη συζήτηση καθιστά περιττή η καταγεγραμμένη ομολογία του καθηγητή Andry ότι έπλασε τη λέξη με βάση το  παιδίον.  Ο συντάκτης της εφημερίδας  Η γλώσσα μας  σημειώνει ακόμη ότι σε δύο γαλλικά λεξικά ο όρος γράφεται με -e-. To ακριβές είναι ότι γράφεται με -é- (με accent aigu), το οποίο αντιστοιχεί στο ελληνικό  -αι-  (πβ. το γαλλ. pédiatrie «παιδιατρική»× πβ. επίσης και την αγγλική γραφή orthopaedics, που θα έπρεπε να λέει πολλά σε όσους ανατρέχουν σε ξενόγλωσσα λεξικά, για να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα σχετικά με την ετυμολογική προέλευση του όρου  ορθοπαιδική ). Επίσης, στο φύλλο Δεκεμβρίου 1995 της εφημερίδας   Η γλώσσα μας,  η λογοτέχνις Ε.Α. σχολιάζει αρνητικά τη μορφολογική δομή του όρου και, πιο συγκεκριμένα, την όντως εσφαλμένη σειρά των συνθετικών του μερών, που όμως είδαμε ότι δεν  επηρεάζει καθόλου το ετυμολογικά βάσιμο  -αι-  της λέξης  ορθοπαιδική.  Και ο περίεργος νεολογισμός  παιδ-ορθοπαιδικός,  που κατά την Ε.Α. θα δήλωνε τον ορθοπαιδικό που ασχολείται με παιδιά, δεν αποδεικνύει τίποτα.

Την εσφαλμένη γραφή του όρου  ορθοπαιδική  με  -ε-  υποστήριξε σε ατυχές κείμενο που έστειλε στους καθηγητές της Φιλοσοφικής Αθηνών τον Μάιο του 2003 ο Κώστας Πνευματικός, φοιτητής του τμήματος ιστορίας-αρχαιολογίας. Το βασικότερο χαρακτηριστικό του εν λόγω άρθρου είναι η στομφώδης κενολογία, δείγμα ιδεολογικού φανατισμού και επιστημονικής άγνοιας. Ο αρθρογράφος, π.χ., σχολιάζει την πρωτοβουλία των γλωσσολόγων και των ορθοπαιδικών να ενημερώσουν για τη σωστή γραφή της λέξης και τη σχετική αρθρογραφία τους ως «θνησιγενείς σταυροφορίες», «προκατασκευασμένα εθνικά θέματα» και άλλα ηχηρά ευτράπελα. Επίσης, συνδέει αυθαίρετα τη δραστηριότητα αυτή με …το κίνημα του αττικισμού, που πρέσβευε στη μετακλασική Ελλάδα τη μίμηση της γλώσσας των κλασικών χρόνων, κάτι εντελώς άσχετο με το συζητούμενο θέμα. O K.Π. σχολιάζοντας τη γραφή  ορθοπαιδική,  που επιδίδει τα τελευταία χρόνια, κάνει λόγο γενικά κι αόριστα για «αλλαγή της ελληνικής γλώσσας», «άλωση του γλωσσικού μας πλούτου», ενώ παραθέτει και στίχους από τις  Ευμενίδες  του Αισχύλου, όπως τον στ. 539 ( βωμόν αίδεσαι δίκας,  δηλ. «στης Δίκης τον βωμό νά’χεις σέβας»). Η ρύθμιση της γραφής μιας λέξης με βάση την ετυμολογία της δεν συνιστά, βεβαίως, «αλλαγή της γλώσσας». Ο ισχυρισμός αυτός όχι μόνο αποτελεί δείγμα υπερ-γενίκευσης, αλλά έχει και ένα αντιεπιστημονικό υπόβαθρο, την ταύτιση γλώσσας και γραφής. Ως προς την υποτιθέμενη άλωση του γλωσσικού μας πλούτου, κάθε εχέφρων άνθρωπος είναι σε θέση να αντιληφθεί ότι η γραφή του όρου  ορθοπαιδική  με  -αι-,  ακόμη κι αν δεν ήταν ετυμολογικά βάσιμη όπως πράγματι είναι, σε καμιά περίπτωση δεν θα είχε ως επακόλουθο την άλωση του πλούτου της Ελληνικής! Σχετικά με το απόσπασμα από τον Αισχύλο, κανείς δεν είπε ότι ένας αρθρογράφος δεν μπορεί να διανθίσει το κείμενό του με ένα εισαγωγικό απόφθεγμα ή μερικούς στίχους, όπως αναφέρει σε μεταγενέστερο σημείωμά του ο Κώστας Πνευματικός. Κριτική ασκείται, γιατί απλούστατα το συγκεκριμένο χωρίο του Αισχύλου για την απονομή της δικαιοσύνης, πέρα από δείγμα αλαζονείας του Κ.Π., είναι τελείως άσχετο με το συζητούμενο θέμα. Σε διευκρινιστικό του σχόλιο για το κομμάτι από τον Αισχύλο, ο φοιτητής συνιστά να διαβαστεί η Δίκη ως Λογική! Φυσικά, είναι ο τελευταίος που μπορεί να επικαλείται μια τέτοια έννοια... Άτοπο είναι και ένα χωρίο από τον Γάλλο φιλόσοφο Auguste Comte (1798-1857) που παραθέτει ο Κώστας Πνευματικός: «δεν μπορεί κανείς να κατέχει μιαν επιστήμη, παρά μόνον όταν γνωρίζει την ιστορία της». Εδώ το θέμα δεν είναι η ιατρική γνώση, αλλά η εξακρίβωση μιας ετυμολογίας. 

Ακόμη, ο Κώστας Πνευματικός σχολιάζει υποτιμητικά τα του Andry γράφοντας ότι αποτελούν το ένα και μοναδικό επιχείρημα για τη γραφή του όρου με  -αι-.  Στην πραγματικότητα, αυτό το ένα και μοναδικό στοιχείο που τόσο υποτιμά ο Κ.Π. είναι αδιάσειστο, αφού αποτελεί μια ρητή μαρτυρία του ίδιου του καθηγητή ότι έπλασε τη λέξη  ορθοπαιδική  με βάση το  παιδίον.  Η ομολογία αυτή, που έχει καταγραφεί στο βιβλίο του Andry, στηρίζει τη γραφή του όρου με  -αι-.  Ο Κώστας Πνευματικός αρνούμενος πεισματικά να δεχθεί ένα  γεγονός,  τη δημιουργία του όρου από τον καθηγητή Αndry, έκανε τον περιττό κόπο να γράψει πενήντα σελίδες, προκειμένου να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, δηλ. τη γραφή με  -ε-.  Ο Αndry ομολογεί ότι έπλασε τον όρο  ορθοπαιδική  βασιζόμενος στο  παιδίον.  Δικαίωμα του καθενός είναι να εθελοτυφλεί.                 

Ακολούθως, ο Κ.Π. επικαλείται το άτοπο επιχείρημα ότι «το γλωσσικό ένστικτο του ελληνικού λαού, του συνόλου δηλαδή των ζώντων ομιλητών της σύγχρονης ελληνικής γλώσσας, σε τελική ανάλυση, αποφασίζει πώς γράφεται μία λέξη». Κατ’αρχάς, θα πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ δύο διαφορετικών θεμάτων που φαίνεται να συγχέονται από τον συγκεκριμένο φοιτητή: το ένα είναι η επιστημονική ετυμολογία μιας λέξης, ενώ το άλλο η ορθογραφική της απόδοση, που μπορεί πράγματι σε μερικές περιπτώσεις να μη ρυθμίζεται από την ετυμολογική προέλευσή της. Η αλήθεια είναι ότι στη γλωσσική κοινότητα υπάρχουν κάποιες ορθογραφικές τάσεις που οδηγούν σε γραφές ετυμολογικά αβάσιμες (βλ. τη λ. τραβώ ), όμως το θέμα αυτό διαφέρει από την επιστημονική ετυμολόγηση μιας λέξης, που γίνεται ασφαλώς από τους ειδικούς επιστήμονες και κατά κανόνα καθορίζει τη γραφή της (βλ. τη λ.  καλύτερος ). Στην προκειμένη περίπτωση, εκείνο που πρωτίστως μας ενδιαφέρει είναι η ετυμολογία της λέξης. Και για το θέμα αυτό τον πρώτο λόγο δεν μπορεί παρά να τον έχουν οι αρμόδιοι γλωσσολόγοι. Αυτό δεν δηλώνει καμία περιφρόνηση για τον καθ’όλα σεβαστό απλό ομιλητή μιας γλώσσας, αλλά είναι σύμφωνο με την κοινή λογική. Το συζητούμενο θέμα είναι η ετυμολογική προέλευση της  ορθοπαιδικής.  Εφόσον είναι δεδομένο ότι συνδέεται ετυμολογικά με το  παιδίον,  η λέξη θα μπορούσε να γραφεί από όλους με  -ε,  μόνο αν συμφωνούσαμε να ακολουθήσουμε στη γραφή της το κριτήριο της χρήσης (αυτό που υπαγορεύει να γράφουμε  αγόρι  και όχι  αγώρι,  μολονότι ανάγεται στο αρχ.  άωρος ) ή το κριτήριο της παρετυμολογικής γραφής (αυτό που οδηγεί στη γραφή  πολυθρόνα  αντί  πολιθρόνα,  από παρετυμολογική σύνδεση με τα  πολύς  και  θρόνος,  ενώ η λέξη προέρχεται από το ιταλ. poltrona).

Επίσης, για επιστημονικά θέματα είναι σωστό να μην αρθρογραφεί κανείς χάριν εντυπώσεων, αλλά να επικαλείται συγκεκριμένα επιχειρήματα. Ο Κώστας Πνευματικός αποφαίνεται δημαγωγικά ότι «την αλλαγή στη γραφή έστω και μιας λέξης την αποφασίζει όλος ο ελληνικός λαός». Και μόνο ένας τέτοιος ο ισχυρισμός δείχνει για αυτόν που τον διατυπώνει πόσο ανυποψίαστος είναι σχετικά με θέματα ορθογραφίας της νέας Ελληνικής και ιστορίας της νεοελληνικής ορθογραφίας. Αν ίσχυε αυτό το «παλλαϊκό» κριτήριο, θα έπρεπε να νεκραναστήσουμε όλες τις εσφαλμένες γραφές που υπήρχαν παλαιότερα, όπως  καλλίτερος, παληός,  αλλά αναθεωρήθηκαν με βάση την επιστήμη της γλώσσας από ειδικούς γλωσσολόγους, επειδή οι τελευταίοι ...αρθρογραφούσαν στα «κρυφά» και δεν εξασφάλισαν τη σύμφωνη γνώμη του συνόλου του ελληνικού λαού, όπως ορίζει το κριτήριο του Κ.Π.! Αν όμως ο Κώστας Πνευματικός ήταν γλωσσολόγος, θα είχε υπ’όψιν του την ιστορική παράμετρο της ορθογραφικής ρύθμισης της νέας Ελληνικής και δεν θα έλεγε τέτοιες ανακρίβειες...

Επιπροσθέτως, ο Κ.Π. αναφέρει ότι ένα και μοναδικό λεξικό, το ΛΝΕΓ, γράφει την  ορθοπαιδική  με  -αι-.  Ωστόσο, και κανένα λεξικό να μην την έγραφε έτσι, αυτό δεν θα αποδείκνυε τη βασιμότητα της γραφής με  -ε-.  Η ετυμολογική ορθογράφηση μιας λέξης δεν είναι θέμα «ποσοτικό». Η ανακολουθία, όμως, του Κώστα Πνευματικού φαίνεται από το εξής: ενώ αναγκάζεται να ισχυριστεί ότι δεν τον ενδιαφέρει το «ποσοτικό» αυτό κριτήριο, δηλ. πόσα λεξικά λημματογραφούν τη λέξη με   -ε-  και πόσα με    -αι-,  παραθέτει έναν κατάλογο από λεξικά και εγκυκλοπαίδειες που περιλαμβάνουν τη γραφή με  -ε-.  Αφού δεν αναγνωρίζει το προαναφερθέν «ποσοτικό» κριτήριο, προς τι αυτός ο κατάλογος; Η δική μας στάση, απεναντίας, δεν είναι καθόλου ανακόλουθη, όπως νομίζει ο Κώστας Πνευματικός, αφού το κρίσιμο στοιχείο για την ορθογράφηση του τύπου είναι η καταγεγραμμένη ομολογία του Andry ότι έπλασε τον όρο με βάση το  παιδίον  και όχι η λημματογράφηση του τύπου  ορθοπαιδική  σε κάποιο λεξικό. Επιπλέον, μπορεί να μη μας ενδιαφέρει το «ποσοτικό» κριτήριο, μπορεί η επίκληση ενός λεξικού από μόνη της να μην έχει μεγάλη σημασία, θα πρέπει όμως να γίνει μια λεπτή διάκριση: δεν είναι δυνατόν να εξισώνεται η επίκληση ενός λεξικού που για διαφόρους λόγους καταγράφει ως λήμμα τον τύπο  ορθοπεδική,  χωρίς περαιτέρω εξήγηση, με την επίκληση ενός άλλου λεξικού, το οποίο παραθέτει αναλυτικότατο σχόλιο για την ετυμολογική προέλευση του όρου. Το αναλυτικό και κατατοπιστικό αυτό σχόλιο του ΛΝΕΓ, που μάλιστα τίθεται εκτός λήμματος, αποτελεί πράγματι μια πηγή πληροφόρησης με μεγαλύτερη αξία από ένα απλό λήμμα  ορθοπεδική  κάποιου άλλου λεξικού. Άρα, δεν παραπέμπουμε έτσι γενικά κι αόριστα στο «ένα και μοναδικό λεξικό», όπως ανακριβώς γράφει ο Κ.Π., αλλά στο αναλυτικότατο σχόλιο αυτού του λεξικού...

Και τώρα κάτι πάρα πολύ σοβαρό: στην υποσημείωση 19 της εργασίας του ο Κώστας Πνευματικός συγκαταλέγει το λεξικό Σταματάκου της Αρχαίας σε αυτά που γράφουν την  ορθοπαιδική  με  -ε-.  Αναρωτιέται κανείς πώς είναι δυνατόν ένα λεξικό της Αρχαίας να περιλαμβάνει έναν νεότερο όρο του 1741, όπως είναι ο όρος  ορθοπαιδική.  Όποιος ανατρέξει στο λεξικό Σταματάκου της Αρχαίας θα διαπιστώσει φυσικά ότι δεν υπάρχει λήμμα  ορθοπεδική ! Ο Κ.Π. δηλ. παραθέτει βιβλιογραφική αναφορά που δεν στηρίζει τον ισχυρισμό του για τη γραφή της λέξης με  -ε-.  Ο καθένας, βέβαια, μπορεί να αναλογιστεί τι θα σήμαινε να καταγραφόταν τύπος  ορθοπεδική  σε ένα λεξικό της αρχαίας Ελληνικής, όπως αυτό του Σταματάκου. Ο Κώστας Πνευματικός με αυτό το συνειδητό ψέμα του αφήνει να εννοηθεί ότι ο επίμαχος όρος είναι της Αρχαίας και πάντως προγενέστερος του 1741! Η αλήθεια, όμως, είναι ότι ο όρος αυτός δεν απαντά σε κείμενο της Ελληνικής πριν από το 1741!

O K.Π. γράφει για τη δημιουργία του όρου  ορθοπαιδική  από τον Andry τα εξής: «εδώ το ζητούμενο είναι το κατά πόσον η λέξη που δημιούργησε ήταν επιτυχής κι αυτό είναι σίγουρα ένα άλλο ζήτημα… Πώς είμαστε τόσο σίγουροι ότι επέλεξε τις κατάλληλες λέξεις για τον σχηματισμό και ότι η λέξη αυτή που παρήγαγε περιγράφει ορθά το ζητούμενο;». Αξίζει να επισημανθεί ότι δεν είναι καθόλου ζητούμενο το αν η συγκεκριμένη λέξη περιγράφει επιτυχώς το δηλούμενο. Στην προκειμένη περίπτωση, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η επίμαχη λέξη απλώς βασίζεται σε ελληνικά στοιχεία, αλλά δημιουργήθηκε στο εξωτερικό, στα πλαίσια μιας ξένης γλώσσας. Η  ορθοπαιδική  αποτελεί μια περίπτωση διεθνισμού  (internationalism): ο σχετικός όρος δηλώνει γενικά μια λέξη που έχει σχηματιστεί από στοιχεία της Ελληνικής ή / και της Λατινικής (ή άλλων γλωσσών) και απαντά στο λεξιλόγιο αρκετών γλωσσών. Συνήθως, οι λέξεις της κατηγορίας αυτής, ακριβώς επειδή έχουν πλασθεί για τις ανάγκες άλλων γλωσσών, δεν συμμορφώνονται με τους μορφολογικούς και σημασιολογικούς κανόνες της αρχαίας Ελληνικής, μολονότι μπορεί να βασίζονται σε αρχαιοελληνικά στοιχεία. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της λέξης  μικρόβιον  (< γαλλ. microbe), που θα έπρεπε να είναι  βραχύβιον  ή  μικρόζωον,  προκειμένου να προσαρμοστεί στο σύστημα της αρχαίας Ελληνικής (βλ. ΛΙΤΡ, λ.  μικρόβιο ). Περαιτέρω, ο Κώστας Πνευματικός, που θέτει τέτοια ερωτήματα, γνωρίζει άραγε ότι στην ιστορία της Ελληνικής παρατηρείται το φαινόμενο να αναβιώνουν τύποι σε νεότερους χρόνους και να χρησιμοποιούνται με σημασία διαφορετική από αυτήν που είχαν στην αρχαιότητα; Η λέξη  οικογένεια  αποτελεί μια τέτοια περίπτωση: ενώ στους ελληνιστικούς χρόνους χρησιμοποιήθηκε με τη σημασία  «ιδιότητα του  οικογενούς,  δηλ. του δούλου που έχει γεννηθεί σε συγκεκριμένο σπίτι και δεν έχει αγορασθεί» (βλ. ΛΙΤΡ και ΛΝΕΓ, λ.  οικογένεια), τον 19_ο αι. επανεισάγεται στο λεξιλόγιο της ελληνικής γλώσσας με ολότελα διαφορετική σημασία, τη γνωστή σημερινή σημασία. Ο Κ.Π., που διατυπώνει λοιπόν τέτοια ερωτήματα, αναρωτήθηκε αν περιγράφει σωστά το δηλούμενο η  οικογένεια,  μια λέξη δηλ. που άλλαξε εντελώς σημασία; Όπως δεν υφίσταται θέμα για το  μικρόβιο  και την  οικογένεια,  ομοίως ανύπαρκτο είναι και το ζήτημα που γέννησε ο Κώστας Πνευματικός για την επιτυχή ή μη δημιουργία του όρου  ορθοπαιδική. 
 

Εν συνεχεία, ο Κ.Π. αναρωτιέται αν η επινόηση του όρου από τον Αndry έγινε για τις ανάγκες του βιβλίου του ή για τη δήλωση ενός επιστημονικού κλάδου. Αυτό είναι ψευδοδίλημμα, όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς ανατρέχοντας στην προαναφερθείσα ιστοσελίδα με τα κείμενα των καθηγητών Ιατρικής. Ο Κώστας Πνευματικός τελικά ισχυρίζεται ότι αναφορά σε παιδιά γίνεται μόνο στον τίτλο του βιβλίου του Andry. O K.Π. θα αποδείκνυε τη βασιμότητα του ισχυρισμού αυτού, αν είχε ανατρέξει στο ίδιο το βιβλίο και έβλεπε ότι δήθεν απουσιάζουν από αυτό οι αναφορές σε παιδιά. Αντ’αυτού, περιορίστηκε στο να διαβάσει το άρθρο μιας εγκυκλοπαίδειας Ιατρικής για τον Andry και από εκεί έβγαλε παραπλανητικά το συμπέρασμα ότι μόνο για τον τίτλο του βιβλίου δημιουργήθηκε η λέξη  ορθοπαιδικός  (από το  παιδί ). Απάντηση: και μόνο το γεγονός ότι στον τίτλο υπάρχει μια τέτοια λέξη αποδεικνύει ότι  σε όλο το βιβλίο  και όχι μόνο στον τίτλο υπάρχουν αναφορές στα παιδιά. Ποια είναι η αλήθεια, που σκόπιμα συσκοτίζει ο Κώστας Πνευματικός; Ότι σε όλο το βιβλίο του Andry υπάρχουν συμβουλές σε τροφούς και παιδαγωγούς, αφού ο καθηγητής πίστευε ότι τα αίτια των σωματικών δυσπλασιών εντοπίζονται στην παιδική ηλικία! Άλλωστε, και η εικόνα ενός ραβδιού που χρησιμοποιείται για το ίσιωμα ενός αναπτυσσόμενου δενδρυλλίου (το διεθνές έμβλημα των ορθοπαιδικών εταιρειών) είναι προφανές ότι συμβολίζει τη διόρθωση δυσμορφιών στον άνθρωπο που αναπτύσσεται, δηλ. το παιδί ! Στην  ιστοσελίδα  διαβάζουμε τα ακόλουθα: «the basic objective of orthopaedics at its inception, was the prevention or correction of children’s deformities. Its emblem is a crooked tree tied by a rope to a supporting post. The analogy is the knowledge to correct deformity. The image of the crooked tree has been adopted by local, national and international orthopaedic societies». Eπίσης, από την ιστοσελίδα πληροφορούμαστε τα εξής: «Andry believed that skeletal deformities result from muscular imbalances during childhood». Κι έτσι, με όλα αυτά, καταρρίπτεται πανηγυρικά άλλος ένας ψευδέστατος ισχυρισμός του Κ.Π., ότι δήθεν δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά σε παιδιά, το παραμικρό υπονοούμενο για παιδιά (διατύπωση του Κώστα Πνευματικού), πέρα από τον  τίτλο  του βιβλίου του Andry. Όλο το βιβλίο μιλάει για παιδιά, όχι μόνο ο τίτλος! Και γενικότερα ο κλάδος της  ορθοπαιδικής  αρχικά αφορούσε κυρίως σε παιδιά. Αυτά, για να αποκατασταθεί η αλήθεια και να μην πέφτει κανείς θύμα παραπλάνησης.
 

Ο Κ.Π. θέτει και το ερώτημα αν ο Andry ήταν σε θέση να διακρίνει το ελλην.  παις  από το λατ. pes «πόδι», σε μια ατυχή προσπάθεια να συνδέσει τον όρο  ορθοπαιδική  με το pes και το  πόδι.  Δεν αξίζει να επιμείνει κανείς σε αυτό το σημείο.  

Ακόμη, ο Κώστας Πνευματικός εξακολουθεί να αναρωτιέται: «σήμερα οι ορθοπεδικοί θεραπεύουν αποκλειστικά και μόνο παιδιά; Εδώ και πόσα χρόνια (ή αιώνες;) θεραπεύουν ανθρώπους όλων των ηλικιών;» και διαπιστώνει «οι ορθοπεδικοί δεν γιατρεύουν μόνο παιδιά». Μα, πόσες φορές πρέπει να εξηγήσουμε ότι η σημερινή σημασία του όρου δεν είναι δεσμευτική για την ορθογράφησή του, η οποία μπορεί κάλλιστα να εξαρτηθεί από την πρωταρχική σημασία του, ακόμη κι αν αυτή ανάγεται στο μακρινό παρελθόν; Ύστερα και από αυτό, δεν μας κάνει εντύπωση η αδυναμία του συγκεκριμένου φοιτητή να δει στην πλευρά μας επιχειρήματα για την αναίρεση της γραφής με  -ε-.  Γράφει ο Κώστας Πνευματικός: «αν αποδεικνυόταν, με  πραγματικά επιχειρήματα  όμως, ότι η λέξη  ορθοπεδικός  ήταν λανθασμένη και έπρεπε να γράφεται με  -αι-,  τότε θα συμμετείχε και ο γράφων σε αυτήν την προσπάθεια, κι ας μετριόμασταν, όλοι κι όλοι, στα δάχτυλα του ενός χεριού». Σχόλιο: δηλ. αυτό που γράφτηκε για τη μη λειτουργία του «σημασιολογικού κριτηρίου» σε συγχρονικό επίπεδο δεν είναι  πραγματικό επιχείρημα,  γλωσσολογικό μάλιστα, που αποδεικνύει εσφαλμένη τη σύνδεση του νεότερου (του 18_ου αι.) όρου  ορθοπαιδική  με το  πεδώ,  την  πέδηση,  το  πόδι  κ.ά.; Δεν είναι  πραγματικό επιχείρημα  το ότι η γραφή ενός όρου δεν ρυθμίζεται από τη συγχρονική του σημασία, πράγμα άγνωστο σε μερικούς μη γλωσσολόγους; Δεν είναι  πραγματικό επιχείρημα  ότι η παλαιότερη μαρτυρία του όρου είναι αυτή με  -αι-, που απαντά στον ίδιον τον Andry; Αν όλα αυτά που έχουμε γράψει δεν συνιστούν πραγματικά και επιστημονικά επιχειρήματα που αντικρούουν τη γραφή με  -ε-,  τότε οι λέξεις έχουν χάσει τις σημασίες τους. Ύστερα, ποιες είναι οι «ιστορικές-φιλολογικές προσεγγίσεις» που κατά τον Κ.Π. ενισχύουν τη γραφή  ορθοπεδική; Το γεγονός ότι ένας φοιτητής του ιστορικού τμήματος ή ένας φιλόλογος προβάλλουν αβάσιμους ισχυρισμούς για τη γραφή μιας λέξης δεν καθιστά αυτομάτως «ιστορική» ή «φιλολογική» την προσέγγιση ενός θέματος ετυμολογίας από την πλευρά τους! Και ποια είναι επιτέλους τα ...«γλωσσικά τεκμήρια που παραθέτουν φιλόλογοι και γλωσσολόγοι» για τη γραφή  ορθοπεδική; Δεν υπάρχει ούτε ένα τέτοιο τεκμήριο και, επίσης, δεν υπάρχει ούτε ένας γλωσσολόγος που να υποστηρίζει τη γραφή με  -ε-  ως ετυμολογικά δικαιολογημένη.

Ο Κώστας Πνευματικός θίγει και το θέμα της μεταγραφής της λέξης σε ευρωπαϊκές γλώσσες, διαστρεβλώνοντας όμως την αλήθεια. Αφού διευκρινιστεί ότι η απόδοση της  ορθοπαιδικής  σε ξένες γλώσσες δεν είναι το κυρίαρχο στοιχείο για τη γραφή της με  -αι-,  ας σημειωθεί ότι κανείς ποτέ δεν είπε ότι «το γαλλικό -é- αντιστοιχεί πάντοτε στο ελληνικό  -αι- » και ότι «στη Γαλλική, accent aigu παίρνουν μόνο τα -e- που δηλώνουν    -ae-». Κανείς ποτέ δεν είπε ότι δεν υπάρχει στην Αγγλική η γραφή pedagogue. Η  απόδοση της ελληνικής λέξης σε ξένες γλώσσες είναι απλώς ένα επιπρόσθετο στοιχείο. Η αγγλική γραφή orthopaedics δεν είναι φυσικά η μοναδική, αλλά κάτι δηλώνει. Και στο οικείο λ. του ΛΝΕΓ επισημαίνεται ότι «στην Αγγλική ο όρος orthopaedics (από το orthopédie) τείνει να επικρατήσει», άρα η γραφή με -ae- δεν είναι η μοναδική. Yπάρχουν και αντίστοιχες γραφές με  -e- σε ευρωπαϊκές γλώσσες. Kαι στα αμερικανικά Αγγλικά συνηθίζεται η γραφή με -e-. Ο καθηγ. Πουρνάρας γράφει εύστοχα όμως: «και αν ακόμη στη Γαλλική ή άλλες γλώσσες η λέξη γράφεται με -e-, κανείς και ουδέποτε αμφισβήτησε την προέλευσή της από τις δύο ελληνικές  ορθός  και     παιδίον ». Ο φοιτητής Κώστας Πνευματικός ασκεί δημαγωγία, διαστρεβλώνει τα γραφόμενα των άλλων χάριν εντυπώσεων, αλλά παραβιάζει ανοικτές θύρες. Ακολουθούν όμως πιο συγκεκριμένα παραδείγματα της τακτικής που εφαρμόζει:

Ο Κώστας Πνευματικός υποστηρίζει για τον υποφαινόμενο ότι αφενός έγραψε «κανείς ποτέ δεν είπε ότι το -é- της Γαλλικής αντιστοιχεί στο   -αι-  της αρχαίας Ελληνικής» και αφετέρου «προσπάθησε στη συνέχεια να το αναιρέσει». Σχόλιο: ο Κ.Π. διαστρεβλώνει την αλήθεια. Ιδού τι είχε γραφτεί από τον υποφαινόμενο: κανείς ποτέ δεν είπε ότι «το γαλλικό -é- αντιστοιχεί  πάντοτε  στο ελληνικό  -αι- ». Ο Κώστας Πνευματικός δηλ. παρέθεσε το χωρίο παραλείποντας την κρίσιμη λέξη  πάντοτε ! Δυστυχώς, όμως, για τον Κ.Π., scripta manent. Και τα γραπτά που μένουν, αποδεικνύουν ότι και σε αυτήν την περίπτωση παραποίησε το περιεχόμενο του σχολιαζόμενου κειμένου παραλείποντας μια λέξη που αλλάζει τη σημασία, τη λ.  πάντοτε...

Ακόμη, γράφει ο Κώστας Πνευματικός στο κείμενό του: «τη λέξη αυτή [ενν. othopaedics] χρησιμοποιεί παραπλανητικά ο κ. Β.Α., αφήνοντας να εννοηθεί από τους Έλληνες που δεν έχουν το χρόνο, τη δυνατότητα ή τη διάθεση να ψάξουν τα διάφορα ξενόγλωσσα λεξικά, ότι όλα τα ξενόγλωσσα λεξικά έχουν τη γραφή με -ae-». Σχόλιο: ο Κώστας Πνευματικός διαστρεβλώνει για άλλη μια φορά την αλήθεια. Ιδού τι είχε γραφτεί  από τον υποφαινόμενο: «ο συντάκτης της εφημερίδας  Η γλώσσα μας  σημειώνει ακόμη ότι σε δύο γαλλικά λεξικά ο όρος γράφεται με -e-. To ακριβές είναι ότι γράφεται με -é- (με accent aigu), το οποίο αντιστοιχεί στο ελληνικό  -αι-  (πβ. το γαλλ. pédiatrie «παιδιατρική»- πβ. επίσης και την αγγλική γραφή orthopaedics, που θα έπρεπε να λέει πολλά σε όσους ανατρέχουν σε ξενόγλωσσα λεξικά, για να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα σχετικά με την ετυμολογική προέλευση του όρου  ορθοπαιδική)». Από αυτό το χωρίο δεν προκύπτει σε καμιά περίπτωση το συμπέρασμα ότι κατά τον υποφαινόμενο  όλα  τα ξενόγλωσσα λεξικά έχουν τη γραφή με -ae-. Απλώς, κάναμε παραπομπή σε μια γραφή, αυτήν με -ae-, που αποσιωπήθηκε σε άρθρο μιας πειραϊκής εφημερίδας. Και γράψαμε «παράβαλε και την αγγλική γραφή orthopaedics». Κανείς δεν είπε ότι η γραφή με -ae- απαντά σε  όλα  τα ξενόγλωσσα λεξικά. Η λέξη  όλα  αποτελεί παραπλανητική προσθήκη του Κ. Πνευματικού, που και αυτή παραποιεί το περιεχόμενο του σχολιαζόμενου κειμένου...

Πάντως, αξιοσημείωτη είναι και η απόδοση της  ορθοπαιδικής  στη Γερμανική ως Οrthopädie. Ο συγκεκριμένος τύπος παριστάνεται με το -ä-, τη σύγχρονη μορφή της διφθόγγου -ae- που υπήρχε παλιότερα στη γερμανική ορθογραφία. Tην ετυμολογική αυτή ορθογραφία, όπως και την επιστημονική ετυμολογία της λέξης, καταγράφουν τα έγκυρα λεξικά της γερμανικής γλώσσας. Γράφει ο Χρυσόστομος Παπασπύρου, διδάκτωρ φιλοσοφίας της σχολής γλωσσικών επιστημών του Πανεπιστημίου Αμβούργου (βλ. την ηλεκτρονική σελίδα): «εκείνο που κατά τη γνώμη μου έχει προκαλέσει σύγχυση με αποτέλεσμα την ενίσχυση της παραδοχής ότι αυτοί οι όροι [logopedics και orthopedics] έχουν σχέση με το  πόδι  και όχι με το  παιδί,  πράγμα που οδήγησε στην εσφαλμένη ορθογραφία, είναι η απλοποίηση του γραφηματικού συμπλέγματος -ae- (δια του οποίου απεδίδετο αρχικά το  -αι-  της Ελληνικής στην αγγλική γλώσσα) σε απλό -e- (πρβλ. aequilibration > equilibration, haematology > hematology, laevorotatory > levorotatory, κ.τ.λ.). Στη γερμανική γλώσσα, αντίθετα, η ορθογραφία έχει διατηρηθεί με το -ä-, δια του οποίου απεδόθη αρχικά           – ορθότατα – το  -αι-  της ελληνικής (Logopädie, Orthopädie), οπότε, αν γινόταν η διατύπωση του αντιδανείου απευθείας από τη Γερμανική, δεν θα είχε προκύψει σύγχυση». Ο Χρ. Π. σημειώνει επίσης: «σήμερα η ορθογραφία του γραφήματος -ae- στην Αγγλική και Γαλλική έχει απλοποιηθεί σε -e- κι έτσι καταφαίνεται η αιτία της σύύγχυυσης. Στη Γερμανική, όμως το -ä- παραμένει, οπότε είναι εύκολο να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας για την ορθή γραφή των όρων στη Νεοελληνική» (βλ. την ιστοσελίδα).

Επίσης, ο φοιτητής Κώστας Πνευματικός φαντάζεται τους φιλολόγους «να αποφασίζουν ότι πρέπει να λέγονται  φυλόλογοι  (sic), επειδή κάποιος Αλεξανδρινός γραμματικός συνέγραψε μια πραγματεία με τον τίτλο  Περί Φύλου Λόγος ». Ο καθένας αντιλαμβάνεται πόσο άστοχος και παιδαριώδης είναι αυτός ο παραλληλισμός, που δεν αξίζει καν άλλης αντικρούσεως. Ακόμη, η υπόθεση του Κ.Π. ότι την εποχή που έπλασε ο Andry τη λέξη υπήρχαν δύο «ελευθέρως εναλλασσόμενοι τύποι»,  ορθοπαιδική  και  ορθοπεδική,  δύο παράλληλες γραφές που εμφανίζονταν ανάλογα με την ερμηνεία της λέξης, είναι εντελώς αυθαίρετη και δεν προκύπτει από πουθενά. Και στα δύο αυτά σημεία δεν αξίζει να σταθεί κανείς περισσότερο.

Στο τέλος του άρθρου του, ο Κ.Π. ισχυρίζεται δογματικά ότι η  ορθοπαιδική  θα πρέπει να γράφεται με  -ε-,  γιατί ετυμολογείται από το αρχ.  πεδώ  «περιδένω». Φυσικά, μόνο αυτό δεν απέδειξε στο εκτενές κείμενό του. Για να αποδείξει ένας αρθρογράφος ότι η επίμαχη λέξη είναι σωστό να γράφεται με   -ε-,  θα πρέπει να αναιρέσει με συγκεκριμένα, σοβαρά, επιστημονικά επιχειρήματα ένα προς ένα τα στοιχεία που τεκμηριώνουν την ετυμολογική σύνδεση του  ορθοπαιδική  με το  παιδίον  και τη διάκρισή του από το  πεδώ  «περιδένω» ή άλλους τύπους με  -ε-.  Μερικά από τα προαναφερθέντα στο τελευταίο αυτό κεφάλαιο αποτελούν ήδη απάντηση στον Κ.Π., ο οποίος δεν τα λαμβάνει υπ’όψιν. Για παράδειγμα, ανατρέχει σε λεξικά και επικαλείται τη σημερινή σημασία της  ορθοπαιδικής,  ενώ έχουμε εξηγήσει επανειλημμένως ότι τη γραφή του όρου ρυθμίζει η αρχική του σημασία. Eπίσης, ασχολείται με την ετυμολογία του αρχ.  πεδώ,  χωρίς όμως να τεκμηριώνει την παραμικρή σχέση του με τον νεότερο όρο  ορθοπαιδική.  Και η εμφάνιση του  ορθοποδώ  ή παρεμφερών τύπων στον Σοφοκλή ή την Καινή Διαθήκη επίσης δεν αποδεικνύει απολύτως τίποτε για την ετυμολογική σύνδεση της  ορθοπαιδικής  με το  πεδώ,  εφόσον δεν μαρτυρείται τύπος  ορθοπεδική  πριν από το 1741. Το κείμενο του Κ.Π., στο οποίο υποστηρίζεται η γραφή με  -ε-,  δεν έχει επιστημονικό χαρακτήρα. Δεν διαθέτει αποδεικτική δύναμη. Το μόνο που αποδεικνύει περίτρανα είναι το φαινόμενο του γλωσσικού ερασιτεχνισμού, η καταγγελία του οποίου ήταν ο σκοπός αυτού του βιβλίου. Ο Κ.Π. για δικούς του λόγους ενοχλήθηκε από την πρωτοβουλία ορισμένων γλωσσολόγων να δώσουν επιτέλους απαντήσεις για θέματα γλώσσας σε υποστηρικτές μιας συγκεκριμένης ιδεολογίας και νόμισε ότι τα γραφόμενα για την  ορθοπαιδική  ήταν η «αχίλλειος πτέρνα». Πιάστηκε λοιπόν από εκεί, αλλά ατύχησε.

Στα πλαίσια της αφελούς προσπάθειάς του να αναιρέσει τη γραφή  ορθοπαιδική,  ο Κώστας Πνευματικός φτάνει στο σημείο να παραθέσει κριτικά σχόλια για τον Γάλλο Νicolas Andry (1658-1742) και να τον συγκρίνει με έναν άλλον επιστήμονα, τον Ελβετό Jean-André Venel (1740-1791)! Ο Κ.Π. παρατηρεί ότι σε μια εγκυκλοπαίδεια Ιατρικής, από όπου απουσιάζει το όνομα του Andry, αναφέρεται ο Venel ως ο επιστήμονας χάρη στον οποίον άρχισε να εμφανίζεται στο προσκήνιο ο σχετικός κλάδος της Ιατρικής! Διαπιστώνει επίσης ότι και άλλες εγκυκλοπαίδειες του χώρου δεν αναφέρουν τον Andry. Ομολογεί, όμως, ότι σε μία εγκυκλοπαίδεια εντοπίζεται το όνομα Andry. Βεβαίως, η απουσία του Andry από το λημματολόγιο μιας, δυο ή δέκα εγκυκλοπαιδειών δεν αποδεικνύει απολύτως τίποτα! Πάλι επιστρατεύονται από τον Κώστα Πνευματικό περίεργα «ποσοτικά» κριτήρια για λόγους εντυπώσεων. Τελικά, ο Κ.Π. παραδέχεται ότι σε μια Ιστορία της Ιατρικής πράγματι λημματογραφείται ο Andry. Άρα, λοιπόν, υπάρχει Andry! Αλλά, τότε, γιατί γράφτηκαν όλα τα προηγούμενα; Επίσης, η συμβολή του Andry στην επιστήμη σε σύγκριση με αυτήν του Venel τι σχέση έχει με το συζητούμενο θέμα και με ποιον τρόπο αναιρεί ότι ο Andry έπλασε τον επίμαχο όρο; Η εμμονή μερικών στην εσφαλμένη γραφή  ορθοπεδική  αντί της ορθής  ορθοπαιδική,  και μάλιστα ενώ έχει προηγηθεί εκτενής συζήτηση και έχουν ξεκαθαριστεί τα πράγματα, αποδεικνύει τη δύναμη της ορθογραφικής συνήθειας, αλλά και τον ισχυρό ρόλο του ιδεολογικού παράγοντα στην πραγμάτευση γλωσσικών θεμάτων. Ο φανατικός ιδεολόγος θα επιστρατεύσει τα πιο απίθανα επιχειρήματα, για να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα. Ο ίδιος ο Andry  ομολογεί ρητά  ότι έπλασε τη λέξη  ορθοπαιδική  με βάση τα  ορθός  και  παιδίον  και ο συνομιλητής μας φτάνει στο σημείο να επικαλεσθεί το εξής επιχείρημα: ότι από μερικές εγκυκλοπαίδειες Ιατρικής απουσιάζει το όνoμα Andry! Κι αυτό τι αποδεικνύει άραγε; Ότι δεν υπήρξε ο Andry; Ο K.Π. κλείνει τα μάτια σε μια ρητή μαρτυρία. Και αντιτάσσει φλύαρα κείμενα με σαθρά επιχειρήματα.
 

Μια απλή περιδιάβαση σε ξενόγλωσσες ιστοσελίδες οδηγεί στα εξής συμπεράσματα:

α) ο όρος  ορθοπαιδική  δημιουργήθηκε από τον καθηγητή Αndry με βάση τη λέξη  παιδίον.  Δεν υπάρχει  ούτε μία  ξενόγλωσση πηγή στο διαδίκτυο που να περιλαμβάνει την ετυμολογική σύνδεση του όρου  ορθοπαιδική  με τα  πεδώ-πέδηση, πους-ποδός  κ.λπ. Παράδειγμα ιστοσελίδας:

β) η  ορθοπαιδική  στην αρχική της φάση αφορούσε πράγματι μόνο σε παιδιά, ενώ σήμερα αφορά σε ανθρώπους κάθε ηλικίας. Ο σχετικός όρος δηλ. έχει πλέον επεκταθεί σημασιολογικά. Παράδειγμα  ιστοσελίδας:

            γ) ακόμη κι αν στην Αγγλική η γραφή orthopaedics δεν είναι η μοναδική, είναι η ετυμολογικά σωστή. Η αντίστοιχη γραφή orthopedics θα μπορούσε να θεωρηθεί απλώς ως παρετυμολογική με βάση το λατινικό pes-pedis «πους-ποδός». Παράδειγμα  ιστοσελίδας:

To παραπάνω κείμενο δίνει μια απάντηση στον Κώστα Πνευματικό για τον ακόλουθο ισχυρισμό του: «και ας μην ξεχνάμε βέβαια, ότι στην Αγγλική, μία λέξη που γράφεται με “ae” θεωρείται πιο “formal”, πιο επίσημη, έχει περισσότερο κύρος». Η γραφή orthopaedics δεν είναι απλώς μια γραφή με «επίσημο χαρακτήρα και κύρος», αλλά και με  ετυμολογική βάση.

δ) όποια κι αν ήταν η συμβολή του Andry στην ορθοπαιδική επιστήμη, όποια κι αν ήταν η επιστημονική του οντότητα και αξία, ένα είναι γεγονός: ότι ο συγκεκριμένος καθηγητής δημιούργησε τον σχετικό όρο! Ακόμη κι αν θεωρηθεί πατέρας της ορθοπαιδικής επιστήμης ο Venel, δημιουργός του όρου είναι ούτως ή άλλως ο Andry! Ακόμη κι αν έχει αμφισβητηθεί ο επιστημονικός χαρακτήρας του έργου του Andry, κανείς δεν έχει αρνηθεί ότι ο συγκεκριμένος καθηγητής χρησιμοποίησε πρώτος τον όρο  ορθοπαιδική.  Παράδειγμα ιστοσελίδας:

            Για το ετυμολογικό και ορθογραφικό θέμα της  ορθοπαιδικής,  έχει δημοσιευθεί σε ηλεκτρονική μορφή ένα ακόμη ατυχές άρθρο, του γιατρού Π.Μπ. (βλ. την ιστοσελίδα). Για την εισήγηση να γράφεται η λέξη    με  -αι-  και για το όλο θέμα σημειώνει ο Π.Μπ. μεταξύ άλλων τα εξής: «επληροφορήθην ότι η μετατροπή εγένετο δι’αποφάσεως της Ελληνικής Ορθοπεδικής Εταιρείας εις συνεδρίασίν της εν Θεσσαλονίκη […]. Η εισήγησις εγένετο, μάλλον, από τον καθηγητήν κ. Συμεωνίδη, ο οποίος φαίνεται, ως να αποδέχεται την άποψη ότι τη γλώσσαν μας γνωρίζουν κάλλιον ημών οι Γάλλοι και οι Αμερικάνοι […]. Ειλικρινά δεν γνωρίζω αν πρέπει να γελάσω με τα αλλοδαπά καπρίτσια ή να κλάψω με την ημεδαπή κατάντια […]. Η γλώσσα μας αφορά όλους τους Έλληνες και δεν είναι δυνατόν να παραποιείται κατά το δοκούν, από άγνοια, αγάπη στα καινοφανή, σκοπιμότητες ή ραγιαδισμό, ομάδων ή ατόμων! Κάπως έτσι, πριν κάποιες δεκαετίες, αντικατεστάθη η κατάληξη  -ης  των αρσενικών ονομάτων από την τριτόκλιτη θηλυκή (γιατί άραγε;) και, σ’άλλες περιπτώσεις, επιρρηματική κατάληξη  -ις από ανθρώπους, οι οποίοι βασιζόμενοι στην αναμφισβήτητη διάκριση στον τομέα τους – κυρίως καλλιτεχνικό – εθεώρησαν ότι είχαν το δικαίωμα να παραποιήσουν, μαζί με το όνομά τους, και τη γλώσσα μας! […]. Ως Έλλην πολίτης που – αν μη τι άλλο – γνωρίζει τη γλώσσαν του και (συγχωρήστε μου την αναφορά) ως τέως μαθητής των κορυφαίων Ελλήνων Φιλολόγων, στο κορυφαίο γυμνάσιο-λύκειο της χώρας, είμαι πεπεισμένος ότι ο όρος  ορθοπεδικός  προκύπτει από την  ορθή πέδηση  = ορθή βάδιση […]. Απευθύνομαι στον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο, στον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών, στο Υπουργείο μας που χορηγεί τους τίτλους ειδικότητος αλλά και στο Υπουργείο Παιδείας που έχει την ευθύνη της γλώσσας μας και ζητώ να αποκαταστήσουν την γενομένη επιπολαίαν και ανεύθυνον αλλαγήν. Χρησιμοποιώ αυτούς τους χαρακτηρισμούς, απορρίπτοντας την άποψη των “έξωθεν πιέσεων”, διότι τότε θα έπρεπε να αναφερθώ όχι απλώς σε άδολους “πιθηκισμούς”, αλλά σε ύποπτες σκοπιμότητες και επαίσχυντους ραγιαδισμούς!». Το άρθρο αυτό του γιατρού Π.Μπ. συναγωνίζεται σε ηχηρή αερολογία ακόμη και την επιστολή του φοιτητή Κ.Π. που είδαμε προηγουμένως. Φυσικά, σε τέτοιες περιπτώσεις οι παράγοντες που συντελούν στη διατύπωση αβάσιμων απόψεων για τη γλώσσα και μάλιστα σε τόσο έντονο ύφος είναι μονίμως δύο, η έλλειψη επιστημονικής γνώσης και ο ιδεολογικός φανατισμός. Η διαφορά των δύο τελευταίων κειμένων μεταξύ τους είναι απλώς ότι ο γιατρός Π.Μπ. δεν μπήκε στη διαδικασία να παραθέσει στοιχεία που θα αποδείκνυαν εσφαλμένη τη θέση των γλωσσολόγων για το συγκεκριμένο θέμα, την οποία μάλλον δεν γνώριζε λεπτομερώς. Από αυτήν την άποψη, ο ιδεολογικός χαρακτήρας του κειμένου του δεν είναι τόσο συγκεκαλυμμένος. Από τα γραφόμενα του Π.Μπ. αξίζει να σχολιαστεί μόνο ένα σημείο, όπου υπαινίσσεται ίσως την επιλογή ορισμένων καλλιτεχνών, όπως ο αείμνηστος Μάνος Χατζιδάκις, να γράφουν το επώνυμό τους με κατάληξη  -άκις  και χαρακτηρίζει αυτήν την ορθογραφική τάση ως παραποίηση της γλώσσας. Η επιστημονική αλήθεια είναι ότι τα αρσενικά ονόματα σε  -άκις  προήλθαν από ουδέτερα σε  -άκιον,  όπως απέδειξε με στοιχεία ο πατέρας της ελληνικής γλωσσολογίας Γεώργιος Χατζιδάκις (1905: 422- 423), ο οποίος ακριβώς γι’αυτόν τον λόγο έγραφε το επώνυμό του με  -ι-  στην κατάληξη. Άρα, ο παραλληλισμός που επιχείρησε ο Π.Μπ. είναι άστοχος, αλλά ενδεικτικός της άγνοιας για την οποία έγινε λόγος προηγουμένως. Κάποιος στο διαδίκτυο έγραψε εύστοχα ότι, για να κάνουμε μια εγχείρηση, δεν κλείνουμε ραντεβού στο ...Ίδρυμα Τριανταφυλλίδη. Ομοίως, σε θέματα γλώσσας, συνήθως πιο έγκυρη γνώμη εκφέρει ο ειδικός, δηλ. ο γλωσσολόγος.

            Ο εκτενής σχολιασμός κειμένων όπως του γιατρού Π.Μπ. περιττεύει, εφόσον έχει προηγηθεί η διεξοδική αναφορά στην ετυμολογία της λέξης. Ας σημειωθεί μόνο το εξής: ο συγγραφέας Δ.Σ. σε προαναφερθέν ατυχές άρθρο του  χαρακτήρισε εφεύρεση αγραμμάτων και ριζικά σφαλερή τη γραφή  ορθοπαιδική,  ενώ έκανε λόγο για φαιδρότητες (εμείς καλύτερα να μην πούμε ποιοι λένε φαιδρότητες και είναι αγράμματοι. Κι αν όχι αγράμματοι, τουλάχιστον γλωσσολογικά ανενημέρωτοι). Και ο συντάκτης ενός σημειώματος δημοσιευμένου στο διαδίκτυο σχολιάζοντας ειρωνικά τους γιατρούς που επιλέγουν τη σωστή γραφή, αυτήν με  -αι-,  γράφει «να βράσω τις σπουδές τους», ενώ αναφωνεί «έλεος» και «ήμαρτον»!  Σε σχόλια αυτού του τύπου δεν χρειάζεται να απαντούμε για δύο λόγους: πρώτον, γιατί τα προαναφερθέντα στοιχεία που αποδεικνύουν τη βασιμότητα της γραφής  ορθοπαιδική  κάνουν από μόνα τους τέτοια σχόλια να πέφτουν στο κενό. Δεύτερον, γιατί τελικά όποιος θυμώνει υπερβολικά με το κύμα γλωσσικού ερασιτεχνισμού που μας κατακλύζει (συχνά μάλιστα στο όνομα μιας κακώς εννοούμενης φιλοπατρίας και αγάπης για τη γλώσσα) χάνει τις εντυπώσεις, αλλά προπάντων το δίκιο του.