ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ Γ.Υ.

_____ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ Γ.Υ.

_____ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΝΘΡΑΣΠΕΝΤΑ:

_____Ανδρέας Καραντώνης (Ν. Εστία, ΝΒ' -69, σελ 965):
_____Αξιοπρόσεκτη περίπτωση ο Γιάννης Υφαντής, προσθέτει νότες Ρούμελης και Ήπειρος στην ημι-υπερρεαλιστική του φαντασία και διάλεκτο, που τονώνουν τη γλώσσα του και την έκφρασή του με λησμονημένους γλωσσολεκτικούς χυμούς:
_____"Α των χλωρών καλαμποκιών
_____ο δροσερός τριγμός καθώς γουρμάζουν μες στη νύχτα..."
_____Ο Υφαντής διατηρεί μιαν ελληνική αίσθηση στους στίχους του, αν και ο κόσμος του ανήκοντας περισσότερο στο όνειρο και στη σκέψη, φαίνεται επηρεασμένος εδώ κι εκεί από Έζδρα Πάουντ, Σεφέρη και Ελύτη. Επιδράσεις νόμιμες και φυσικές για ένα νέο προικισμένο με πλατειά φαντασία και ικανότητα μυθοπλαστική, καθώς δείχνει τούτο το σκυθρωπό, πλαστικό και με δραματική επιγραμματικότητα, μικρό μα τέλειο στο είδος του ποίημα "Χωρόχρονος"... Ψαύει κι αυτός όπως τόσοι άλλοι το μηδέν, αλλά για ν' αποστάξει ποιητική ουσία μέσα από μια δυνατή εικόνα, που εμφανίζει το μηδέν σα θηρίο:

_____"Νά 'μαι εδώ που το Μηδέν δαγκώνει την ουρά του
_____ με ηδονή
__________ και πόνο
_____ νά 'μαι
_____ στο μέσον της αιωνιότητας
_____στην αρχή και στο τέλος της".

_____Και σ' ένα δίστιχο που θυμίζει κάποιες σαν περιπαίχτρες ρίμες του Καβάφη και του Σεφέρη, ξαναδένεται με το Μηδέν:

_____"Ολα του Μηδενός μεταμορφώσεις είναι· μάγια.
_____Φόρεσε δαχτυλίδι το μηδέν και ξόρκισε τη Μάγια".

_____Αλέξης Ζήρας (περιοδ. ΑΝΤΙ, 1977):
_____Ποίηση που αναζητεί τα αρχέτυπα της γλώσσας σε μύθος και στοιχεία της κοσμογένεσης. Η φωτιά, το νερό, ο ήλιος και ο έρωτας αποτελούν φυσιοκρατικές έννοιες που διατρέχουν συνέχεια την ποίηση του Γ. Υ. Η παγανιστική θεώρηση των πραγμάτων χωρίς να υπολείπεται μια σκωπτική διάθεση για τον ευρύτερο υπαρξιακό ή κοινωνικό χώρο, ανακαλεί επιδράσεις από την ποίηση του Έζρα Πάουντ ή ακόμα θρησκευτικά στοιχεία της ανατολικής μυθολογίας. Από τις αξιολογότερες ποιητικές παρουσίες των τελευταίων ετών.

_____Τάσος Λειβαδίτης, (Αυγή 17.12.1978):
_____...Φύση πολυεδρική ο Υφαντής αλλά με έντονη κλίση προς την δραματικότητα, συχνά για να την κάνει πιο "απαλή" τη ντύνει με παραδοξότητες. Σαν τα παιδιά που όταν μένουν μόνα τους για να μην φοβούνται διηγούνται παραμύθια στον εαυτό τους...
_____...Ακόμα και η λέξη "Μανθρασπέντα" είναι σαν ένα μαγικό ξόρκι, χωρίς ειδικό νόημα, αλλά γεμάτο από σημασίες. Είναι οι λέξεις που εφευρίσκουν τα παιδιά και που περικλείουν όλο τον κόσμο τους, ακατανόητο για τους μεγάλους. Ο Υφαντής, σαν ποιητής, κρατάει μέσα του ατόφια όλη την παιδικότητα, ακόμα κι όταν θέλει να επιδείξει κάποιον μηδενισμό (που φυσικά δεν είναι οι καλύτερες ποιητικές ώρες του). Η έκσταση μπροστά στο μυστήριο του κόσμου είναι περισσότερο κοντά στην ιδιοσυγκρασία του.

_____Κατερίνα Αγγελάκη, (περιοδικό ΕΠΟΠΤΕΙΑ, 1978):
_____Ο Υφαντής με την πανάρχαια τράπουλα ρίχνει μια καινούργια πασιέντσα στην ποίηση. Η αίσθηση ενός κύκλου, ενός καιρού, Time present and time past (T.S.Eliot, Four quartets) γιομίζει τα ποιήματά του. Τίποτε δε έχει ειπωθεί ακόμη, είμαστε ανάμεσα "στα πατήματα των αγγέλων" και "στου λύκου τα πατήματα πάνω στο χιόνι", ακολουθώντας "τα χνάρια του πνεύματος στο χαρτί"...

_____Γιώργος Μαρκόπουλος, (Θούριος, 1978):
_____...Ένα ποτάμι με ποίηση είναι το βιβλίο του, που μας κατακλύζει. Ένας λόγος χείμαρρος ομορφιάς και ευρηματικότητας που μας συνεπαίρνει. Σε κάθε γραμμή του καιροφυλακτεί η έκπληξη και η χαρά της ανεπητήδευτης ομορφιάς. Η σπαταλημένη τρυφερότης των νεανικών μας χρόνων με την συνειδητά οδυνηρή ανάβαση του μεγάλου πια, συνυπάρχουν τόσο αρμονικά. Η πρωτόγονη θυμοσοφία του λαϊκού, ή πληθωρική και υγιής, με τη φινέτσα της κοσμοπολίτικης λεπτότητας συμβαδίζουν.

_____Αντώνης Φωστιέρης (περιοδ. Τομές, 1978):
_____Μες στο τραγούδι του ανακουφίζονται ανάκατα μνήμες αιώνων (μνήμη ιστορική και μνήμη του αίματος), πρόσωπα υπαρχτά ή του παραμυθιού, ορατές ή αόρατες δυνάμεις, τοπία εξωτικά ή της ελληνικής επαρχίας, χρόνος και χώρος μια μάζα...
_____..Με ένστιχτο γνήσιο και σκόπιμα ακαλλιέργητο "άγριο", (είναι ο χίππυ-ασκητής και επικούρειος, ο αναρχικός της ζωής, που έχει όμως ξεπεράσει τον ύφαλο της αδιαφορίας και του κυνισμού) κρατώντας το κέφι και τον ερωτά του, με όραση διαπεραστική, "σαν τον θεό του Εκκλησιαστή / που βλέπει παρελθόντα όλα τα πράματα" σκοπεύει ίσια στην καρδιά φαινομένων και ουσίας, πλημμυρίζοντάς μας στις καλύτερες στιγμές με θαυμασμό κι ευφροσύνη.

_____Γιώργος Μαρκόπουλος, (ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΑΛΛΗ ΓΛΩΣΣΑ, Νεφέλη 1994):
_____ ...Ο Υφαντής "πιστεύει" στην "ηλιακή-βασιλική" καταγωγή του και στο ότι επιπλέον αποτελεί συνέχεια των χρισμένων θεϊκών ποιητών που δεν κατακτούσαν τη γνώση με κανέναν άλλο τρόπο, ει μη μόνο μελετώντας τα ίδια τα ζωντανά όντα ("Τσε Γιάγκ"):

_____Ήλιος με δυό φεγγάρια έμοιαζε ο αυτοκράτορας Τσε Γιάγκ κ' οι δυό γυναίκες του μα οι ________φίλοι του ήταν
_____άλλος στο ζώδιο του Χοίρου κι άλλος
_____στο ζώδιο του Πετεινού.
______________________Τσε Γιαγκ: ήρθε στο νού μου
_____καθώς μικρογραφία της ηλιακής του ασπίδας βρήκα σε ζωύφιο του καπνού·
_____(ζωύφιο απ' αυτά τ' ασήμαντα, που προσποιούνται τα ασήμαντα, επίτηδες,
_____για να μπορούν να φέρουν ππάνω τους ακίνδυνα -χάριν των ποιητών-
_____σήματα, σύμβολα και χάρτες μυστικούς).

_____...Επίσης θέλω να τονίσω ότι αφετηρίες του ακόμη αποτελούν η ελληνική μυθολογία και ιδιαίτερα ο ομηρικός χώρος (σύμβολό του ο Οδυσσέας), η σημιτική, η ινδική, η Αρχαία Έδδα των Σκανδιναυών, και από τη μεριά της σκέψης και της σοφίας, οι Προσωκρατικοί και κυρίως ο Ηράκλειτος, ο Λάο Τσε (Ταό Τε Τσίγκ), οι Ζεν, καθώς και μια εύκολα διακρινόμενη αίσθηση από το Μεγάλο μεσημέρι του Νίτσε:

_____("ΝΑΤΟΙ ΜΑΣ ΠΑΛΙ ΕΔΩ
_____ΒΟΥΝΑ ΤΟΥ ΑΛΑΤΙΟΥ ΚΙ ΑΠΑΝΩ ΤΟΥΣ ΤΟ ΖΩΟ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ
_____ Ο ΠΟΝΟΣ ΣΤΟ ΕΒΓΑ ΤΟΥ ΚΑΙ Η ΘΑΛΑΣΣΑ
_____ΝΑΤΟΙ ΜΑΣ ΠΑΛΙ ΕΔΩ
_____ΠΡΙΝ ΚΛΕΙΣΕΙ ΜΙΑ ΣΤΙΓΜΗ
_____ΥΣΤΕΡΑ ΑΠΟ ΜΙΑ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ
_____ΝΑΤΟΙ ΜΑΣ ΠΑΛΙ ΕΔΩ
_____ΕΛΑ ΛΟΙΠΟΝ").

_____Ακόμη, τα σύγχρονα συγκροτήματα pop μουσικής δείχνουν να τον έχουν επηρεάσει, καθώς και οι τράπουλες, τόσο η κοινή όσο και εκείνη του Ταρό....

_____ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ Ο ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΕΑ:

_____Ηλίας Κεφάλας (περιοδ. Διαβάζω τεύχος 13 Ιαν. 1988):
_____Ο Γιάννης Υφαντής έλκεται από την αυθεντική γλώσσα της ποίησης, από το βαθύ μυστήριό της και την αδιάφθορη ύλη της, από τα μυστικά τελετουργικά και τα ιερά στοιχεία της, ως τέχνης που αντλεί πάντα μέσα από τις κρυφές και συγκεκριμένες ψυχοσωματικές μας δυνατότητες.
_____Χαρακτηριστικό είναι ότι η συλλογή "Μανθρασπέντα" τελειώνει με τον ήλιο, ενώ "Ο Καθρέφτης του Πρωτέα" τελειώνει με τη νύχτα. Η ποίηση του Υφαντή είναι μια διαρκής ανίχνευση των πηγών της ζωής. Γι αυτό και το φως έχει έννοιες αρχετυπικές έως μέχρι και εσχατολογικές. Το φως σε συνδιασμό με το αντίθετο του - αντίστοιχο του, το μαύρο, του σκοταδιού, διαποτίζει την ποίησή του και γίνεται κύριος άξονας της συμβολιστικής του. "Το αρχέτυπο θυσίας ηλικακού λόγου" δεν είναι μια τυχαία σελίδα μέσα στη συλλογή του.

_____Γιώργης Κεντρωτής, (Τραμ τ. 3, 1988):
_____...Ο καθρέφτης του αντανακλά την ουσία της νυν παρουσίας του Όντος. Όντας "Πρωτέας" ο ποιητής συγκεντρώνει στο κάτοπτρό του το αρχαίο Σύμπαν στη μεγίστη αντίθεσή του: άνω και κάτω, και αναλαμβάνει να δραματοποιήσει την "μία και ωυτή" της Ηρακλείτειας οδού. Πρόκειται για μια ποιητική, ήκιστα αισθητική κοσμογονία, μέσα στον ήδη υπάρχοντα κόσμο. Τα ηλιακά ζώα της γης νοσταλγούν την αθάνατη πατρίδα τους όπου τα πάντα ήσαν ένα και μεταλαμβάνουν φωτός, για να νοιώσουν μια στιγμή αθάνατα: Να μπορούν να βιώνουν τη ζωή του πρωτεϊκού πατέρα τους, του Φωτός και να κατορθώνουν το αδύνατο: Να καθρεφτίζονται στο σκότος.

_____Πέτρος Ρεζής, ( "Εξόρμηση", Κυριακή 4.1.87)
_____Εννέα χρόνια μετά την πρώτη του συλλογή "Μανθρασπέντα", ο Γιάννης Υφαντής μας έδωσε την χρονιά που πέρασε τον Καθρέφτη του Πρωτέα (εκδ. Ιανός): Ο ποιητής οργανώνει το υλικό του σε τέσσερις ενότητες, με κύρια ποιητική τακτική τον εγκιβωτισμό του σε μια σπαρασσόμενη μήτρα, μιας πολύχορδης κοσμικής (συμπαντικής) τελετουργίας. Το σύμπαν νοείται ως οφθαλμός που κοιτά τα εγκόσμια και αντικρύζεται από αυτά. Ο "Καθρέφτης του Πρωτέα" είναι μια στοχαστική επίκληση διάρκειας ή καλύτερα, ένα ηδονικό κείμενο που οικοδομείται πάνω σε συνεχείς επικλήσεις.

_____Έλενα Χουζούρη, (περ. Γράμματα και Τέχνες, 2η περ. τ 50, 1987):
_____Θα πρέπει να παρατηρήσουμε πως το ύφος και το ήθος της γλώσσας που μεταχειρίζεται ο Γιάννης Υφαντής, είναι απόλυτα εναρμονισμένα με τα όσα σημαίνουν. Οι εσωτερικοί ρυθμοί των ποιημάτων είναι αρμονικοί και υποβάλλουν την εμπιστοσύνη στη στερεότητα και την ισορροπία των αρμών τους. Ο Γιάννης Υφαντής, προσδίδει αναμφισβήτητα στο ποιητικό τοπίο της γενιάς του μια συμπαντική διάσταση πέρα από χρόνο και χώρο, αντιμετωπίζοντας τον άνθρωπο και τη διαδρομή του από τη ζωή ως τον θάνατο με μια πρωτογενή και πυρηνική αντίληψη. Πρόκειται για μια ποίηση που δεν περιορίζεται στα θραύσματα ζωής -όπως των περισσότερων της γενιάς του- αλλά τολμά ν' απλώσει την αγωνία και την ευαισθησία της πέρα από το Μύθο και την Ιστορία, στην πρωταρχική ύλη και ουσία του κόσμου.

_____Ευγένιος Αρανίτσης (Ελευθεροτυπία, 1 1 Οκτ. 1989, μιλώντας για το σύνολο του έργου του Γ.Υ.):
_____...Η ποίηση εδώ είναι το χαμένο όνομα του Θεού, ένας ατέλειωτος συλλαβισμός μέχρι να προφερθεί εκείνο το ξόρκι γυρω από το σιωπηλό ήχο του οποίου περιστρέφεται το σύμπαν. Είναι σαν ο ποιητής να μη γράφει πια ποιήματα: Προσεύχεται με τον τρόπο ενός μυημένου, το ίδιο του το σώμα είναι ένα ιερογλυφικό που υποδηλώνει τη θεία δύναμη, ένα μυστικό κείμενο, ο αναγραμματισμός που έψαχναν οι καββαλιστές.

     Γιώργος Καραβασίλης (Από αφιέρωμα του Περιοδικού "Νέο Επίπεδο" Φεβρουάριος 2002):
     Ευθύς εξαρχής, χαιρετώντας τον Γιάννη Υφαντή, θέλω να τονίσω ότι τον θεωρώ μια πολύτιμη φλέβα της νεότερης ποίησής μας, για ν' αποφύγω τον συμβατικό όρο της γενιάς του '70, όπου ηλικιακά ανήκει.
     Ό Υφαντής ακολουθεί τον δικό του μοναχικό δρόμο, ασχέτως γενεών, κουβαλώντας σε ερημιές και ατραπούς το δικό του πλούσιο ωφέλιμο φορτίο. "Αν και από πολλές πλευρές βρίσκεται στο περιθώριο, που πολύ εκτιμώ και σέβομαι, τον χαρακτηρίζει ή συνέπεια απέναντι στη διαδρομή του, στης φήμης τους δύσβατους δρόμους, όπως λέει κι ό ποιητής, που από κάτω της υποφώσκει μια τεράστια υπαρξιακή αγωνία, οπού μυστικιστικά στοιχεία της Ανατολής δένονται με την παράδοσή μας και τα αναπόφευκτα σύγχρονα τεχνολογικά στοιχεία που, θέλουμε δεν θέλουμε, τα βιώνουμε καθημερινά.
     Ό Υφαντής διεκδικεί, και το πετυχαίνει, να κρατήσει την ελεύθερη ταυτότητα ως ποιητής με τα δικά του σύμβολα, όπως είναι ο ήλιος, ο καθρέφτης, το σανίδι, το αλάτι, μοιράζοντας με τον δικό του τρόπο μηνύματα παγκόσμιας ποίησης, μιας αγωνίας συμπαντικής, αλλά και γήινης, Θα αναφερθώ στο ποίημα

«Χελώνα»: «Δέκα χιλιάδες χρόνια πού σε βλέπω να βαδίζεις
από την πέτρα προς την αστραπή.
Κ' είσαι το όρoς που κινείται επειδή
ποτέ δεν αμφιβάλλει ή πεταλούδα.
Χελώνα σκάφη μου, ασπίδα μου, κούπα των ήχων
καύκαλο αλεξίβροχο και άλεξίπετρο
είσαι το αρχέτυπο της γης και τ' ουρανού, χελώνα, ναι
'είσαι η άναστραμμένη καί γι' αυτό πάντα γεμάτη
κούπα του αετού».

Μπορεί ν' αντιληφθεί κανείς όχι μόνον το εύρημα της μυθοπλασίας, αλλά και την εκτόξευση είκονοπλασίας και λογοποιίας σ' έναν πολύ υψηλό βαθμό. Μια άλλη αίσθηση, κρυπτικής ποίησης αυτή τη φορά, δίνουν οι «καθρέφτες», ένα σύμβολο που κυκλοφορεί συχνά στο έργο του Υφαντή:

«Στους περισσότερους ανθρώπους βλέπεις
τον εαυτό σου "δι' έσόπτρου εν αίνίγματι". Σχεδόν
πάντα μπροστά σου στέκουν ή περνούν
στενοί καθρέφτες, ραγισμένοι ή θολοί. Καί σκέφτομαι
που η παρουσία του θεού, ή όπως λένε η Δευτέρα Παρουσία άλλο δε θα 'ναι
παρά ένας καθρέφτης καθαρός, μεγάλος, οπού ολόκληρο
θα δείς τον εαυτό σου κι ολοκάθαρη
της παρουσίας σου την ουσία θα χαρείς».

Φυσικό είναι ο ποιητής να αναζητά τις ρίζες του πάντα με τη σύγχρονη αίσθηση των πραγμάτων. Στίς «Μυκήνες» ακούγεται κάποιος μακρινός άποηχος του Σεφέρη, χωρίς όμως να καταργείται η προσωπική παρουσία στα πράγματα:

«Φτάνουμε μεσημέρι κι ανεβαίνουμε
-προς τα παλάτια του Αγαμέμνονα-
τη στέρνα καί τ' αρχαία μαντριά. Περνώ
την πύλη των Λεόντων, πάντα
για τελευταία φορά.
'Ηρωικέςμεγάλες πέτρες. Κι όμως
η ανατολική τους Πύλη δείχνει πώς
οι ήρωες πάνω-κάτω είχαν το μπόι μου, Ώ ήλιε
πανάρχαια χρυσή μου προσωπίδα, βγάζω σε
και μπαίνω στον πελώριο τάφο εδώ και προχωρώ
και διακρίνω δεξιά καινούργια πύλη πιο μικρή καί σταματώ
και καθρεφτίζομαι
στο σκοτάδι· Σκοτάδι.

Θα 'θελα να παρατηρήσω στο σημείο αυτό τις τομές που επιφέρει ο ποιητής στην τεχνική, στους διασκελισμούς, την ευχάριστη έκπληξη που προκαλεί στον αναγνώστη, ενώ διάχυτη παντού κυκλοφορεί μια ειρωνεία, ένα άλλο χαρακτηριστικό του, όπου από κάτω, σ' ένα άλλο επίπεδο, κυοφορείται ο διδακτισμός, με την καβαφική έννοια του όρου, που ο Υφαντής τη φέρνει στα καθ' ημάς μεσ' από σύγχρονες καθημερινές στιγμές. Αναφέρομαι βέβαια στα τελευταία του ποιήματα, που δημοσιεύτηκαν στο πολύ αξιόλογο κερκυραϊκό λογοτεχνικό περιοδικό, τον Πόρφυρα. Και μια σχέση με τους λεγόμενους καταραμένους ποιητές, το «Μυστικό»:

«Το ότι ζω δεν πάει να πει πώς δεν με σκότωσαν.
Μα ούτε καν υποψιάζονται πώς έχω
δύο καί τρία επίπεδα ζωής
- πως Ο πυρήνας μου
βρίσκεται σ' ένα επίπεδο πού είναι
αδύνατο σ' εκείνους να το φτάσουν.
"Μα στο επίπεδο εκείνο που κινούνται
σ' εκείνο πού τους ήταν δυνατό να με σκοτώσουν
σ' εκείνο το επίπεδο με σκότωσαν»

     Ό Γιάννης Υφαντής μπαίνει πια στην ωριμότητα. Τα πρωτεϊκά στοιχεία που από την αρχή της πορείας εμφανίζονται μέχρι τώρα, πιστεύω, όπως και σε κάθε ποιητή με ανάλογη πορεία -και δεν είναι πολλοί μιας τέτοιας ιδιοσυγκρασίας στις μέρες μας-, πως από τώρα θα πρέπει να τα συγκεντρώσει σε μια μεγάλη σύνθεση, για ν' αφήσει το λαμπερό στίγμα του στον αιώνα που έρχεται.

_____ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΕΝΤΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΔΕΡΜΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΟΛΟΥ:

_____Δημοσθένης Κούρτοβικ (εφ. Τα Νέα, 17.7.1992):
_____Ο αληθινός ποιητής καταφέρνει ν' απογειώσει τον αναγνώστη του ακόμη και με τα υλικά του σκώμματος ή του λιβελογραφήματος. Ο Γιάννης Υφαντής, ο πιο αιρετικός και βλάσφημος, αλλά ίσως και ο πιο ένθεος Έλληνας ποιητής που υπάρχει σήμερα, ξέρει να φκιάχνει νέκταρ ακόμη και από βόρβορο.

_____ΑΘΑΝΑΤΟΥ ΜΝΗΜΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:

_____Μαργαρίτα Καραπάνου (εφ. το Βήμα, 7.2.88):
_____Στο πρόσφατο βιβλίο του "Αθανάτου Μνήμης Σημεία" ο Γιάννης Υφαντής, επιχειρεί να διευρύνει τα όρια της ποίησης και ν' αποδείξει τη δυνατότητά της ν' αφομοιώνει στοιχεία από άλλους ετερογενείς χώρους. Λόγος διφορούμενος· χρησιμοποιεί τα μυθολογικά σύμβολα, δείχνοντας έμμεσα πως η ποίηση μπορεί να κρύβεται παντού, ακόμα και πίσω από τη γνώση, τον μυστικισμό ή τη θρησκεία. Το αρχαίο αίτημα ενός παγκόσμιου μύθου -που σήμερα τον υποκαθιστούν κάποια αιτήματα κοινής ιδεολογίας- είναι κατά βάθος αίτημα ποιητικό και μεταφυσικό. Εκφράζει τη βαθιά ανθρώπινη ανάγκη να συνδεθεί το άτομο με τον κοινωνικό κορμό και να αναγνωρίσει έναν ανώτερο σκοπό, ένα συμπαντικό ρυθμό με τον οποίο να συντονίζει τον προσωπικό του μικρόκοσμο. Η φύση γίνεται έτσι το ανοιχτό τετράδιο, όπου η λογοτεχνία δεν χρειάζεται τον συγγραφέα (ούτε τις λέξεις) για να γραφτεί. Υπάρχει από μόνη της, σαν γοητευτικό μυθιστόρημα ή σαν ποίημα αχειροποίητο.

_____ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ:

_____Δημοσθένης Κούρτοβικ, ("Τα ΝΕΑ",30 Δεκ. 1997):
_____Στο χώρο της ποίησης, θα δώσω ιδιαίτερη έμφαση στη συλλογή Ναός του Κόσμου του Γιάννη Υφαντή, του πιο ιδιότυπου και πιο οργιαστικού από τους εν ενεργεία ποιητές μας. Ο φυσιοκρατικός μυστικισμός του βρίσκει εδώ μερικές από τις ωραιότερες εκφράσεις του, αν και νομίζω πως διακρίνω τις πρώτες "τιτανώσεις" ενός δόγματος. Οπωσδήποτε όμως πρόκειται για μια ποίηση που το νεύρο και η δαιμονική πρωτοτυπία της δύσκολα αφήνουν κάποιον ασυγκίνητο.

_____Ευγένιος Αρανίτσης, (Ελευθεροτυπία, 28 Μαΐου 1997):
_____Υπηρετώντας μιαν όλο και λιγότερο διακριτική θητεία στη μεταφυσική, ο Υφαντής δείχνει έναν καθρέφτη, στο βάθος του οποίου συγκλίνουν αμέτρητες επιρροές μυστικών πηγών, σε πλήρη αλληλεγγύη. Κεντρική πρέπει να θεωρείται η ιδέα του Κόσμου-Βιβλίου, της οποίας βρίσκουμε εδώ αμέτρητες αφαρμογές...
_____....Όπως το ήθελαν οι μυστικοί το κάθε τι είναι ένα γράμμα, το κάθε τι είναι μια φράση· το παιχνίδισμα της ύλης στα μάτια μας συνιστά αναγραμματισμούς ενός θεϊκού αλφαβήτου. Γι τον Υφαντή το λυρικό έργο είναι η αποκεκαλυμμένη γραμματική ακολουθία αυτής της επ' άπειρον νοηματοδότησης των πάντων, μέχρι την άρρητη, πρωταρχική σημασία, την πηγή του κόσμου.

_____Διονύσης Στεργιούλας, (Βest Seller, Καλοκαίρι 1997):
_____Κάθε ναός έχει τη δική του αρχιτεκτονική και τα δικά του σύμβολα. Το βιβλίο Ναός του Κόσμου, δεν είναι τυχαία χωρισμένο σε τέσσερα μέρη. Ο ποιητής υπαινίσσεται τα τέσσερα στοιχεία που αποτελούν τον κόσμο ή τα τέσσερα ζώα που συνθέτουν το συμπάντειο ζώο που (κατά τον Υφαντή -βλ. και "Ο Καθρέφτης του Πρωτέα", Ο Λόγος-) ονομάζεται Σφίγγα. Με τις "Σημειώσεις", που μοιάζουν να αποτελούν την πέμπτη ενότητα του βιβλίου, ίσως ο ποιητής υπαινίσσεται το πέμπτο μυστικό στοιχείο, τον αιθέρα ή "λόγο", χάρη στον οποίο πραγματοποιείται η ένωση των υπολοίπων.
_____...Ο Γιάννης Ρίτσος, που από την πρώτη εμφάνιση στα γράμματα του Γιάννη Υφαντή, πριν δυο δεκαετίες, δήλωσε, "επιτέλους εγεννήθη νέος ποιητής" καθώς και ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Νίκος Γκάτσος, ο Τάσος Λειβαδίτης και άλλοι ποιητές που χαιρέτησαν τη εμφάνιση του στα ελληνικά γράμματα, θα ένοιωθαν δικαιωμένοι βλέποντας ότι, μετά από τόσα χρόνια, στο έβδομο βιβλίο του, ο Γ. Υ. παρουσιάζει την ίδια συνέπεια και ποιότητα και συνεχίζει να προσφέρει τους ποιητικούς του καρπούς με το ίδιο πάντα αίσθημα ευθύνης απέναντι στο κοινό του.

_____Θ.Ε.Μαρκόπουλος, (Παρέμβαση 100, Φθιν. 1997):
_____Ο Υφαντής, μια από τις πιο ευδιάκριτες φωνές της γενιάς του 1970, κατάγεται φιλοσοφικά από τους Προσωκρατικούς και τους Μυστικούς της Ανατολής και είναι πολύ φυσικό να συλλαμβάνει τον κόσμο ως ένα μέγιστο ναό, που έχει δάπεδο τη γη και στέγη του τον ουρανό, εντός του οποίου ιερουργεί ο ποιητής. Τα όντα, έμψυχα και άψυχα (κάμπια, κουνούπι, ζωύφιο, σκάθαρος, αγκάθι, κρίνο, βότσαλο), αντιμετωπίζονται ως εικονίσματα ενός ναού μιας άλλης αρχετυπικής και ξεχασμένης σήμερα θρησκείας του παγανισμού. Και βέβαια από τον κόσμο αυτόν δεν είναι δυνατόν να λείπουν ο ήλιος-φωτοστέφανο, το φεγγάρι, η θάλασσα, το ποτάμι, η πηγή-καθρέφτης. Με λόγο διάφανο, δίχως φιοριτούρες και εγκεφαλικές σπαζοκεφαλιές, με εικόνες σαφούς περιγράμματος που ζωντανεύουν χάρη στην καίρια λέξη και το φυσικό αίμα που τους μεταγγίζει, με τη φράση να ορθώνεται ολόκληρη, ώστε να ακούγονται όλοι οι ήχοι και να γεμίζει το στόμα -ο Υφαντής, αυτός ο Έλληνας μυστικός, αναπαρθενεύει τη φύση και τα πράγματα, εκκαθαρίζει τις οξυδώσεις από τις λέξεις και τα αισθήματα, οικοδομώντας το δικό του σύμπαν, που είναι και σύμπαν της φύσης, όπου δεν υπάρχει καμμιά χυδαιότητα και όπου ότι λέγεται είναι κιόλας. Όλα σ' αυτή την ποίηση -γραφή, έρωτας, θάνατος, απρέπεια, μεγαλωσύνη- γίνονται κάτω από τη στέγη του ουρανού κι ο ποιητής δεν κάνει τίποτα παραπάνω από το να διαβάζει το μεγάλο βιβλίο της πλάσης.
_____Λιγώτερο doctus poeta από κάθε άλλη φορά ο Γιάννης Υφαντής και γι αυτό περισσότερο φυσικός, άλλοτε γαλήνιος και γλυκός, άλλοτε οργισμένος και σαρκαστικός, ρεαλιστικός και ενορατικός, γήινος και μαζί οραματικός, ποιεί τον κόσμο εξαρχής σπάζοντας τις κατασκευές-κλουβιά, που δεν επιτρέπουν στους ανθρώπους να χαρούν τη ζωή "στη μυστική της πρώτη αξία", όπως έγραφε ένας άλλος μυστικός της νεοελληνικής ποίησης, ο Άγγελος Σικελιανός.

_____θ.Μ.Πολίτης, (Ρ.Σ. Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου):
_____Η ποίηση του Γιάννη Υφαντή μας απομακρύνει από τα γνωστά και τα φθαρμένα. Φιλοδοξεί να μας κοινωνήσει τις ολοδικές του ανησυχίες και αναζητήσεις των "μυστικών κλειδιών" με τα οποία θ' ανοιχτούν κλειστές πόρτες όχι μόνο της υδρογείου και του πλανητικού μας συστήματος αλλά του σύμπαντος ολοκλήρου... ...Το ακροτελεύτιο ποίημα της συλλογής "Ναός του Κόσμου", επιγράφεται "Αείζωον". Είναι ολιγόστιχο. Εδώ ο ποιητής συλλαμβάνει και ταυτόχρονα μετουσιώνει το νόημα της παντοτινότητας της ζωής που διαρκεί όμως όσο μια αστραπή:

_____Ο κόμπος λύθηκε, ώ μάτια μου
_____κανείς δεν ξέρει γιατί τρέχει των δακρύων σας η πηγή.
_____Το ξέρουν μόνο αυτοί που στο εικόνισμα του Κόσμου
_____έχουν φιλήσει την Αγία Αστραπή.

_____Δημοσθένης Κούρτοβικ, (ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ), εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ, 1995 (δεύτερη έκδοση 1999):
_____Η ποιητική φυσιογνωμία του Γιάννη Υφαντή παρουσιάζεται ολοκληρωμένη ήδη στην πρώτη συλλογή του Μανθρασπέντα (1977), που μαζί με την επόμενη, Ο καθρέφτης του Πρωτέα (1986), συγκεντρώνει τα σημαντικότερα ως τώρα ποιήματά του. Ο Υφαντής μετουσιώνει τις επιρροές που δέχτηκε από τις ανατολικές φιλοσοφίες σε μια προσωπική, ηδονιστική στάση απέναντι στη ζωή. Η μυστικιστική εναντένιση της βαθύτερης ενότηας των πραγμάτων και η καταβύθιση του ποιητή σ' ένα πιο αρχέγονο από την ατομική συνείδηση στρώμα της ψυχής του δεν τον οδηγούν σ' έναν ασκητικό αναχωρητισμό αλλά αντίθετα σ' ένα είδος βακχείας, σε μια παγανιστική γιορτή της ζωής, που η κορύφωσή της είναι ο ίδιος ο θάνατος, η εκμηδένιση της ατομικότητας.
_____Στο Αθανάτου μνήμης σημεία (1987), ένα βιβλίο με σύντομα ποιητικά δοκίμια, ο Υφαντής παρατηρεί ότι ο έρωτας και ο νόστος φέρνουν τον ποιητή στον θάνατο, ότι η προσπάθεια του ποιητή να βρει την αρχετυπική κοινή γλώσσα είναι μια κάθοδος στον κόσμο των νεκρών, δηλαδή στον βαθύτερο κοινό εαυτό.
_____Αλλά ο υλικός κόσμος και οι εκδηλώσεις του δεν είναι για τον Υφαντή απλώς επίφαση, είναι έμψυχη κιβωτός αυτής της αρχετυπικής γλώσσας, της γλώσσας της ποίησης, και ο ποιητής πρέπει να ψάξει μέσα σ' αυτόν για να βρει το αλφάβητό της. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ανιμισμός του Υφαντή εκτείνεται ακόμα και σε ανθρώπινα κατασκευάσματα, χρηστικά αντικείμενα στα οποία ο ποιητής βλέπει αποκαλύψεις της κοσμικής ουσίας. Ωστόσο, η αντίληψη του Υφαντή για τον ρόλο του ποιητή ως ιεροφάντη και ιερουργού του μυστηρίου της ζωής δεν είναι απαλλαγμένη από κάποια αυταρέσκεια και αλαζονεία, που μάλιστα στρέφεται εναντίον όχι μόνο των "βέβηλων"... (Ποιήματα κεντήματα στο δέρμα του διαβόλου 1988). Τέτοιοι εκτροχιασμοί της ποιητικής λειτουργίας οφείλονται λιγότερο σε κενοδοξία και περισσότερο στην πληθωρική προσωπικότητα ενός από τους πιο χαρισματικούς και πρωτότυπους εκπροσώπους της νεότερης ελληνικής ποίησης, ο οποίος ξαναβρίσκει την υψηλή έμπνευσή του στη συλλογή Ναός του κόσμου (1996).
_____Ως μέρος του πρωτότυπου έργου του Γιάννη Υφαντή μάλλον παρά ως μεταφράσεις πρέπει να θεωρηθούν και οι εκδόσεις Μυστικοί της Ανατολής (1992)και Αρχαία Έδδα (1983).
_____Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα ιταλικά, αγγλικά, ρωσικά, γαλλικά, ισπανικά και σουηδικά.

_____Βαγγέλης Ραπτόπουλος, (από συνέντευξή του στο περιοδικό "Ποπ-Ροκ" Νο 263, Μάιος 2001, που καταχωρήθηκε και στο βιβλίο του "Διαβάζει ο Σημήτης Μητροπάνο;"):
_____-Κάτι που να σας εντυπωσίασε πολύ τώρα τελευταία;
-Τα ποιήματα-διαμάντια, του, μάλλον αποσιωπημένου από το λογοτεχνικό κατεστημένο Γιάννη Υφαντή, Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. Ο Υφαντής φαίνεται να γεννήθηκε πάνοπλος σαν τη θεά Αθηνά, με την κοσμοθεωρία του -αυτό το κράμα παγανισμού και μυστικισμού της Ανατολής, πλήρως αποσαφηνισμένη. Και παρά το ότι δεν είναι, βεβαίως, άγνωστος, νομίζω ότι δεν του έχει αποδοθεί, ούτε κατά διάνοια, η σημασία που του αξίζει.

_____ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΑΡΧΕΤΥΠΑ:

_____Βάσω Δερμάνη, (Θεσσαλονίκη 2001):
_____Από το πρώτο κιόλας βιβλίο του ο Γιάννης Υφαντής Μανθρασπέντα, (1977) μας έδειξε την τάση του, ανάμεσα στα ποιήματά του, να μας δίνει και χειρόγραφα ποιήματα (οπτική ποίηση), όπου οι λέξεις του ποιήματος σχηματίζουν τη μορφή για την οποία μιλούν. Παράδειγμα Το Παιδί (που περνά την Ηλιακή Πύλη) κι ακόμα το Ηλιόγραμμα...
_____Στο δεύτερο βιβλίο του, Ο Καθρέφτης του Πρωτέα, (1986) μας έδωσε τη μαγική περγαμηνή (αντιγραμμένη από ψάρι του Ειρηνικού Ωκεανού) με το Αρχέτυπο θυσίας Ηλιακού Λόγου, όπου ο ήλιος αδειάζει και μένει μόνο το χρυσό του δαχτυλίδι, έχοντας χυμένο στο πλάι του ένα κείμενο με χρυσά γράμματα. Δηλαδή o Λόγος - Ήλιος θυσιάζεται και γίνεται λόγια-φως.
_____Ανάλογα ποιήματα-εικόνες θα δούμε και στο βιβλίο του Ναός του Κόσμου, (1996). Όμως, πέρα από τα λιγοστά οπτικά ποιήματα που βρίσκουμε στα βιβλία του, ο Γιάννης Υφαντής, χρόνο με το χρόνο, παίζοντας πάντα, έφτιαξε 75 συνθέσεις (οι περισσότερες έγχρωμες), αποτελούμενες από φωτογραφίες, ζωγραφιές και χειρόγραφη ποίηση (η οποία αποτελεί τη λεκτική διατύπωση της κάθε σύνθεσης και συνάμα μέρος του εικαστικού συνόλου). Τις συνθέσεις αυτές, προβάλλοντάς τες με σλάιντς τις παρουσίασε πολλάκις στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα, στην περιφέρεια, μα και στο εξωτερικό (Γαλλία, Αίγυπτο, Φινλανδία, Βουλγαρία), με διάφορους τίτλους όπως "Ο ποιητής και η εν-όραση", "Το βλέμμα του ποιητή", "Εισαγωγή στο βιβλίο του Κόσμου" κ.λπ..
_____Πρόσφατα, οι συνθέσεις αυτές κυκλοφόρησαν σε βιβλίο, από τις εκδόσεις Ζήτη της Θεσσαλονίκης, με τον τίτλο ΑΡΧΕΤΥΠΑ. Το βιβλίο αποτελείται από 144 σελίδες κι έχει μέγεθος 28 χ 35 εκατοστά, με σκληρό εξώφυλλο σε χαρτί βέλβετ 135 γραμμαρίων. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου παρουσιάζονται οι συνθέσεις σε φυσικό μέγεθος και στο δεύτερο μέρος επαναλαμβάνονται σε μέγεθος γραμματοσήμου, συνοδευόμενες από τα τυπωμένα πια ποιήματα, μαζί με σημειώσεις, σε τρεις γλώσσες (ελληνικά, γερμανικά, αγγλικά).
_____Το θαυμάσιο αυτό βιβλίο, το γεμάτο σοφία κι ομορφιά, αποτελεί μια χαρούμενη μετάβαση από την Όραση στην Εν-όραση, κι ακόμα, ένα είδος εισαγωγής στην ανάγνωση του βιβλίου που ονομάζεται Κόσμος. Πρόκειται για ένα μοναδικό δημιούργημα, αφιερωμένο "στις Μούσες, τις κόρες του Ζηνός, και της Μνημοσύνης, κι ακόμα στο θεό του Παιχνιδιού". Γιατί όπως ο Υφαντής ισχυρίζεται, "τα αληθινά βιβλία γίνονται μόνα τους (ήτοι, σύμφωνα με την επιθυμία των Μουσών ή αλλοιώς, σύμφωνα με την επιθυμία των ιδεών να ενσαρκωθούν) κι ο ποιητής αποτελεί απλώς ένα όργανο, ένα μέσο". Μια τέτοια αντίληψη μας οδηγεί στη σκέψη πως τα βιβλία του Υφαντή και κυρίως το βιβλίο του ΑΡΧΕΤΥΠΑ, είναι, πάνω απ' όλα, ένα δώρο των ίδιων των Μουσών προς τον άνθρωπο· δώρο "που μπορεί να ενεργοποιήσει ξανά μέσα του την αρχέγονη ματιά, κι από ανικανοποίητος αναζητητής του θαυμαστού, να γίνει επιτέλους και πάλι συμμέτοχος, στο πανταχού παρόν θαύμα".

     Aθανάσιος Παλιούρας: Ο ποιητής της Μεγάλης Ευθύνης
(Κείμενο που διαβάστηκε στις 26 Μαρτίου, του 2001, στην εκδήλωση που οργάνωσαν για τα ΑΡΧΕΤΥΠΑ, η Βιβλιοθήκη του 4ου Γυμνασίου και η Πανεπιστημιακή Σχολή Αγρινίου):
     Τον Γιάννη Υφαντή μπορείς να τον βρεις : πάνω σ' ένα βράχο να κουβεντιάζει, ανοίγοντας διάλογο με τα κύματα.Να περπατάει σ' ένα αρχαίο δρόμο και να διηγείται τη μακραίωνη ιστορία του. Να ανασταίνει πρόσωπα και πράγματα του τόπου του. Να αντιστέκεται και να μάχεται, να μένει ξάγρυπνος για την αλήθεια, να λέει τις ιδέες με το όνομά τους, να μένει πεισματικά ασυμβίβαστος, να μη δέχεται νερό στο κρασί του.
     Έτσι όπως είναι ατόφιος, δωρικός, αναζητητικός και αναγνωρίσιμος. Κι εκεί που περιμένεις να αρχίσει τov πετροπόλεμο τον βλέπεις να γίνεται ανάλαφρος, λυρικός, συγκαταβατικός και μειλίχιος. Μ' ένα μόνιμο στόχο, που τον βασανίζει ανελέητα. Ο στίχος του, αυτός ο στίχος, που κουβαλάει επάνω του τις ωδίνες της κυοφορίας και της γέννας, που είναι καρπός μερόνυχτης αγωνίας, που έχει τη σφραγίδα της τελειομανίας.
     Έτσι όπως την Άνοιξη ανεβαίνουν οι χυμοί στα κλαριά των δέντρων, έτσι όπως το χιόνι γίνεται νερό ψάχνοντας τη διέξοδο μέσα από τα σπλάχνα της γης για να μετατραπεί σε πηγή, ή όπως η λάβα του ηφαίστειου ξεχύνεται καυτή και πολύχρωμη, έτσι και η ποίηση του Γιάννη Υφαντή: έχει τη γοητεία των φύλλων και των καρπών που μόλις γεννιούνται, έχει την καθάρια δύναμη του νερού που κυλάει κάτω από τα πλατάνια στη ρεματιά, έχει τα πολυσήμαντα μηνύματα ενός ηφαίστειου.
     Ο νους και η καρδιά ριγούν στο βύθισμα της απρόσμενης ποίησης του Γιάννη Υφαντή. Μιλάμε δηλαδή για ένα πολύχρωμο "υφαντό" που έχει υφανθεί με όλη τη μαστοριά του ποιητή μας που δεν μπορούσε να έχει άλλο όνομα παρά Υφαντής

     Β.Καλαμαράς Ελευθεροτυπία 14.12.2001
     Από νωρίς βρήκε το δρόμο του, γιατί πολύ εντός του κοίταξε. Κοίταγμα που ουδεμίαν σχέση έχει με του ματιού το βλέπω, αλλά με τον άλλο, τον οφθαλμό, τον ακτίνας φέροντα, που φωταγωγεί τα αντικείμενα και τα υψώνει ως τους ουρανούς και την ίδια στιγμή τα βυθίζει στη μάνα γη, που ό,τι δέχεται το επιστρέφει στον πηλό. Οπως ο άνθρωπος εγκαταλείπεται τρις από την ψυχή του, τρεις συγκοπές του φράγματος που μας χωρίζει από ετούτη τη ζωή που μας δόθηκε και δεν την κατέχουμε, έτσι σαν να κατέχεται από μια δύναμη αγνώστου εστίας, αναγνωρίζει στη φύση αρχέτυπα, μνήμες ενός κόσμου που εξέπεσε από την αδαμική του βασιλεία εις του θνητού το αναπόφευκτο μη περαιτέρω. Τρίγλωσση έκδοση (ελληνικά, αγγλικά, γερμανικά), η οποία συνοδεύεται από ποικίλες εικαστικές επινοήσεις, όπου η φύση συνθέτει και αποσυνθέτει την καλλιτεχνία που εντός της περιέχει. Απαντα τεχνουργημένα απόντος ανθρώπου χέρι και το χέρι που τα μεταμόρφωσε σαν να 'βγαίνε από τον κήπο ή το κηπάκι των θεών αυτοκίνητο.

___Βαγγέλης Ραπτόπουλος, ΤΑ ΝΕΑ, Σαββατοκύριακο, 6-7 Απριλίου 2002:
     Τα «Αρχέτυπα» (Εκδ. Ζήτη) είναι μια εικονογραφημένη ποιητική συλλογή, από την οποία παρελαύνουν όχι μόνον τα αρχέτυπα του Κόσμου μας, αλλά και τα αρχέτυπα της ποίησης του Υφαντή - του αγαπημένου μου τα τελευταία χρόνια Νεοέλληνα ποιητή. Στην καρδιά των έργων του, εκτός από «τα κορίτσια τ' αγγεία των μυστηρίων», βρίσκεις μια παγανιστική ενόραση του Κόσμου, ένα είδος μεταφυσικής της Φύσης. Αυτή η ακριβά αποκτημένη ισορροπία μεταξύ Δύσης και Ανατολής, μου φαίνεται ό,τι πιο ελληνικό, σε μια εποχή που οι Νεοέλληνες παραδέρνουν μες στη σύγχυση ως προς το ποιοι είναι. Αντιγράφω τη λεζάντα με τον τίτλο: «Αρχαϊκό»: «Από παντού κοιτάζουν μάτια/ πρόσωπα υπάρχουνε παντού/ μάσκες παντού. Τίποτα δεν ξεφεύγει από τ' αρχέτυπα». Στη φωτογραφία, ένας κοινός, λευκός, εντοιχισμένος διακόπτης του ηλεκτρικού έχει μεταμορφωθεί σε ανθρώπινο πρόσωπο: το κουμπί για μύτη, οι βίδες για μάτια, το στόμα και τα φρύδια ζωγραφισμένα με μαρκαδόρο. Εν ολίγοις, παρά την πρωτογενή δύναμη του λόγου τους, οι λεζάντες-ποιήματα παραμένουν ανολοκλήρωτες, χωρίς τις έγχρωμες φωτογραφίες - μαγικές εικόνες που σχολιάζουν. Και άρα, μιλάμε για ένα αυθεντικό, οργανικά λειτουργικό, εικονογραφημένο λεύκωμα.
_____Η αστραφτερή ποιότητα της δουλειάς του Υφαντή θα πρέπει να ευθύνεται για τη συνωμοσία σιωπής με την οποία τον αντιμετωπίζουν οι μαφίες των μετρίων και των δημοσιοσχετιστών, οι οργανωμένες - ιδιωτικές ή κρατικές- κλίκες των γραμμάτων μας (από τα λογοτεχνικά έντυπα και ένθετα ως το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου). Άλλοτε νεκροφιλικά σοβαροφανής κι άλλοτε νεόπλουτα άξεστη, η Ελλάδα των χρόνων του ψευτοεκσυγχρονισμού, μάλλον δεν χρειάζεται τους αληθινούς ποιητές όπως ο Υφαντής. Γι' αυτό τα ποιήματα του δεν βρίσκουν εύκολα εκδότη σήμερα στη χώρα μας.Αλλά ύστερα από χρόνια, όταν θα έχει γίνει σκόνη το έργο όσων τυχάρπαστων μεσουρανούν τώρα, τα αρχετυπικά ποιήματα του Υφαντή θα λάμπουν ακόμα".

     TΟ ΙΔΕΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΦΙΔΙΟΥ

     Νίκος Ντόκας και Βασίλης Καλαμαράς, Ελευθεροτυπία, Ανοιξη, 2003 :
     Κείμενα, κείμενα πολλά, ποικίλα, εξομολογήσεις της στιγμής κι άλλες του παντός και του πάντοτε. Η πάντοτε παρούσα και πανταχού Μητέρα Φύση, γεγονότα σημαίνοντα μέσα στη ζωή, που φαίνεται ίδια και απαράλλακτη, θύμησες και μνήμες, περιστατικά του ελαχίστου και συμβάντα του περισσότερου. Παιδιά, μοναχοί, δημοσιογράφοι και τρελοί συνομιλούν με έρωτα, πίστη, αγάπη. Γλώσσα μου αστερωμένη και πόσα είναι τ' αστέρια στον ουρανό, αίνιγμα η ζωή, αίνιγμα σαν να μας λέει ο ποιητής και ποτές να μη μάθουμε. Ακόμη και τα μηνύματα στο «κινητό» ποίηση μπορούν να δώσουν, καταγραφές απορίας σε μιαν εποχή που σχεδόν όλα θεωρούνται αυτονότητα, γλύκες του καινούριου που έρχεται μέσα στο παλιό, χώματα παλιά που δεν πάλιωσαν ποτέ, εκεί σκάβοντας βρίσκεις και θα βρίσκεις τα υφάντεια ορυκτά.

     Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, 9-3-2003
     Σχεδόν τα πάντα περιλαμβάνει αυτό το βιβλίο του γνωστού ποιητή: πραγματικά περιστατικά· αναμνήσεις από το Αγιον Ορος· όνειρα και τις ερμηνείες τους· συνομιλίες με μικρά παιδιά· μηνύματα στο «κινητό»· άρθρα για τη γλώσσα, τη θρησκεία, τον χρόνο, τον θυμό. Και όπως μας πληροφορεί ο ίδιος, είναι ένα βιβλίο που ο αναγνώστης του μετατρέπεται σε «μέτοχο στο πανταχού παρόν θαύμα».

     Χάρης Ποντίδας, (εφημερίδα τα ΝΕΑ, 14-5-2003)
     Η οχιά δάγκωσε τη γιαγιά στη φτέρνα. Και ο ποιητής των εικόνων παίρνει τον δρόμο από τα ίχνη του φιδιού για να διηγηθεί όνειρα, θρύλους, ομιλίες, συνομιλίες με μικρά παιδιά, με πνεύματα του άλλου κόσμου, με τρελούς του κόσμου τούτου. Και αποδεικνύει ότι η ποίηση υπάρχει και μέσα στα μηνύματα της κινητής τηλεφωνίας.

      Του Ηλία Κεφάλα* (σ. 480, Πατάκης Αθήνα 2003)
      Ο μεστός τόμος που κάτω από τον τίτλο «Το ιδεόγραμμα του φιδιού» παρουσιάζει συγκεντρωμένα 81 κείμενα του Γιάννη Υφαντή νοείται κατ' αρχάς σαν μια αφηγηματική μέθοδος μύησης στα πιο βαθιά μυστικά του κόσμου, τα οποία συναντάμε σε τόσο προφανή και προσβάσιμα μέρη, ώστε τα προσπερνάμε ανύποπτοι και εν τέλει δεν τα γνωρίζουμε ποτέ. Ο Υφαντής αναλαμβάνει να μας οδηγήσει σ' αυτές τις πύλες και να μας αφήσει εκεί μπροστά στο μαύρο πέρασμα. Αν, τελικά, δεν δούμε το άνοιγμα και δεν εισχωρήσουμε μέσα τους τότε θα φταίει η ανίατη τυφλότητα μας και το πεφορτισμένο μας σαρκίο από τη δυσπιστία της προόδου. Ο ποιητής έκανε το χρέος του. Σήκωσε τον δείκτη του και (μας) έδειξε.
      Η αφήγηση του βιβλίου, βέβαια, δεν περιλαμβάνει μόνο την κλασική πεζογραφία, αλλά ένα μικτό είδος που περικλείει μέσα της ταυτόχρονα την ποίηση, το δοκίμιο, το παραμύθι, το τραγούδι. Ο λόγος είναι μια αράγιστη ολότητα και δεν υποκύπτει εύκολα σε ειδολογικούς διαχωρισμούς. Ο λόγος είναι όχημα της αλήθειας και σαν τέτοιο είναι πάντα ελεύθερος να παίρνει όλες τις δυνατές μορφές.
      Έτσι μέσα σ' αυτόν τον παράξενα ελκυστικό αμητό των εξομολογητικών και καθοδηγητικών κειμένων ο ποιητής Γιάννης Υφαντής μας κάνει συμμέτοχους με την αλήθεια πολλών πραγματικών περιστατικών της ζωής, τα οποία συχνά μοιάζουν απίστευτα και φανταστικά, λόγω του τρόπου που οριστικοποιούν το παράδοξο και το μη γενικό της αλήθειας. Μας οδηγεί στη μαγεία των ονείρων, δίνοντας μας ως εφόδιο για την κατανόηση τους τα ποιητικά κλειδιά της ερμηνείας τους και μας ξεναγεί στο πεδίο των θρύλων και το πολλαπλό παιχνίδι του αποσυμβολισμού τους.
      Με την ίδια ζέση μας αφηγείται στιγμές του βίου του από ταξίδια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, στιγμές που στάθηκαν αφορμές για τη δημιουργική ποίηση, αλλά και την παρεπόμενη ποιητική στάση στη ζωή του. Τον κύκλο συμπληρώνουν κείμενα για τη γλώσσα, ομιλίες και συνομιλίες, αποκωδικο ποιήσεις του ποιητικού λόγου και εναρκτήριες εκλάμψεις της ποιητικής κυο φορίας, που άλλοτε δίνουν εναύσματα για μια ύστερη και κατεργασμένη εγγραφή και άλλοτε συνιστούν αυτόματες και ακαριαίες εκπυρσοκροτήσεις μιας ποιητικής συμπύκνωσης που δεν χρήζει άλλης συνεχείας.
       Το φανερό κέρδος της ανάγνωσης ενός τέτοιου βιβλίου, πέρα από την απόλαυση αυτής καθαυτής της αναγνωστικής διαδικασίας, είναι ότι ο αναγνώ στης γνωρίζει τον βίο ενός ποιητή και αποκρυπτογραφεί την ταυτότητα του, η οποία μέσα από την ποίηση του υποκύπτει πολλές φορές στις εγγενείς χρωμα τικές αλλοιώσεις ή στις αναπόφευκτες παραπλανήσεις των συνειρμών. Σε αντιδιαστολή, θα λέγαμε, ότι ο αναγνώστης γνωρίζει ακόμα τον ανθρώπινο εν γένει βίο, σε στιγμές που καθίσταται ποιητικός και αποβαίνει δημιουργικός και απογειωτικός πέρα από τα κοινά όρια. Ωστόσο καρδιά του βιβλίου είναι ο συγκεκριμένος ποιητής και μ' αυτόν έχουμε να κάνουμε περισσότερο. Κι εδώ στεκόμαστε πλησίστιοι στη σκέψη και τον ψυχισμό του και γνωρίζουμε καλύτερα αυτά τα στοιχεία που ο Υφαντής δεν απέκρυψε ποτέ, αλλά τουναντίον τόνιζε με κάθε τρόπο μέσα στην ποίηση του. Και αυτό που προσλαμβάνει α μέσως ο αναγνώστης, αφού γνωρίζει και μερικά πράγματα από την καθημερινή ζωή του δημιουργού, τα οποία δεν φαίνονται και δεν είναι απαραίτητο να φανούν μέσα στα ποιήματα, είναι ότι ο Γιάννης Υφαντής είναι, ίσως, ο μόνος ποιητής στην ιστορία της ποίησης μας (και όχι μόνο) που έκανε την ποίηση αποκλειστική και μοναδική του φροντίδα. Ο Υφαντής είναι ποιητής, ζει σαν ποιητής και το απαύγασμα της ποιητικής ενεργείας του το κάνει να φαίνεται σαν μια καθημερινή παραξενιά για όλους τους άλλους (αμύητους και φοβισμένους από τις συμβατικές συνθήκες).
      Όλοι οι δημιουργοί είμαστε δισυπόστατοι: υπηρετούμε τη μούσα μόνο σε κάποιες αθέατες μυστικές ώρες και τις υπόλοιπες στιγμές λανσάρουμε τον κοινό νου μέσα στο κοινό πλήθος. Κρύβουμε ή αποφεύγουμε επιμελώς την ποιητική και καλλιτεχνική μας ιδιαιτερότητα. Ο Υφαντής τολμά να είναι μόνο ποιητής και τίποτε άλλο. Αυτό είναι οπωσδήποτε ένα σημείο υπεροχής και πρέπει να του το αναγνωρίσουμε.
      Ξαναγυρίζοντας στο «Ιδεόγραμμα του φιδιού» πρέπει να τονίσουμε ότι ο Υφαντής μας γυρίζει πίσω στις στιγμές γέννησης των ποιημάτων του, αλλά και ευρύτερα στις μυστικές πηγές της εν γένει ποίησης. Εξωθούμαστε φαντασιακά σ' αυτά τα ακρότατα σημεία, όπου ο χρόνος δεν έχει αρχή και ο κόσμος δεν έχει τέλος. Σ' αυτά τα αρχετυπικά εκκινήματα η ποίηση ταυτίζεται με τη μαγεία και ο λόγος γίνεται το τελετουργικό διάμεσο της προέκτασης του αν θρώπου μέσα στο μυστήριο. Ο Υφαντής φέρνει κοντά την ανατολική με τη βυ ζαντινή φιλοσοφία και βρίσκει το νήμα της συνέχειας από την ανάλαφρη και χαρούμενη υφή του δωδεκάθεου μέχρι την πεφορτισμένη και απολογητική-δογματική του χριστιανιαμού παντού υπάρχει η ίδια γλώσσα που από διαφορετικούς δρόμους οδηγεί στη γνώση του πρωταρχικού και στην ακραία, την ακροτελεύτια θέωση.
       Η ποίηση, αλλά και κάθε άλλη διαφορετική εργασία του Γιάννη Υφαντή, μας προσφέρουν αυτό το αναπάντεχο ταξίδι προς τις πηγές της γνώσης και τον αιώνιο, απαράβατο και αναλλοίωτο μυστικό δείπνο της φύσης, όπου η αληθογνωσία εκτοπίζει την αληθοφάνεια και ο λόγος αποβαίνει η μόνη και η πλέον ακέραια γενεσιουργική αιτία των θαυμάτων.

      *Ο Ηλίας Κεφάλας είναι συγγραφέας και κριτικός από τους σημαντικότερους σήμερα στην Ελλάδα. Έχει συνεργαστεί με όλες σχεδόν τις εφημερίδες και τα περιοδικά της πρωτεύουσας και της περιφέρειας. Εδώ και λίγα χρόνια εγκατέλειψε την Αθήνα και ζει μονίμως στην ιδιαίτερη πατρίδατο τον Μέλιγο Τρικάλων. Το κείμενο με το οποίο εδώ παρουσιάζεται το βιβλίο του Γιάννη Υφαντή "Το ιδεόγραμμα του φιδιού", έχει γραφτεί στις τον Αύγουστο του 2003.

_____ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΥΦΑΝΤΗ

_____Δημοσθένης Κούρτοβικ, (ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ), εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ, 1995 (δεύτερη έκδοση 1999):
_____Ως μέρος του πρωτότυπου έργου του Γιάννη Υφαντή μάλλον παρά ως μεταφράσεις πρέπει να θεωρηθούν και οι εκδόσεις Μυστικοί της Ανατολής (1992)και Αρχαία Έδδα (1983).

_____Γιώργος Κεντρωτής, Διαβάζω, 1984
_____Ο ποιητής Γιάννης Υφαντής μετέφρασε τέσσερα άσματα της Αρχαίας Έδδας: Τα Λόγια του Ύψιστου (havamal), Τα Λόγια της Πανσοφίας (Alvissmal), Tα Όνειρα του Μπαλντούρ (Baldrs draumar) και το Τραγούδι της Σύβιλλας (Sybilsiodh) Ο μεταφραστής βρήκε θαυμάσιους ρυθμούς για ν' αποδώσει τα ισλανδικά μέτρα στη γλώσσα μας, όπως και χαρακτηριστικές λέξεις γαι τα υπέροχα Kenningar του δεύτερου άσματος. Η εισαγωγή και οι σημειώσεις θα βοηθήσουν τον αναγνώστη να πάρει μια πρώτη γεύση του θαύματος που λέγεται Εδδική Ποίηση. Αν όμως εξαίρουμε την ωραιότατη μετάφραση του κυρίου Υφαντή (στο ενεργητικό του οποίου καταγράφονται και οι υπέροχοι "Μυστικοί της Ανατολής", είναι κρίμα που δεν μπορούμε να πούμε τα ίδια καλά λόγια για την έκδοση ("Θυμέλη", 1983) που είναι αρκετά πρόχειρη. Το βιβλίο πάντως δεν χάνει τίποτα απ' την αξία του.

_____Παναγιώτης Δρακόπουλος, ΕΠΟΠΤΕΙΑ Οκτ. Δεκ. 1982
_____Του τέλειου ανθρώπου ο νους σαν τον καθρέφτη
_____τίποτε δεν κρατεί, δεν διώχει τίποτε.
_____Δέχεται μα δεν φυλακίζει.

_____Αυτό είναι ένα απόσπασμα του Τσουάγκ Τσου, από το βιβλίο του Γιάννη Υφαντή "Μυστικοί της Ανατολής" (Αθήνα 1982, Κέδρος). Ο Γιάννης Υφαντής, μια από τις σημαντικότερες μορφές μεταξύ των νέων ποιητών μας, δεν είναι μεταφραστής· μεταφράζει σπάσματα της ίδιας του της καρδιάς που τ' ανακαλύπτει ριγμένα εδώ κι εκεί. Η μυστική του τον οδηγεί προς τον πανθεϊσμό του Σπινόζα, όπου ο Θεός δεν είναι πρόσωπο αλλά το Urgrund του οποίου είναι μέρη όλα τα όντα ως μη όντα. Ο Υφαντής είναι πολύ νέος για τόσο ανοιχτούς λογαριασμούς με το έσχατο, αλλά δεν τρομάζει. Τα έργα του δείχνουν αυθεντικότητα και προσπαθούν να κρύψουν τη συνεχιζόμενη αναζήτηση. Είναι αυτές οι ποιότητες που με κάνουν να διαβάζω πάντοτε με όση προσοχή διαθέτω ο,τιδήποτε έχει την υπογραφή του.

_____Βαγγέλης Χατζηβασιλείου ("Eλευθεροτυπία", 18 Νοεμβρη 2000):
_____Ποιητής με σπουδαίο έργο είναι ο Γιάννης Υφαντής, ο οποίος πρόσφατα, ωστόσο, κυκλοφόρησε ένα αλλιώτικο βιβλίο, το "Μυστικοί της Ανατολής - Σούφι Ινδοί Ταό Ζεν", σε Δ' έκδοση (η Α' το 1980) πλήρη (από του Πατάκη). Όπου ανθολογεί αποφθέγματα σοφών (μια από τις εκδοχές της ονομασίας "σούφι"), προφητών και λογίων της Ανατολής, συνοδευόμενα από σύντομα βιογραφικά.
_____Να κάνουμε κι εμείς μια μικρή ανθολόγηση από το όντως χρήσιμο και απολαυστικό αυτό πόνημα:
_____Σααντί του Σιράζ (1184-1291):
_____............
_____"Όσο κι αν μελετάς, αν δεν πράττεις, δεν μπορείς να γνωρίσεις. Ένας γάιδαρος φορτωμένος βιβλία, δεν σημαίνει πως είναι διανοούμενος ή σοφός".
_____...........
_____Απ' τις ιστορίες Ζεν:
_____"Ο Βούδας έφτασε σ' ένα ποτάμι. Εκεί συνάντησε κάποιον ασκητή που του είπε χαρούμενος: "Παιδεύτηκα σχεδόν μια ολόκληρη ζωή, μα τα κατάφερα. Μπορώ να περνώ το ποτάμι βαδίζοντας πάνω στα νερά". Ο Βούδας τότε του είπε: "Σπατάλησες μια ζωή για να καταφέρεις αυτό το πράγμα; Αφού μπορούσες να περνάς το ποτάμι πάνω σε μια βάρκα".
_____Και μια ιστορία του πασίγνωστου Νασρεντίν Χότζα:
_____Κάποιος ρώτησε τον Νασρεντίν: "Σε μια κηδεία, ποιο είναι το σωστό, ο κόσμος να πηγαίνει πριν από το φέρετρο ή να το ακολουθεί;" Και ο Νασρεντίν: "Είτε μπροστά πηγαίνεις είτε πίσω, το ίδιο κάνει. Το πρόβλημα είναι να μην είσαι μέσα στο φέρετρο".

_____Γιώργος Κεντρωτής (Απόσπασμα απο την εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ" 4-2-2001)
_____Από το 1977, οπότε επισήμως δημοσιεύθηκε το Μανθρασπέντα, ο κόσμος της Ανατολής (και ου μόνον, καθώς υπάρχει και ο κόσμος της Αρχαίας Εδδας και των νορδικών παραδόσεων) διαθέτει στην Ελλάδα τον Γενικό Πρόξενό της. Με τη γραφίδα του Υφαντή ("Oι Μυστικοί της Ανατολής"), άφοβα το λέμε, διανοούνται ελληνικά και κατανοούνται σύμφωνα με το ήθος το ελληνικό.

Βασίλης Καλαμαράς, (Ελευθεροτυπία, 2.2.2001):
«Μυστικοί της Ανατολής». («Πατάκης», σελ. 328, δρχ. 6.000). Σοφοί και άγιοι της Ανατολής διεκδικούν το χώρο τους σ' αυτή την ανθολογία. Σούφι, Ινδοί, Ταό και Ζεν πλεγμένοι όμορφα, όπως τα τετράποδα παίζουν δαγκώνοντας το ένα το άλλο, χωρίς να γέμουν πληγές.

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤO ΕΡΩΣ ΑΝΙΚΑΤΕ ΜΑΧΑΝ

Κωστής Παπαγιώργης, (ΑΘΗΝΟΡΑΜΑ 16-23 Σεπτεμβρίου 2004):
Από το πρώτο του βιβλίο (Μανθρασπέντα, 1977), ο Υφαντής έχει δείξει μερικές σπάνιες αρετές: οραματική σχέση με το άμεσο, κρυπτική αίσθηση του εγώ, ποιητική ικανότητα του πιάνω χώμα και γίνεται μάλαμα. Έκτοτε ο συγγραφέας μπήκε σε βαθιά νερά και διεύρυνε τη σχέση του με τα πράγματα. Οι μυστικοί της Ανατολής και η Αρχαία Έδδα (1983) αποτελούν για τον αναγνώστη του καθοδηγητικές πινακίδες. Ο ενοφθαλμισμός του άπειρου μέσα στο περατό -μόνιμη ψύχωση του Υφαντή-μπορεί να τον εξωθεί συχνά σε μεγαληγορία, αλλά το ισχυρό ένστικτο σώζει πάντα αυτή τη γραφή από το πεφυσιωμένο που την απειλεί. Σε ένα πάρεργο κείμενο του έγραφε ότι το γεφύρι δεν ανήκει στον ποταμό, αλλά στο δρόμο. Όποιος βλέπει έτσι, ουσιαστικά έχει υπογράψει μυστική φιλία με τον καλό του άγγελο.
Μελάνι, σ. 119

      Μιχάλης Γκανάς, Πόπη Γκανά, (Δελτίο Τύπου των εκδόσεων "Μελάνι"):
       Στο ΕΡΩΣΑΝΙΚΑΤΕ ΜΑΧΑΝ ο Γιάννης Υφαντής συγκεντρώνει τα ερωτικά του ποιήματα, αν και όλα τα ποιήματα του Υφαντή είναι ερωτικά.
       Το βιβλίο περιέχει 22 ανέκδοτα ποιήματα και άλλα που περιέχονται σε προηγούμενα βιβλία του. ·
       Ο λόγος του Υφαντή είναι αρτεσιανός και ιαματικός. Άλλοτε λυρικός, άλλοτε στοχαστικός και άλλοτε σκωπτικός, συναρπάζει τον αναγνώστη γιατί συνδυάζει τη βαθύτητα της σκέψης και του αισθήματος με μια αφοπλιστική απλότητα.
       Ο Υφαντής, μολονότι είναι βαθύς γνώστης της Ελληνικής Μυθολογίας και των Μυστικών της Ανατολής, έχει λόγο σύγχρονο και τολμηρό και συχνά δεν φοβάται να πει τα πράγματα με το όνομα τους, με τη φυσικότητα του παιδιού και τη σοφία του μύστη.
       Τα ποιήματα του Υφαντή δεν είναι ούτε εγκεφαλικά ούτε συναισθηματικά. Είναι σωματικά. Γι' αυτό και ενεργοποιούν και τις πέντε αισθήσεις του αναγνώστη συν μία. Την έκτη αίσθηση.

       Ο Γιάννης Υφαντής γεννήθηκε στη Ραΐνα της Αιτωλίας το 1949. Έχει εκδώσει πάνω από 10 βιβλία: Μανθρασπέντα, Μυστικοί της Ανατολής, Αρχαία Έδδα, Ο Καθρέφτης του Πρωτέα, Αθανάτου Μνήμης Σημεία, Ποιήματα Κεντήματα στο Δέρμα του Διαβόλου, Ναός του Κόσμου, Ο Κήπος της Ποίησης, Αρχέτυπα, Αλέκτωρ ο εράσμιος, Το Ιδεόγραμμα του φιδιού. Το πιο σύντομο και αντιπροσωπευτικό βιογραφικό του το έχει δημοσιεύσει στο Μαθρασπέντα. «Παις ειμί γας και ουρανού αστερόεντος».

Βαγγέλης Χατζηβασιλείου ("Ελευθεροτυπία", 26 Σεπτεμβρίου 2004)

Καινούργια και παλιότερα ποιήματα του Γιάννη Υφαντή, με κεντρικό τους μοτίβο τον έρωτα και βασικό τους χαρακτηριστικό την ελεύθερη έως και αθυρόστομη γλώσσα, που προκαλεί τον αναγνώστη να πάρει αμέσως μέρος στο παιχνίδι το οποίο στήνει ο δημιουργός του.

Eπιστροφή στήν κεντρική σελίδα