Get your own Free Home Page| |
Door Henk van Gelder
Het leven als mystificatie: pas dezer dagen werd bekend dat eind februari Willem van den Hout alias Willem W. Waterman alias Willy van der Heide overleed. Hij was 69 jaar en schreef; hij schreef voor wie het maar wilde afdrukken.
Kan iemand op een leuke manier fout zijn geweest?
Op 20 augustus 1943 vestigde Willem W. Waterman in het min of meer onschuldige blad Cinema & Theater de aandacht op een hoorspel van "de jonge auteur Willy van der Heide", dezelfde die in het blad Jeugd het feuilleton De avonturen van 3 jongens in de Stille Zuidzee schreef. Twee weken later bekritiseerde hij onder de naam Waterman de manier waarop het hoorspel was uitgevoerd en verwees naar vooroorlogse luisterspelen van de BBC, die toch heel wat beter werden gespeeld.
De lezer van Cinema & Theater wist niet dat Waterman en Van der Heide dezelfde waren en kon zich hooguit verbazen over mans kritiek: diep in 1943 uitzendingen van de BBC als voorbeeld voor de Nederlandse radio opvoeren mocht een ongehoord staaltje van brutaliteit heten. Hij deed het, in de radiorubriek die hij voor dat blad verzorgde, vaker: opeens had hij het bijvoorbeeld over de Ramblers, toen het dansorkest van Theo Uden Masman allang die naam niet meer mocht dragen.
Op zijn minst was het nonconformistisch - het speelse verzet van iemand die wel degelijk aan de verkeerde kant stond.
Voor hij in pseudoniemen onderdook was hij als twintiger in dienst getreden bij de persdienst van Philips en in 1938 overgeplaatst naar de buitenlandse reclameafdeling van het bedrijf. In hetzelfde jaar publiceerde Van den Hout zijn eerste boek, dat Amerika filmt heette en waarin een groepje kannibalen voor menige grap en grol zorgde. Wie het las, kan er nog met smaak over vertellen. Aangezien het voor de Philips-bazen niet serieus genoeg was, koos hij zich de schrijversnaam Willy Waterman. Gedurende de mobilisatie schreef hij zijn tweede, nu als Willem W. Waterman: De kruistocht van generaal Taillehaeck. Hij viel er het weinig militaristische leger in aan en maakte via de ijzervreter met de komische naam het gebrek aan nationale volkskracht belachelijk.
Zijn boek Wie zei dat je in deze tijd niet kon lachen? was natuurlijk buitengewoon verkeerd, maar bovenal aanstekelijk grappig. Zijn humor was geïnspireerd door die van Esquire; hij was een van de weinigen die de oorlog konden ingaan met een stapel exemplaren van dat begeerde Amerikaanse tijdschrift. Twee zielen moeten in hem hebben gehuisd: de trotse oogkleppenhouding van fascisme en nationaal-socialisme en tegelijk het angelsaksische relativeringsvermogen. Zijn sterrenbeeld was dus dat van de tweelingen.
Van den Hout werkte voor de genazificeerde Nederlandse Omroep en zou misschien nog een licht geval zijn gebleven als hij niet in 1944 de kans had gekregen de twee zielen tot een gedachte te smeden. Zelfs tot in Den Haag was intussen doorgedrongen, dat het Duitse propaganda-apparaat meestal afstuitte op Hollandse argwaan. Pro-Duits kon men het Nederlandse volk niet meer maken, de bezetter vond (in de woorden van Van den Hout) nog slechts een ding te doen: "zodanig te schrijven dat de mensen zeggen: van Amerika en Engeland deugt ook niets." Louis Thijssen, voormalig Telegraaf-redacteur van de Residentiebode, kreeg de opdracht onder Duitse supervisie een satirisch blad te maken. Waterman, medewerker aan de Residentiebode werd de belangrijkste auteur.
(NRC Handelsblad 2-4-1985)
Deze pagina wordt onderhouden door:
Pieter Jelle Jongejans
Lagedijk 210
1544 BM Zaandijk
Get your own Free Home Page