Wojciech Jaruzelski

Przemówienie z okazji Święta 1 Maja

wygłoszone 1 maja 1989 r.

Witam was i pozdrawiam serdecznie na dzisiejszym wiecu. Setna rocznica ustanowienia międzynarodowego święta ludzi pracy zbiega się z półwieczem napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę. Dlatego właśnie spotykamy się na Placu Zwycięstwa. Różne nosił w przeszłości nazwy. Różne nad nim powiewały flagi. Przed nami Grób Nieznanego Żołnierza — sanktuarium, pomnik walki narodu o wolność i suwerenność. Jego strzaskane kolumny — to milczące, wierne ojczystych losów przypomnienie.

Z dalszej i bliższej historii wynieśliśmy naukę, że Polska nigdy więcej nie może być słaba, osamotniona, skłócona. Ten testament poległych wypełniamy dziś w nowych warunkach wewnętrznych i zewnętrznych.

Pękają kry zimnej wojny. Przemiany w świecie socjalizmu sprzyjają uzdrowieniu klimatu międzynarodowego, przynoszą śmiałe inicjatywy, pobudzają konstruktywny dialog, prowadzą do ograniczenia zbrojeń. Wiosna 1989 roku pozwala i nam patrzeć spokojniej w przyszłość.

Nieraz zmieniały się hasła i formy pierwszomajowych obchodów. Lecz treść tego święta jest od stu lat niezmienna. To hołd dla ludzkiego trudu. To pamięć o walce wielu robotniczych pokoleń. To coroczny przegląd sił postępu, trwałości ich dążeń, woli wspólnego działania.

Wkrótce obchodzić będziemy czterdziestą piątą rocznicę powstania Polski Ludowej. Jej rzeczywisty dorobek — to zasadnicza, nieścieralna część życiorysu wszystkich tych, którzy nie ulękli się ogromu pracy, nie stali z boku. O kilkaset metrów stąd, po drugiej stronie spalonego doszczętnie Teatru Wielkiego, odbył się w pamiętnym maju 1945 roku pierwszy wiec w wyzwolonej stolicy. Wśród martwych ulic i niekończących się zgliszcz wyszli na demonstrację ci, którzy ocaleli, którzy wbrew wszelkim przeciwnościom postanowili: podniesiemy ojczyznę z ruin. W każdym warszawskim kamieniu, w każdym polskim budynku, moście i ornym zagonie tkwi cząstka człowieczego wysiłku, niepodważalna prawda o uczciwie przepracowanych latach.

Nie ma na świecie narodu, którego historię można byłoby po prostu podzielić na rozdziały czarne i białe. Nie jesteśmy wyjątkiem. Dobro i zło, poświęcenie i egoizm, słuszność i błąd splatały się również w naszej przeszłości. Bieg dziejów wniósł do programowych wizji niejedną korektę. Wyciągamy najgłębsze wnioski z pochopnych teorii, a zwłaszcza z błędnych praktyk. Powracamy do najcenniejszych tradycji polskiej lewicy, do najczystszych wartości naszego ruchu.

Z przeszłości trzeba czerpać nauki. Różne są w niej stronice. Różne siły mają swe grzechy. My o swoich mówimy otwarcie. Oby czynili tak wszyscy. A do pełnej prawdy niech dochodzą historycy — żyjącym dla pamięci, potomnym ku przestrodze. Zamknijmy więc księgę polskich żalów i goryczy. Rozpamiętywanie w nieskończoność tego, co minęło — to walka z cieniem. Dziś trzeba nade wszystko wiary we własne siły, skupienia całej narodowej energii „w jedno ognisko".

Towarzyszą nam na dzisiejszym wiecu hasła-drogowskazy.

• Pokój — bo od jego utrwalenia zależy przyszłość Polski, Europy, świata.
• Patriotyzm — bo on jest miarą obywatelskiej odpowiedzialności za Rzeczpospolitą, za jej siłę i pomyślność.
• Internacjonalizm — bo nasze miejsce jest po stronie postępu, po lewym brzegu nurtu historii.
• Praca — bo tylko ona zapewnić może rozwój gospodarczy, dobrobyt narodu.
• Porozumienie — bo krajowi trzeba dziś przede wszystkim spokoju i wspólnego działania.
• Socjalizm — bo jego idee sprawiedliwości zakorzeniły się głęboko w świadomości ludzi.

Wartki bieg wydarzeń do głębi odmienia naszą rzeczywistość. Łatwo nieraz o utratę równowagi, poczucia kierunku. A my musimy iść tylko naprzód: usuwać to, co się przeżyło; bronić tego, co trwałe; rozwijać to, co jutrem socjalizmu. Każda inna droga wiodłaby donikąd.

W przyszłym miesiącu czeka nas wielki narodowy egzamin. Pójdziemy do urn wyborczych, aby w zgodzie z obywatelskim sumieniem wybrać najwyższą, suwerenną władzę naszego państwa — Sejm i Senat Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Weszliśmy na drogę zasadniczych reform. Poważyliśmy się na rzecz niezwykłą. Podejmujemy ją w przekonaniu, że patriotyzm, rozwaga, poczucie obowiązku wobec wspólnego państwa przeważają nad zacietrzewieniem, nad stronniczym, partykularnym interesem.

Niech kampania wyborcza stanie się szkołą wysokiej kultury politycznej, rzeczowej dyskusji, uczciwej rywalizacji. Nasza koalicja świadoma jest swej odpowiedzialności. Ludzi traktuje poważnie. Nie będzie więc obiecywać złotych gór, rzucać słów na wiatr.

Dziś — dzień świąteczny, radosny. Ale codzienność jest inna, trudniejsza. Lepszych czasów nikt nam jednak nie da w prezencie. Liczmy przede wszystkim na samych siebie, mierzmy „zamiary według sił". Oby najbliższy czas dowiódł raz jeszcze, że „Polski jesteśmy warci”.

• Pozdrawiam robotników, chłopów, inteligentów — wszystkich ludzi pracy pomnażających materialne i intelektualne wartości narodu.
• Pozdrawiam członków Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — wiernej ideałom sprawiedliwości społecznej, sprawie reform i porozumienia narodowego.
• Pozdrawiam naszych sojuszników ze Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, stowarzyszeń katolików i chrześcijan świeckich, miliony bezpartyjnych współtworzących Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego, kształtujących szeroką koalicję na długiej już wspólnej drodze.
• Pozdrawiam działaczy ciał przedstawicielskich, samorządów terytorialnych oraz pracowniczych — wszystkich, którzy u samych podstaw, uporczywie, codziennie wcielają w życie zasady demokracji.

• Pozdrawiam wielomilionowe rzesze związkowców. Niech w służbie pracowniczych praw wszystkim nurtom związkowym zawsze towarzyszy poczucie nadrzędności ogólnospołecznej i państwowej racji.
• Zwracam się z szacunkiem do starszego pokolenia mieszkańców miast i wsi, do weteranów, walki i pracy, którzy w trudzie i znoju tworzyli zręby, budowali i osłaniali ludową ojczyznę.
• Zwracam się z serdecznym słowem do młodych Polaków — zwracam się z życzeniem, aby czytali wnikliwie księgę nauk naszej historii, aby budowali ten sam polski gmach, lecz lepiej. Aby zmierzali po swojemu do tego samego celu.

„Myśl nowa blaski promiennymi ogarnie ludzki ród" — śpiewali te dumne słowa dziadowie i ojcowie. Ileż trzeba było przejść, ile przecierpieć, aby „myśl nowa" stała się rzeczywistością. Aby obok biało-czerwonej czerwony robotniczy sztandar powiewać mógł między Bugiem i Odrą, od Świnoujścia po Przemyśl, w wolnej, sprawiedliwej, bezpiecznej Polsce.

Niech dzisiejsze majowe święto przysporzy nam ufności i nadziei!

Niech żyje nasza ojczyzna — Polska Rzeczpospolita Ludowa!

Niech się święci 1 Maja!

Tekst na podstawie książki W.Jaruzelskiego „Przemówienia 1989”, Warszawa, Książka i Wiedza 1990, s. 106-109.

Przejście do strony „Teksty”

Przejście do Strony Głównej